Blog chứng khoán: May mà có phái sinh, đừng đổ lỗi!

Những trải nghiệm dữ dội hồi tháng 3/2020 đang lặp lại, nhưng ít nhất thời điểm đó vẫn còn cơ sở để đề phòng vì đại dịch covid thời kỳ đầu rất đáng sợ. Còn lúc này thị trường đang đè bẹp mọi sự kháng cự, bất chấp nền tảng cơ bản tốt hơn nhiều, từ vĩ mô cho tới lợi nhuận doanh nghiệp. Rất nhiều nhà đầu tư sẽ không còn đủ dũng khí để nhìn tài khoản nữa...

Chỉ 5 phiên tuần này mà có tới 3 phiên cổ phiếu bị bán tháo đến mức hàng trăm mã mất thanh khoản ở giá sàn. Các đợt bán cực mạnh xuất hiện liên tiếp. Rất có thể đợt vỡ margin nữa đang diễn ra với những người dùng vốn vay để bắt đáy.

Nhịp giảm này đã bước sang tuần thứ 6 lao dốc liên tục. Nếu trừ giai đoạn 2008-2009 khủng hoảng thì nhịp giảm này là kỷ lục chưa từng có trong mối tương quan giữa thời gian và biên độ. Cũng có nhiều nhịp giảm rất mạnh nhưng vẫn có tuần tăng xen kẽ. Đây là trải nghiệm rất hiếm có, đặc biệt với hàng triệu nhà đầu tư mới nhảy vào thị trường thời Covid.

Thị trường phái sinh đang bị đổ lỗi, nhưng không đúng. Phái sinh đang là cứu cánh. Nếu không có giao dịch Short phòng vệ cho danh mục cơ sở thì tất cả đều chết chìm. Phái sinh giống như một vũ khí, nghịch lung tung thì sinh họa, nhưng luôn có tác dụng tự thân. Cũng có thể có các giao dịch đầu cơ giá xuống thuần túy, nhưng nếu là phòng vệ, đó là các vị thế khóa (locked performance) trong tương quan với quy mô danh mục cổ phiếu và không ảnh hưởng gì đến thị trường cơ sở cả.

Việc thanh khoản trên thị trường phái sinh tăng vọt những ngày qua là hoàn toàn bình thường. Mức giao dịch 40-50k tỷ đồng giá trị danh nghĩa cũng chỉ tương đương với giai đoạn tháng 8/2021 – cũng là một dạng phòng vệ khi thị trường cơ sở giảm. Mặt khác, thanh khoản trên thị trường phái sinh hay bị hiểu nhầm, đó chỉ là giá trị danh nghĩa của số lượng hợp đồng nhân với giá chỉ số và hệ số nhân của hợp đồng, còn tiền thực chỉ là phần ký quỹ (10% nhưng các công ty chứng khoán có thể cao hơn). Ngoài ra do phái sinh là T0 nên cùng một khoản ký quỹ, nhà đầu tư có thể mở/đóng vị thế nhiều lần, dẫn tới giá trị danh nghĩa tăng tương ứng với số lần.

Nói tóm lại thị trường đang vận hành bình thường trên cơ sở cung cầu. Thị trường có thể rất xấu, nhưng đó là nhu cầu giao dịch thông thường. Thị trường đang điều chỉnh trung hạn sau khi đã trải qua một bull-market lớn từ đầu năm 2020. Vì vậy thị trường hoàn toàn có thể điều chỉnh theo tỷ lệ của một bull-market. Chẳng hạn mốc 1200 điểm ở VNI cũng chỉ tương đương mức Fib 38,2% của chiều bull-market. Với VN30 mức 1200-1209 điểm cũng chỉ tương đương như vậy. Có chăng tâm lý lúc này rất xấu vì có quá đông các nhà đầu tư mới, chưa từng trải qua một bear-market nào, hoặc chỉ quen với biên độ điều chỉnh ngắn hạn trong chiều giá lên.

Nhịp điều chỉnh hiện tại đang “tàn sát” các vị thế sử dụng đòn bẩy hoặc các vị thế “tất tay”. Thua lỗ chắc chắn là rất lớn nhưng việc đổ lỗi cho thị trường, đổ lỗi cho phái sinh, đổ lỗi cho ai đó khác chẳng ích gì. Điều cần hơn là quản trị danh mục đúng phương pháp. Thị trường vẫn có những yếu tố cơ bản tạo nền tảng, những yếu tố vốn bị bỏ qua trong chiều tăng giá điên cuồng trước đó. Sẽ đến lúc các dòng tiền lớn “ngửi mùi máu” để quay lại. Trong một thị trường rơi tự do thì các “tay chơi lớn” sẽ bị tác động mạnh hơn các nhà đầu tư cá nhân, miễn sao duy trì một danh mục cổ phiếu tốt, tỷ lệ thấp và không dùng đòn bẩy.

Phái sinh hôm nay bám chặt VN30, basis bình quân trong phiên chỉ +2,8 điểm. VN30 giảm vượt quá ngưỡng tối đa dự kiến ở 1234.xx, xuống ngưỡng kế tiếp ở 1224.xx thì dừng lại. Các vị thế Short tiếp tục chạy rất tốt, bù đắp hiệu quả cho danh mục cơ sở. Tuần tới là F1 đáo hạn, với quán tính này thì khả năng cao sẽ lặp lại kỳ hạn tháng 4, tức là quán tính giảm tự thân của cơ sở sẽ đem lại lợi thế cho vị thế Short mà không cân nâng đỡ.

Tuy nhiên cũng có điểm lưu ý là basis F1 dương nhẹ hôm nay và dương ngay cả khi VN30 lao dốc cực mạnh. Tuần tới thị trường cơ sở có thể phản ứng mạnh hơn với dòng tiền vào bắt đầu tăng lên. Vì vậy cần chú ý linh hoạt dỡ vị thế Short phòng vệ để tối đa hóa.

VN30 chốt hôm nay tại 1223.76. Cản kế tiếp phiên tới là 1225; 1233; 1241; 1245; 1254. Hỗ trợ 1215; 1208; 1200; 1193; 1185; 1180; 1174; 1170.

“Blog chứng khoán” mang tính chất cá nhân và không đại diện cho ý kiến của VnEconomy. Những quan điểm, đánh giá là của cá nhân nhà đầu tư và VnEconomy tôn trọng quan điểm cũng như văn phong của tác giả. VnEconomy và tác giả không chịu trách nhiệm về những vấn đề phát sinh liên quan đến các đánh giá và quan điểm đầu tư được đăng tải.