Không chỉ dân số, cơ sở hạ tầng già hóa cũng đang đe dọa tương lai Nhật Bản

Năm 2012, khi các tấm trần trong một đường hầm trên đường cao tốc đông đúc ở miền trung Nhật Bản đổ sập khiến 9 người thiệt mạng, Chính phủ nước này cam kết sẽ kiểm tra và sửa chữa các cơ sở hạ tầng cũ kỹ trên khắp cả nước, theo Nikkei Asia.

Tuy nhiên, một thập kỷ sau, các chuyên gia cho rằng tiến độ của việc này tương đối chậm chạp do những rào cản về tài chính, thiếu hụt lao động, trong khi hàng loạt đường hầm, cầu đường trên khắp Nhật Bản đang cần sửa chữa khẩn cấp.

Một khảo sát của Chính phủ Nhật Bản cho thấy gần 40% đường hầm tại Nhật cần sửa chữa khẩn cấp để đảm bảo an toàn. Các chuyên gia cũng đang thúc giục các nhà chức trách thúc đẩy việc đầu tư hạ tầng, ưu tiên những dự án phù hợp với dân số đang suy giảm của nước này, đồng thời thận trọng để tránh lãng phí. Những công nghệ tiên tiến như máy bay không người lái và cảm biến để phát hiện điểm xuống cấp trong cấu trúc công trình được xem là nhân tố quan trọng để việc bảo trì hiệu quả hơn.

HƠN 60% ĐƯỜNG BỘ CÓ TUỔI THỌ 50 NĂM VÀO 2033

Với nhiều đoạn đường bộ được xây dựng để kịp thời phục vụ Thế vận hội năm 1964, hệ thống đường cao tốc Metropolitan của Tokyo – hiện có khoảng 1 triệu phương tiện lưu thông mỗi – là một ví dụ điển hình về những thách thức mà Chính phủ Nhật Bản đang phải đối mặt.

Vào một ngày mùa đông lạnh giá giữa tháng 1, các công nhân đang bận rộn đóng bu lông vào dầm cầu trên đoạn đường là một phần của tuyến đường nối từ sân bay Haneda trên vịnh Tokyo với trung tâm thủ đô, cố gắng chống lại sự ăn mòn của nước biển suốt hàng chục năm. Metropolitan Expressway Co., công ty đảm nhiệm công việc này, dự kiến hoàn tất việc xây dựng lại đoạn đường 1,9 km đó với chi phí 162,7 tỷ Yên (tương đương 1,41 tỷ USD) vào năm 2028. Tới năm 2040, 65% tuyến đường này sẽ có tuổi thọ hơn 50 tuổi – gấp ba lần so với năm 2020.

“Việc quản lý phù hợp, sửa chữa nhiều lần và xây dựng lại trên quy mô lớn là điều cần thiết để duy trì tình trạng tốt của các con đường này”, Nobuhiro Maeda, chủ tịch Metropolitan Expressway, cho biết vào năm ngoái.

50 năm thường được xem là vòng đời bình thường của hầu hết cơ sở hạ tầng. Khoảng 63% cầu đường bộ, 62% bờ kè chắn lũ và công trình sông khác, và 42% đường hầm tại Nhật sẽ đạt độ tuổi đó vào năm 2033, theo Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật Bản.

Việc kiểm tra bằng mắt do các cơ quan của Chính phủ Nhật thực hiện trong khoảng thời gian từ năm 2016-2020 cho thấy 36% đường hầm, 9% cầu và 14% công trình phụ trợ đường bộ như biển hiệu, đèn giao thông tại nước này cần sửa sữa khẩn cấp.

SỬA CHỮA KHÔNG THEO KỊP TỐC ĐỘ XUỐNG CẤP

"Việc sửa chữa không thể theo kịp tốc độ xuống cấp của cơ sở hạ tầng”, Giáo sư Yuji Nemoto tại Đại học Tokyo, nhận xét. “Đến một lúc nào đó, việc bảo trì cơ sở hạ tầng sẽ sụp đổ”.

Hiện tại, các công trình dưới sự quản lý của chính quyền địa phương nhận được sự quan tâm đặc biệt. Dù chính phủ đã bắt đầu sửa chữa 60% cây cầu được phát hiện có vấn đề tính tới cuối năm 2020, việc này mới chỉ được thực hiện với khoảng 30% cây cầu thuộc quyền quản lý của chính quyền địa phương.

"Chúng tôi thiếu ngân sách và nhân lực, trong khi số lượng cơ sở hạ tầng cần sửa chữa tiếp tục tăng lên”, quan chức tại một địa phương Nhật Bản cho biết.

Trong năm 2020, chỉ khoảng 20% chính quyền địa phương sử dụng máy bay không người lái và thiết bị tiên tiến khác để kiểm tra cầu, theo Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật Bản. Giới chuyên gia nhận định, việc đưa vào ứng dụng các công nghệ tiết kiệm sức lao động, như cảm biến không dây để phát hiện vị trí xuống cấp, nên được xem là một ưu tiên hàng đầu. Việc bảo trì tốt và sớm phát hiện vấn đề có thể tiết kiệm số tiền lớn trong dài hạn.

Theo Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật Bản, cách tiếp cận truyền thống với các quy trình từng bước sau khi phát hiện vấn đề trên bề mặt công trình có thể tiêu tốn của chính phủ và chính quyền các địa phương tổng cộng 12.300 tỷ Yên mỗi năm trong ba thập kỷ tới, gấp đôi so với khoảng 5.200 tỷ Yên cần thiết kể giải quyết các vấn đề đó ngay từ đầu trong năm 2018.

Trong 30 năm với chi phí thường niên đó, tổng số tiền sẽ lên tới 280.000 tỷ Yên, tương đương 50% tổng sản phẩm nội địa (GDP) hàng năm của Nhật. Nếu việc “bảo trì ngăn ngừa” được thực hiện trước khi vấn đề trở nên nghiêm trọng, chi phí này sẽ giảm khoảng 30%.

Phát biểu trước Quốc hội hôm 20/1, Bộ trưởng Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật Bản Fumio Kishida biết Chính phủ sẽ nghiên cứu “các biện pháp phòng ngừa thiên tai dựa trên việc nhận thức rằng việc đầu tư bảo trì phòng ngừa sẽ giúp giảm chi phí trong trung và dài hạn”.

Vào cuối năm 2020, Chính phủ Nhật đã lên kế hoạch 5 năm chi 15.000 tỷ Yên cho một loạt biện pháp phòng ngừa và giảm nhẹ thiên tai. Tuy nhiên, đầu tư vào các công trình công cộng của Nhật đã giảm xuống trong khi các nước khác tăng chi tiêu.

Tổng tài sản của Nhật Bản đã giảm mạnh khoảng 40% trong khoảng từ năm 1996 đến 2019. Theo đó, đây là nền kinh tế duy nhất trong nhóm G7 - 7 nền kinh tế hàng đầu thế giới ghi nhận sự suy giảm. Trong cùng thời kỳ, mức chi tiêu tại Anh và Mỹ tăng lần lượt 4 và 2,3 lần.

Việc tăng chi tiêu cho công trình công cộng tại Nhật đang ngày càng trở nên khó khăn hơn do chi tiêu cho an sinh xã hội tăng lên khi dân số già đi. Giới phân tích cho rằng trong điều kiện nguồn lực hạn chế, chính phủ nước này phải hợp lý hóa việc phân bổ ngân sách của mình.