Kinh nghiệm của Ba Lan, nước chống Covid hiệu quả hàng đầu ở châu Âu
Từng đối mặt với những đợt bùng dịch Covid-19 thảm khốc, Ba Lan đã khống chế virus thành công và giữ vững được nền kinh tế nhờ những biện pháp chống dịch đáng để các quốc gia khác xem xét, học tập...
Ba Lan đã trải qua ba đợt dịch nặng, có những lúc lên tới 30.000 ca nhiễm mỗi và khoảng 1.000 người chết mỗi ngày vì Covid-19. Cả ba lần, nước này đều phong tỏa: đợt đầu tiên kéo dài 4 tuần, từ ngày 23/3/2020 đến 20/4/2020 trên phạm vi toàn quốc; đợt thứ hai kéo dài 13 tuần, từ ngày 23/10/2020 đến 17/1/2021 trên toàn quốc; và đợt thứ ba kéo dài 6 tuần, từ ngày 17/3/2021 đến 28/4/2021, tại 11 tỉnh có dịch nặng nhất.
Cả ba lần, việc phong tỏa đều đem lại kết quả, khống chế được bệnh dịch và hạn chế tối đa thiệt hại cho kinh tế, xã hội. Theo dự đoán của Liên minh châu Âu (EU), Ba Lan thuộc nhóm các quốc gia phục hồi nhanh nhất sau dịch, ước tính sẽ cần khoảng 1 năm rưỡi để trở lại tình trạng trước dịch. Vậy kinh nghiệm của Ba Lan là gì?
KHÔNG TẬP TRUNG ĐÔNG NGƯỜI, MỌI HOẠT ĐỘNG ONLINE
Theo tổng kết của Ba Lan, biện pháp hữu hiệu nhất trong việc hạn chế dịch bệnh, đóng góp 35% vào kết quả chống dịch, là đóng cửa trường học, đại học, cấm tập trung đông người - cụ thể là không quá 10 người. Việc đóng cửa các cửa hàng, chỉ cho mở những cửa hàng bán đồ thiết yếu, đem lại hiệu quả vừa phải, dao động từ 17,5-35%.
Nước này cho rằng việc bắt buộc người dân ở trong nhà không mang lại nhiều hiệu quả, chỉ đóng góp dưới 17,5% trong hiệu quả chống dịch nói chung. Tương tự, việc đóng cửa các quán ăn cũng mang lại hiệu quả dưới 17,5%.
Do đó, việc quan trọng nhất là không được để tập trung đông người, trên 10 người. Ngay cả khi phong tỏa trong tình trạng căng thẳng nhất, Chính phủ Ba Lan vẫn không đóng cửa các siêu thị, chợ, cửa hàng thực phẩm, hiệu thuốc, của hàng bán đồ vệ sinh gia đình, hiệu sách... Các cửa hàng đó chỉ phải hạn chế nhận khách, chỉ được 1 khách trên mỗi 15 m2 cửa hàng trong cùng một lúc.
Thay vào đó, Ba Lan tiến hành tổ chức lại phương thức làm việc của nhà máy, siêu thị... thường là nguyên tắc chia ra các toán, hoặc là 1 ngày làm, 1 ngày nghỉ, hoặc các ca cách nhau ít nhất 1 giờ đồng hồ, để các toán không có cơ hội tiếp xúc được trực tiếp với nhau. Khoảng thời gian 1 giờ đó để dọn dẹp vệ sinh, khử trùng. Nếu có ai đó bị nhiễm trong 1 nhóm, thì chỉ 1 nhóm bị, những nhóm khác vẫn làm việc bình thường.
Người già trên 60 tuổi - là nhóm người dễ nguy hiểm nhất nếu bị bệnh - được tổ chức giờ mua hàng từ 10h đến 12h sáng hàng ngày. Các siêu thị được điều chỉnh lại thời gian mở cửa, thậm chí mở từ 5h sáng đến 1h sáng hôm sau, để giảm tải lượng người đến mua một lúc.
Các quán ăn vẫn được phép bán mang về, để đảm bảo không thiếu thực phẩm cũng như vật dụng thiết yếu. Các chuỗi cung ứng, vận tải hoạt động bình thường, các tài xế chỉ được yêu cầu là không ra khỏi cabin xe khi đi từ vùng này sang vùng khác.
Các hoạt động khác đều được tổ chức online, bắt đầu từ bộ máy chính phủ, quyết định hành chính, lập ra hệ thống mObywatel, trong đó thậm chí căn cước công dân cũng online. Tất cả những việc xét nghiệm, tiêm chủng đều được đăng ký online hoặc qua tổng đài điện thoại, được hẹn giờ chính xác để hạn chế tập trung đông người, hay di chuyển quá xa.
Ngay việc xin trợ cấp của chính phủ cũng online: mọi người lập một tài khoản ngân hàng (mở online, nếu ai chưa có), nộp đơn xin online thông qua ngân hàng, cơ quan chức năng xét duyệt online, nếu đủ điều kiện trợ cấp thì tiền trợ cấp chuyển thẳng luôn vào tài khoản. Với quy trình này, không ai phải đi đâu, không ai phát, không cần hỏi han gì, cứ nhìn vào tình trạng online mà theo dõi.
Sử dụng tiền mặt được hạn chế tối đa, thay thế bằng thanh toán thẻ gần hoặc qua mạng, phát triển tối đa việc đặt hàng và giao hàng qua mạng, thanh toán bằng trả tiền trước, để người giao hàng không tiếp xúc với người mua hàng.
TẬP TRUNG HỖ TRỢ CHO Y BÁC SỸ VÀ HỆ THỐNG Y TẾ
Nhà nước trợ cấp tiền mặt cho doanh nghiệp, với điều kiện cấm không được sa thải hay hạ lương nhân viên xuống dưới mức quy định. Nếu làm điều đó, sẽ bị thu hồi lại trợ cấp. Trợ cấp thất nghiệp, bảo trợ xã hội hoạt động tối đa, những người vô gia cư được gom lại, chăm sóc nơi ăn, chốn ở, y tế và tiêm chủng cẩn thận.
Tiêm chủng cũng là một mũi nhọn trong cuộc chiến chống Covid của Ba Lan. Nước này mở rộng việc đặt vaccine và tiêm chủng trên diện rộng, đặc biệt ở các thành phố, nhà máy, nơi tập trung đông người, tổ chức tiêm chủng lưu động đến từng nhà máy, công ty có trên 500 nhân viên và người nhà.
Trong thời gian có dịch, người dân Ba Lan vẫn được phép đến công viên, rừng... tập thể dục, với điều kiện phải giữ khoảng cách 2m nếu không ở cùng nhà và đeo khẩu trang trong suốt quá trình ở ngoài. Các phương tiện công cộng vẫn hoạt động, nhưng chỉ chở 25% số hành khách có thể. Trong nhà máy, công sở, các vị trí làm việc được kê lại, để đảm bảo cách nhau 2m, hoặc đặt các tấm nhựa trong suốt, ngăn cách việc bắn nước bọt ở khắp nơi.
Bên cạnh đó, việc giáo dục ý thức chống dịch cũng diễn ra mọi lúc, mọi nơi, trên mọi phương tiện truyền thông, thậm chí ở cả nhà thờ, thánh đường. Toàn dân được kêu gọi tập thói quen rửa tay thường xuyên, vào mọi nơi, mọi nhà đều phải xịt kháng khuẩn vào tay, không bắt tay, ôm hôn nhau như trước, mà phải giữ khoảng cách 2m ngay cả khi nói chuyện với nhau.
Trong suốt thời gian dịch bệnh, chính phủ Ba Lan không kêu gọi bất cứ một cuộc quyên góp nào, và các tổ chức xã hội dân sự cũng không cần tổ chức bất kỳ một cuộc trợ giúp thực phẩm nào cho dân, mà chỉ tập trung vào giúp nhu yếu phẩm cho các y bác sỹ và hệ thống y tế.
Nhờ chống dịch tốt, nền kinh tế của Ba Lan trong quý 2/2020 chỉ giảm 8% so với mức giảm 13,9% trung bình toàn EU. Tỷ lệ thất nghiệp khi đỉnh điểm là khoảng 7,5% nhưng vẫn kiểm soát được. Chính phủ Ba Lan ước tính toàn bộ tình trạng phong toả gây thiệt hại khoảng 277 tỷ zł, tương đương 71 tỷ USD, cho nền kinh tế.
Hiện nay, mỗi ngày Ba Lan có khoảng 100 người nhiễm mới Covid, trong đó 99,6% là những người chưa tiêm vaccine và hầu như không còn người chết hàng ngày vì Covid.
Ba Lan đã tiêm đủ hai liều vaccone cho gần 19 triệu người trong tổng số 34 triệu người có thể tiêm (trừ trẻ em dưới 12 tuổi) và đang tiến hành vận động để tiêm nốt cho những người còn lại.
Nhạc hội Pol'and'Rock 2021 vẫn được tổ chức từ 29-31/7/2021 với khoảng 20.000 người tham dự. Tất cả đều phải được tiêm 100% mới có thể mua vé và lại được làm test trước khi vào cửa.
