Theo Yahoo Finance, dù thích hay không thì vẫn phải thừa nhận trí tuệ nhân tạo đang thay đổi cách chúng ta làm việc. Việc thành thạo một số kỹ năng về AI dần trở thành công cụ không thể thiếu đối với cả người đi làm lẫn người tìm việc – họ dựa vào công nghệ để tạo ý tưởng, tự động hóa công việc, phân tích dữ liệu, viết thư xin việc và nhiều hơn thế nữa.

Theo Báo cáo Tương lai Công việc 2025 từ Zety, 95% nhân viên đang tham gia khóa đào tạo hoặc thực hiện các bước nhằm nâng cao kỹ năng AI, và 71% đã sử dụng AI trong công việc. Khảo sát hơn 1.100 người do LiveCareer thực hiện cũng cho thấy gần 1/4 mong muốn nhà tuyển dụng cung cấp sẵn công cụ AI.

Với những người e ngại công nghệ, ý tưởng tiếp cận AI có thể gây áp lực. Nhưng học cách sử dụng AI hiệu quả và có trách nhiệm không hẳn khó như tưởng tượng. Dù “kỹ năng AI” thường gắn với khả năng thiết kế, xây dựng công cụ, không phải kỹ năng nào liên quan cũng đòi hỏi trình độ công nghệ cao.

Hiểu biết cơ bản về AI, tức nắm rõ AI có thể làm gì và cách sử dụng hệ thống, chính là năng lực thiết yếu mà ai cũng có thể rèn luyện.

HIỂU VỀ AI TẠO SINH

Khi nhắc đến AI, chúng ta thường nghĩ ngay tới ChatGPT, Copilot hay Gemini. Đó chính là ví dụ về AI tạo sinh – mô hình dùng dữ liệu sẵn có để tạo ra nội dung mới như văn bản, hình ảnh, video hay âm nhạc. Chìa khóa để ứng dụng tốt bộ công cụ là biết cách viết prompt (lời yêu cầu) chất lượng – hiểu đơn giản là câu lệnh hoặc thông tin hướng dẫn giúp AI tạo ra kết quả đúng ý nhất.

“Người lao động trong mọi lĩnh vực đều có thể hưởng lợi khi biết cách viết prompt hiệu quả cho chatbot như Gemini hay ChatGPT”, ông Martin Poduška đến từ Kickresume chia sẻ. “Chúng tôi vừa tiến hành nghiên cứu về việc sử dụng AI tại nơi làm việc và thấy rằng 78% nhân viên ở nhiều lĩnh vực khác nhau đang dùng các công cụ dưới đa dạng hình thức. Biết cách đưa vào prompt những yếu tố cần thiết để đạt được kết quả mong muốn là kỹ năng mà ai cũng nên phát triển”.

Để viết một prompt tốt, bạn nên giữ cho hướng dẫn ngắn gọn, rõ ràng và mang tính đối thoại. Hãy nêu bối cảnh của prompt: ví dụ khi yêu cầu AI soạn email cho khách hàng, bạn có thể thêm lời nhắc như duy trì phong cách chuyên nghiệp. Nếu kết quả đầu tiên chưa đáp ứng yêu cầu, bạn chỉ cần thay đổi một từ hoặc cụm từ rồi thử lại.

HỌC CÁCH ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ AI

AI không phải lúc nào cũng chính xác, nên cần kiểm chứng mọi thông tin, số liệu hay trích dẫn mà hệ thống đưa ra. Kết quả của AI đôi khi chứa các đoạn văn mơ hồ hoặc từ ngữ sáo rỗng. Một nghiên cứu năm 2024 cho thấy hầu hết mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) đang lan truyền “ngôn ngữ cẩu thả” – tức là, phản hồi của AI có thể chứa “sai sót nhỏ, đơn giản hóa quá mức hoặc định kiến” nhưng được viết rất tự tin.

“Khả năng đánh giá văn bản hoặc hình ảnh do AI tạo ra là kỹ năng số quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh AI ngày càng phổ biến”, ông Poduška nói. “Người dùng cần nhận biết các lỗi hoặc ‘ảo giác’ – kết quả sai hoặc gây hiểu nhầm – cũng như rèn luyện kỹ năng tìm hiểu thông tin để kiểm tra tính chính xác”.

NHẬN BIẾT KHI NÀO NÊN ÁP DỤNG AI

Giáo sư Rose Luckin từ Đại học College London cho rằng, dùng AI hiệu quả là phải tích hợp công cụ một cách chiến lược. Mục tiêu là kết hợp AI để tăng cường hiệu quả của con người, chứ không phải thay thế hoàn toàn.

“Điều này đòi hỏi chúng ta phải biết cách dùng AI để hỗ trợ ra quyết định, đánh giá được đầu ra của AI và luôn giữ vai trò giám sát, phản biện”, vị chuyên gia nhấn mạnh.

Ông Poduška bổ sung: “Giữ tinh thần tò mò và sẵn sàng thử cách dùng AI để tiết kiệm thời gian là điều hữu ích. Ví dụ, chatbot có thể tóm tắt các báo cáo hoặc email dài dòng – rất tiện nếu bạn đang quay lại một dự án sau thời gian gián đoạn”.

“Nhiều công cụ AI không yêu cầu người dùng có chuyên môn cao – bạn chỉ cần duy trì thái độ cởi mở khi thử nghiệm. Chẳng hạn, Grammarly giúp kiểm tra lỗi chính tả, còn Canva thì hỗ trợ chỉnh sửa và tạo hình ảnh hoặc bài thuyết trình”.

HIỂU NHỮNG GÌ AI KHÔNG THỂ LÀM

Cũng quan trọng không kém là nhận thức rõ giới hạn của AI. Trí tuệ nhân tạo không có những phẩm chất như sáng tạo, trí tuệ cảm xúc, khả năng đánh giá hay hiểu biết toàn cảnh như con người.

Ví dụ, AI có thể soạn email cho khách hàng đang gặp vấn đề với nhãn hàng, nhưng dễ thiếu “sự tinh tế” cần thiết và có thể làm mọi chuyện tệ hơn. Việc lạm dụng công cụ tuyển dụng AI cũng có thể bỏ qua ứng viên tiềm năng do thiếu yếu tố cảm nhận của con người.

Chuyên gia nghề nghiệp Jasmine Escalera từ Zety cho rằng tương lai việc làm sẽ là sự kết hợp giữa chuyên môn con người và sức mạnh AI. “Dù các nhà tuyển dụng ngày càng ủng hộ việc sử dụng AI trong sàng lọc hồ sơ ứng tuyển, nhưng yếu tố con người – như niềm tin, giao tiếp và sự kết nối – vẫn là điều thiết yếu”.

HỌC AI Ở ĐÂU?

Bạn hoàn toàn có thể tự tìm hiểu về các công cụ AI – giống như mọi kỹ năng, luyện tập là chìa khóa. Tuy nhiên, theo học một khóa bài bản cũng giúp nâng cao khả năng nhanh chóng hơn.

“Có rất nhiều khóa học online – từ miễn phí cho đến chuyên sâu và trả phí”, ông Poduška chia sẻ. “Các khóa học phù hợp với nhiều người vì giá cả phải chăng, và doanh nghiệp thường sẵn sàng chi trả cho nhân viên đi học”.

“Nếu tìm khóa học online, bạn nên chọn khóa mới cập nhật gần đây để đảm bảo nội dung còn phù hợp”, vị chuyên gia cho biết thêm. “Những khóa này thường áp dụng được cho nhiều ngành và lĩnh vực khác nhau”.

Cuối cùng, dù AI có thể đe dọa một số công việc, với nhiều người – đặc biệt là nhóm đang tìm việc – đây có thể là cơ hội vàng để học kỹ năng mới. “Việc sử dụng AI thành thạo để tiết kiệm thời gian, tự động hóa công việc và tạo ra ý tưởng mới sẽ gây ấn tượng tốt trong đơn xin việc hay buổi phỏng vấn”, ông Poduška nhận định.