Giảm bớt áp lực cho tiêu thụ nông sản: Cần tính tới sản xuất rải vụ, trái vụ

Theo số liệu của Tổng cục thống kê, kim ngạch xuất khẩu tháng 5/2024 đạt 32,81 tỷ USD, tăng 15,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, rau quả là một trong những nhóm hàng có kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng ấn tượng, với 700 triệu USD, tăng 7,4% so với cùng kỳ năm trước.

ÁP LỰC PHẢI TIÊU THỤ NHANH

Tại Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 5/2024 với chủ đề “Xúc tiến xuất khẩu nông sản mùa vụ” ngày 31/5, ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội rau quả Việt Nam, cho rằng mùa vụ rau quả của Việt Nam như mùa nhãn, mùa vải, mùa xoài, mùa sầu riêng, mùa chôm chôm… rất phong phú. Rau quả được canh tác đúng mùa vụ sẽ cho sản phẩm chất lượng tốt nhất, năng suất cao nhất.

Sản lượng rau quả trong mùa vụ là lớn nhất so với các thời điểm không phải thời vụ, vì vậy nguồn cung rau quả khi vào vụ là dồi dào nhất, việc giao dịch mua bán và thực hiện hợp đồng sẽ thuận lợi và nhanh chóng hơn, nhưng lại cũng là áp lực lớn về thị trường tiêu thụ khi lượng lớn rau quả cần được bán ra.

Theo ông Bình, rau quả là các sản phẩm đặc biệt có thời gian bảo quản rất ngắn, sau khi thu hoạch rau quả vẫn không ngừng chuyển hóa để tiếp tục quá trình sinh trưởng tự nhiên. Do đó, nếu không được xử lý kịp thời, không có công nghệ bảo quản và kho lưu trữ thích hợp và không có nơi tiêu thụ thì rau quả sẽ hư hỏng gây thiệt hại cho xã hội.

Là địa phương có sản lượng vải thiều xuất khẩu mùa vụ lớn, ông Trần Quang Tấn, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Giang, cho biết sản lượng vải toàn tỉnh năm 2024 dự tính khoảng gần 100.000 tấn. Thời gian thu hoạch vải thiều từ ngày 20/5 và kết thúc cuối tháng 7/2024. 

Hiện trên địa bàn tỉnh việc thu hoạch, tiêu thụ vải thiều đang bắt đầu diễn ra rất sôi động. Giá bán vải thiều dao động từ 25-70 ngàn đồng/1kg.

Ông Biện Tấn Tài, Phó Giám đốc Sở Công Thương Bình Thuận, cũng cho hay nông sản mùa vụ tỉnh Bình Thuận tập trung vào trái thanh long. Sản lượng thanh long mùa vụ từ tháng 6 đến tháng 9 dự ước đạt khoảng 170.000 tấn. Trong đó, tháng 6 khoảng 40.000 tấn, tháng 7 khoảng 47.000 tấn, tháng 8 khoảng 50.000 tấn, tháng 9 khoảng 33.000 tấn.

Từ tháng 5, một số vườn đang bắt đầu vào thời điểm thu hoạch mùa vụ, nhưng sản lượng không nhiều. Do sản lượng thấp, nguồn cung thiếu nên giá bán trái thanh long tăng (có thời điểm giá thu mua tại vườn từ 20.000 - 21.000 đồng/kg). Tuy nhiên, ông Tài lo lắng, khi dự báo giá thanh long sẽ giảm trở lại khi vào vụ chính và trùng thời điểm phía Trung Quốc cũng vào vụ thu hoạch thanh long (từ tháng 6 đến tháng 11).

Trong khi Trung Quốc là thị trường tiêu thụ chính của thanh long Bình Thuận và cả Việt Nam nhưng cũng là quốc gia có diện tích trồng thanh long tương đương với Việt Nam và đang tiếp tục phát triển mở rộng, tập trung ở các tỉnh giáp với Việt Nam như: Vân Nam, Quảng Tây, Quảng Đông, Hải Nam…

Hơn nữa, thanh long Trung Quốc có mùa vụ thu hoạch từ tháng 5 đến tháng 11, không chênh lệch nhiều so với thời điểm thu hoạch chính vụ của thanh long Bình Thuận từ tháng 3 đến tháng 9.

Đây cũng là thời vụ thu hoạch của các loại trái cây Trung Quốc như: cam, quýt, táo, lê, nho... nên vào thời gian này thanh long Bình Thuận phải cạnh tranh với cả thanh long và trái cây Trung Quốc nên việc tiêu thụ thường bị chậm, giá cả có xu hướng giảm, trong tương lai việc tiêu thụ sẽ còn khó khăn hơn.

ĐẦU TƯ KHO CHỨA, CÔNG NGHỆ BẢO QUẢN KÉO DÀI THỜI GIAN CHO RAU QUẢ

Theo ông Tấn, những vướng mắc trong tiêu thụ vải năm 2023 như việc ùn tắc cục bộ tại hai Cửa khẩu (Tân Thanh, tỉnh Lạng Sơn và Kim Thành, tỉnh Lào Cai); chiếu xạ vải thiều xuất khẩu sang Hoa kỳ được thực hiện tại Trung tâm chiếu xạ Hà Nội; hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã tỉnh Bắc Giang kết nối, tiếp cận, đàm phán, ký kết hợp tác để xuất khẩu vải thiều của sang các thị trường quốc tế… đang Bộ Công Thương và các Thương vụ tháo gỡ.

Tuy nhiên, ông Tấn vẫn đề nghị Bộ Công Thương, các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng của các nước tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động xuất khẩu vải thiều; giúp đỡ thúc đẩy việc quảng bá, tiêu thụ vải thiều trên các sàn thương mại điện tử trong và ngoài nước.

Đồng thời, tiếp tục định hướng giúp tỉnh Bắc Giang trong các hoạt động xúc tiến thương mại, đẩy mạnh xuất khẩu vải thiều; thông tin các chính sách, quy định mới về nhập khẩu, quy trình thủ tục, chứng nhận chất lượng, an toàn thực phẩm… của thị trường các nước đối với vải thiều, các sản phẩm chế biến từ vải.

Tiếp tục hỗ trợ mời gọi các kênh phân phối, các Tập đoàn bán lẻ của các nước đến tìm hiểu, hợp tác, thu mua tiêu thụ vải thiều của tỉnh Bắc Giang.

Ngoài ra, theo ông Tấn, các Sở Công Thương, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hiệp hội doanh nghiệp/ngành hàng…  quan tâm, hỗ trợ, phối hợp với tỉnh Bắc Giang trong thực hiện liên kết vùng, kết nối giao thương, ký kết hợp đồng tạo chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ vải thiều…

Để giảm bớt áp lực tiêu thụ nông sản mùa vụ, ông Bình đề xuất cần nghiên cứu để giảm bớt tính mùa vụ trong sản xuất nông nghiệp như rải vụ, trái vụ giảm bớt áp lực cho tiêu thụ và nâng cao lợi nhuận.   

Đồng thời đầu tư nhiều hơn cho công nghệ sau thu hoạch, máy móc thiết bị, phương tiện thu hoạch, bảo quản, vận chuyển phù hợp với các sản phẩm rau quả để giảm bớt tỷ lệ hư hỏng (tỷ lệ này hiện 35-40%).

Đầu tư kho chứa, bảo quản sử dụng công nghệ cao, để lưu trữ rau quả lâu hơn để điều tiết lượng sản phẩm tham gia thị trường khi vào chính vụ hoặc khi gặp khó khăn về thị trường tiêu thụ.

Còn với trái thanh long, ông Tài kiến nghị các bộ ngành liên quan cần hỗ trợ tỉnh trong việc xúc tiến tiêu thụ xuất khẩu mặt hàng thanh long qua các thị trường bằng hình thức chính ngạch, đặc biệt là xuất khẩu chính ngạch qua thị trường Trung Quốc.

Triển khai các chương trình xúc tiến thương mại quan trọng nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng hoá sang các thị trường: Trung Quốc, Đông Bắc Á, Hoa Kỳ, EU – theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, dự báo đây là 4 thị trường lớn của các mặt hàng nông sản Việt Nam trong năm 2024.