Chiến lược ấn định thời hạn thuế quan của Tổng thống Trump

Thời hạn hoãn thuế quan đối ứng ở mức cao của Tổng thống Mỹ Donald Trump với hơn 60 đối tác thương mại đã kết thúc trước khi bước sang ngày 9/7 theo giờ Mỹ. Nhưng vào đầu tuần này, ông Trump đã ký sắc lệnh hành pháp gia hạn hoãn áp thuế đến ngày 1/8 và các mức thuế đối ứng mới được thông báo qua thư tới lãnh đạo các nước.

Theo các quan chức Mỹ, dù đàm phán thương mại giữ Washington và một số đối tác thương mại như Ấn Độ, Brazil, Liên minh châu Âu (EU) và một số nước châu Á, đang tiến triển tốt, thị trường tài chính toàn cầu đang đứng trước một thực tế là các thỏa thuận thuế quan, các điều khoản và cả thời hạn áp thuế quan đều đang trong tình trạng bấp bênh.

ĐÒN BẨY QUAN TRỌNG ĐỂ GÂY SỨC ÉP

Các cố vấn kinh tế và thương mại hàng đầu của ông Trump cho biết tuần này sẽ có nhiều thỏa thuận được công bố. Tuy nhiên, vào đêm ngày Chủ nhật (6/7), ông Trump gây bất ngờ khi thông báo ông đã bắt đầu gửi thư thông báo thuế quan hoặc các thỏa thuận song phương cho nhiều đối tác thương mại. Sang ngày thứ Hai, ông cho biết đã gửi thư áp thuế quan với 14 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó Nhật Bản và Hàn Quốc chịu mức 25%. Tổng thống Mỹ cũng dọa sẽ áp thuế quan với hàng hóa từ thành viên nhóm các nền kinh tế mới nổi BRICS.

Theo các nhà phân tích, hạn chót thực sự - dù là ngày 1/8 hay một ngày nào đó trong tương lai mà ông Trump thông báo trên mạng xã hội - đều có điểm chung với các cuộc đàm phán thương mại kéo dài từ đầu tháng 4 đến nay. Đó là mơ hồ về các chi tiết cụ thể, thiếu kết quả và mục tiêu thực tế. Và điều quan trọng nhất là tất cả những điều này đều phụ thuộc vào ý muốn của ông Trump.

“Nếu nhìn vào cách thức đưa ra các hạn chót của ông Trump, có thể thấy đây là cách tiếp cận chủ đạo của chính quyền Trump nhiệm kỳ thứ hai”, một luật sư về thương mại từng làm việc cho Chính phủ Mỹ trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump nhận xét với hãng tin CNN. "Mọi thứ đều xoay quanh Tổng thống và ông ấy có vẻ thích mọi thứ liên quan tới hạn chót”.

Trong hơn 80 ngày kể từ khi công bố thuế đối ứng, chính quyền ông Trump đã đưa ra một loạt đề xuất với các đối tác thương mại về khả năng tiếp cận thị trường cho hàng hóa Mỹ, giảm thuế quan, hoãn thực thi thuế và cắt giảm quy định đối với các công ty Mỹ hoạt động ở nước ngoài. Bên cạnh đó là một loạt các đề xuất chính sách không liên quan nhưng được cho là có liên quan tới chương trình nghị sự trong nước của vị Tổng thống.

Theo nhiều quan chức Nhà Trắng, ông Trump xem các thời hạn chót là đòn bẩy quan trọng nhất để gây sức ép buộc các đối tác thương mại phải nhượng bộ thêm hoặc xóa bỏ hoàn toàn các “lằn ranh đỏ” của mình trong đàm phán song phương. Nói cách khác, sự thiếu chắc chắn và mơ hồ xung quanh thời hạn chót là vấn đề cốt lõi.

KHÔNG TÌM KIẾM NHỮNG THỎA THUẬN TRUYỀN THỐNG

Chính quyền ông Trump đã công bố đạt được ba thỏa thuận thương mại với Anh, Trung Quốc và Việt Nam, trong đó thỏa thuận với Trung Quốc được xem là một động thái xuống thang căng thẳng hơn là một thỏa thuận thương mại đúng nghĩa.

Sau khi thông báo đã gửi loạt thư áp thuế quan được gửi tới 14 đối tác thương mại bao gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Nam Phi, Malaysia…, ông Trump cho biết cánh cửa đàm phán vẫn mở nhưng dọa sẽ áp thuế qua cao hơn nếu các nước này có hành động trả đũa.

Giới phân tích cho rằng, với việc đưa ra các hạn chót rồi lại hoãn và gia hạn, chính quyền ông Trump dường như không tìm kiếm các thỏa thuận thương mại theo đúng nghĩa truyền thống. Bởi những thỏa thuận truyền thống thường mất nhiều năm để đàm phán và lâu hơn nữa để thực thi.

Thay vào đó, Nhà Trắng muốn các khuôn khổ thương mại tập trung vào việc giành quyền tiếp cận thị trường sâu hơn cho hàng hóa Mỹ, đồng thời tìm kiếm những cam kết cắt giảm hoặc dỡ bỏ hoàn toàn các rào cản pháp lý đối với hàng hóa Mỹ.

Đến thời điểm này, Ấn Độ được xem là đối tác thương mại lớn của Mỹ nhiều khả năng sẽ đạt thỏa thuận với Mỹ trong tuần này, dù giới chức của quốc gia Nam Á này tỏ ra cứng rắn hơn những ngày gần đây. Ấn Độ cũng là thành viên của BRICS, do đó, hiện chưa rõ đe dọa áp thuế mới nhất của ông Trump với nhóm này có ý nghĩa thế nào đối với đàm phán song phương.

Hàn Quốc cũng được dự báo sẽ sớm đạt thảo thuận, dù thuế quan ô tô của ông Trump vẫn là một điểm nghẽn trên bàn đàm phán. Thư áp thuế quan hôm 7/7 của ông Trump có thể sẽ gây tác động lớn tới các cuộc đàm phán sắp tới.

Trong khi đó, tiến trình đàm phán của Nhật Bản - một trong những đồng minh thân cận nhất của Mỹ ở châu Á - dường như đang đi chệch hướng. Ông Trump bày tỏ nghi ngờ về việc hai bên có thể đạt thỏa thuận.

Những ngày qua, giới chức EU bày tỏ sự lạc quan về một khuôn khổ thương mại với các nhà đàm phán của chính quyền Trump sau một loạt cuộc gặp và thảo luận chuyên sâu trong 2 tuần qua.

Các quan chức Mỹ cho biết Indonesia, Campuchia và Thái Lan đều đã đưa ra một số đề nghị cho thấy sự nhượng bộ đáng kể với Mỹ trong 10 ngày qua nhằm sớm đạt được thỏa thuận. Nhiều chuyên gia dự báo các quốc gia này có thể sẽ đạt thỏa thuận với Mỹ trong vài ngày tới.