Giãn cách xã hội kéo dài, doanh nghiệp thủy sản "bế tắc"

Những câu chuyện không mấy vui đang khiến các doanh  nghiệp  thuỷ sản đau đầu nhiều tháng nay đã được mang đến và giãi bày tại cuộc họp: “Sản xuất, tiêu thụ thủy sản những tháng cuối năm 2021 và khó khăn vướng mắc trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19” do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức, ngày 4/9/2021 theo hình thức trực tuyến.

120 NHÀ MÁY CHẾ BIẾN THỦY SẢN NGỪNG HOẠT ĐỘNG

Ông Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thuỷ sản, cho biết xuất khẩu thủy sản tháng 8/2021 giảm mạnh ở các mặt hàng hải sản (cá ngừ); cá tra và tôm giảm đến 29,7% so với tháng trước. Tuy nhiên, tính chung 8 tháng năm 2021 kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt trên 5,6 tỷ USD tăng 7,1% so với cùng kỳ.

Về tình hình sản xuất của các doanh nghiệp thủy sản, ông Luân thông tin thêm, tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long đã có 120 trong tổng số 449 nhà máy chế biến thủy sản dừng hoạt động; những nhà máy còn lại thì công suất chỉ đạt khoảng 30-40%. Chi phí sản xuất của nhà máy tăng, nguy cơ chậm và bị phạt đơn hàng là rất lớn.

Nuôi trồng thủy sản cũng đang rất nan giải, do dịch bệnh nên khó kêu gọi thương lái, nhà máy thu mua thủy sản, thiếu lái xe, phương tiện vận chuyển thu mua tôm nguyên liệu... khiến giá tôm nguyên liệu giảm mạnh.

Việc cung ứng vật tư đầu vào (con giống, thức ăn, thuốc, hóa chất, sản phẩm xử lý cải tạo môi trường nuôi trồng thủy sản) không đáp ứng kịp thời, phát sinh tăng chi phí do trung chuyển và test covid.

Bà Võ Thị Thanh Vân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn An Giang cho biết, dự tính địa phương thu hoạch cá tra từ nay đến cuối năm khoảng 157.000 tấn. Về hoạt động khai thác thủy sản, đến ngày 1/9, có 8 cảng được hoạt động trở lại, hiện còn 17 cảng đang tạm dừng hoạt động.

Ông Nguyễn Văn Buội, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre, phản ánh hiện giá tôm xuống thấp dưới giá thành vì không có nhà máy chế biến ở địa phương. Hiện các hộ nuôi tôm đều bị lỗ.

"Trước đây thương lái đi mua tôm thường phải đi rất đông, mỗi thương lái đều có người đi để kéo lưới bắt tôm và cân tôm. Nhưng giờ họ không chịu đi, nhân công thu hoạch tôm rất thiếu, giờ thuê tới 6 triệu đồng/tấn đi kéo tôm cũng không ai đi. Hiện giá tôm giảm mạnh trong khi thức ăn, chế phẩm sinh học, thuốc lại tăng… dẫn đến chi phí đầu vào tăng. Bà con sợ không dám thả nuôi vụ tiếp”, ông Buội nêu thực tế.

Do đó, để hỗ trợ doanh nghiệp chế biến thuỷ sản, ông Buội kiến nghị nên có chính sách giảm lãi suất vay vốn ngân hàng. Cùng với đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần có văn bản kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công Thương, ngành điện giảm tiền điện cho người nuôi thuỷ sản công nghệ cao.

“Hiện Bến Tre có 1.950 ha nuôi tôm công nghệ cao, tiền điện rất lớn nên rất mong nhà nước giảm tiền điện 6 tháng (tới tháng 3/2022), với mức giảm từ 15-20%”, ông Buội đề xuất.

BỐN ÁP LỰC CẦN THÁO GỠ

Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản (VASEP) cho biết lúc đầu, các doanh nghiệp nghĩ chỉ giãn cách trong khoảng hai tuần nên điều phối hàng trong kho cho khách hàng. Nhưng nay giãn cách kéo dài thì doanh nghiệp không đủ hàng để giao cho khách.

"Đây đang là tuần rất căng vì các doanh nghiệp phải đối thoại với đối tác để giãn, hoãn đơn hàng. Các địa phương thường đưa ra các chính sách rất nhanh, những quy định đưa ra rất gấp trong giãn cách xã hội, khiến doanh nghiệp trở tay không kịp”, ông Nam phản ánh.

Theo ông Nam, hiện nay ngành thủy sản đang phải đối mặt với bốn áp lực. Một là, ở các tỉnh phía Nam 70% các nhà máy phải dừng sản xuất do các vấn đề liên quan đến dịch bệnh và số nhà máy còn lại, lượng công nhân đi làm cũng chỉ còn khoảng 20-40%.

Điều này khiến công suất chế biến bị giảm nghiêm trọng, các doanh nghiệp vừa không có hàng trả đơn, vừa không thu mua được nguyên liệu cho ngư dân và nông dân.

Hai là, việc kéo dài thời gian cách ly liên tục khiến nhiều bạn hàng mất kiên nhẫn.

Ba là, các nguyên liệu, phụ liệu, vật tư đầu vào của ngành thủy sản bị khan hiếm, khó tiếp cận do mỗi địa phương lại có chính sách chống dịch khác nhau, gây khó khăn cho công tác vận chuyển.

Bốn là, áp lực về kinh phí. Các doanh nghiệp vẫn phải chi trả cho lượng nhân công nghỉ dịch, còn với những lao động làm việc theo "3 tại chỗ" thì chi phí tăng 1,5 lần so với bình thường.

Vì vậy, VASEP kiến nghị với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần tác động đến các địa phương khu vực phía Nam để ưu tiên tiêm vaccine mũi 1 cho người làm việc trong ngành thủy sản. Mặc dù một số đã ưu tiên tiêm vaccine cho công nhân chế biến thủy sản, nhưng Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng… nhưng nhiều tỉnh khác chưa tiêm vaccine cho ngành này.

Đồng thời, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm việc với các địa phương khi doanh nghiệp trình kế hoạch sản xuất khi việc giãn cách được nới lỏng, như vậy sẽ giúp kế hoạch sản xuất được phê duyệt nhanh hơn.

Ngoài ra, VASEP cũng muốn Bộ kiến nghị địa phương mở lại các chợ đầu mối ở các thành phố lớn để thúc đẩy tiêu thụ, tạo điều kiện cho ngư dân, nông dân có động lực trở lại sản xuất.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, thủy sản có vai trò rất quan trọng, chiếm khoảng 35% trong tổng giá trị của ngành nông nghiệp và là lĩnh vực còn nhiều dư địa để tăng trưởng. Các tháng còn lại của năm nay phải đạt sản lượng 2,9 triệu tấn thủy sản để đảm bảo mục tiêu 8,6 triệu tấn thủy sản của cả năm.

Về vấn đề tiêm vaccine cho lao động trong ngành nông nghiệp, Thứ trưởng Tiến khẳng định đã làm rất kiên quyết và có văn bản gửi các địa phương.

Đối với vận tải, Thứ trưởng cho biết chỉ cần có sự thống nhất giữa các địa phương, đưa ra được phương án quản lý tài xế thì vấn đề sẽ được tháo gỡ.

Ngoài ra, các vấn đề hỗ trợ về vốn, tiền tiện, lãi suất cho doanh nghiệp gặp khó khăn trong giai đoạn hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã làm việc rất khẩn trương với các đơn vị liên quan.

"Các doanh nghiệp, hiệp hội cần có sự rà soát, những doanh nghiệp nào đang gặp khó khăn, vướng mắc thì Hiệp hội trình danh sách cụ thể để Bộ vào cuộc xử lý" Thứ trưởng Tiến yêu cầu.