Người dân và các doanh nghiệp Mỹ có thể sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi tải xuống mô hình AI của Trung Quốc hoặc đầu tư vào một công ty đằng sau mạng lưới nơ-ron như vậy trong tương lai. Theo dự luật do Thượng nghị sĩ Josh Hawley mới đề xuất, và nếu được Quốc hội thông qua, những cá nhân vi phạm các hạn chế về thương mại và hợp tác liên quan đến AI sẽ phải chịu hình phạt nặng, lên tới 20 năm tù hoặc phạt tiền tối đa 1 triệu USD.

ĐẠO LUẬT TÁCH BIỆT NĂNG LỰC TRÍ TUỆ NHÂN TẠO CỦA HOA KỲ KHỎI TRUNG QUỐC NĂM 2025

Đối với các doanh nghiệp Hoa Kỳ, mức phạt có thể cao hơn nhiều. Họ có thể phải đối mặt với khoản tiền phạt lên tới 100 triệu USD nếu bị phát hiện đang tiến hành nghiên cứu AI tại Trung Quốc hoặc hợp tác với các công ty Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ học máy, trong trường hợp dự luật này được ký thành luật.

Thực tế, Dự luật này được đề xuất ngay khi cổ phiếu Thung lũng Silicon bị rung chuyển bởi việc mô hình R1 DeepSeek. Công ty Trung Quốc, không chỉ được cho là có khả năng cạnh tranh với OpenAI, công ty tiên phong về AI của Mỹ, mà DeepSeek còn tuyên bố đã đạt được kỳ tích này một cách hiệu quả và tương đối rẻ.

Ngay sau R1, đã có thêm các bản phát hành tiếp theo, những mô hình khác của DeepSeek và các nhà phát triển Trung Quốc khác, bao gồm Qwen 2.5-Max hàng đầu mới của Alibaba.

Đề xuất của Thượng nghị sĩ Josh Hawley, có tên gọi "Đạo luật tách biệt năng lực trí tuệ nhân tạo của Hoa Kỳ khỏi Trung Quốc năm 2025", nhằm ngăn chặn các cá nhân và tổ chức Hoa Kỳ tiến hành nghiên cứu AI tại Trung Quốc, chuyển giao tài sản trí tuệ liên quan đến AI hoặc đầu tư vào các công ty AI của Trung Quốc. Dự luật này sẽ áp dụng các khoản tiền phạt và hình phạt nghiêm khắc đối với những hành vi vi phạm.

Đề xuất không chỉ cấm việc xuất khẩu cơ sở hạ tầng AI như chất bán dẫn và các tài sản trí tuệ, mà còn cấm nhập khẩu công nghệ AI và tài sản trí tuệ từ Trung Quốc. Điều này có thể mở rộng đến việc tải xuống các mô hình AI, bao gồm cả trọng số mô hình – mặc dù dự luật không nêu rõ điều này – cũng như các bản thiết kế chip nguồn mở, như thiết kế CPU RISC-V tăng tốc AI.

Người dân Hoa Kỳ bị phát hiện vi phạm các quy tắc này sẽ phải chịu các hình phạt, có thể bao gồm các hình phạt hình sự lên đến 20 năm tù và tiền phạt lên đến 1 triệu USD cho mỗi lần vi phạm ngoài các hình phạt dân sự.

Dự luật cũng đề xuất các hình phạt đối với người Mỹ và các công ty Hoa Kỳ bị phát hiện chuyển giao hoặc tiến hành nghiên cứu AI tại Trung Quốc. Điều này sẽ bao gồm các khoản tiền phạt lên đến 100 triệu USD cùng với việc tịch thu mọi loại giấy phép, hợp đồng, hợp đồng phụ, khoản tài trợ hoặc lợi ích công cộng nào trước đây do các cơ quan liên bang cấp.

DEEPSEEK ĐƯỢC MÔ TẢ LÀ "MÔ HÌNH AI THU THẬP DỮ LIỆU, GÂY QUAN NGẠI QUỐC TẾ"

Ngay cả việc đầu tư vào các công ty Trung Quốc tham gia vào phát triển AI cũng sẽ bị cấm nếu dự luật được ký thành luật, điều này có thể gây ra những tác động lớn đối với các cổ đông người Mỹ của cổ phiếu Trung Quốc.

Theo dự luật được đề xuất, người Mỹ bị phát hiện có lợi ích hoặc cung cấp hỗ trợ tài chính cho các thực thể Trung Quốc tham gia vào quá trình phát triển AI sẽ phải chịu khoản tiền phạt dân sự gấp đôi số tiền giao dịch hoặc 250.000 USD, tùy theo số tiền nào lớn hơn, và hình phạt hình sự.

Theo trang The Register, không rõ dự luật như vậy thực sự có thể được thực thi như thế nào, đặc biệt là đối với các mô hình mở, như DeepSeek R1 có sẵn miễn phí để tải xuống trực tuyến và khi DeepSeek là ứng dụng xếp hạng cao nhất trên Apple App Store của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, dự luật sẽ được chuyển đến bàn làm việc của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump. 

Thượng nghị sĩ Hawley đã đề cập cụ thể đến DeepSeek, được mô tả là "một mô hình AI thu thập dữ liệu, chi phí thấp gây ra mối quan ngại quốc tế và khiến cổ phiếu công nghệ của Hoa Kỳ lao dốc". 

Cuối tháng 1, bang Texas đã trở thành bang đầu tiên của Hoa Kỳ ban hành lệnh cấm DeepSeek trên tất cả thiết bị do chính phủ bang cấp. Cơ quan Hải quân Hoa Kỳ cũng đã chỉ thị cho các thành viên của mình tránh sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo từ DeepSeek của Trung Quốc. Cơ quan Hải quân cho biết AI của DeepSeek không được sử dụng "trong bất kỳ khả năng nào" do "những lo ngại tiềm ẩn về an ninh và đạo đức liên quan đến nguồn gốc và cách sử dụng mô hình".

Liên quan đến các điều luật về AI, chính phủ Anh cũng có ý định thông qua luật sẽ khiến việc sở hữu, xây dựng hoặc chia sẻ các mô hình AI được thiết kế để tạo ra tài liệu lạm dụng tình dục trẻ em trở thành bất hợp pháp. Hình phạt sẽ lên tới năm năm tù.