Kinh tế Mỹ trong 20 ngày: Từ kỳ vọng bùng nổ đến nỗi lo suy thoái

Ngày 19/2, thị trường chứng khoán Mỹ ghi nhận mức đỉnh lịch sử khi chỉ số S&P 500 lập lỷ lục mới trong bối cảnh nhà đầu tư đặt kỳ vọng lớn vào sự tăng trưởng mạnh mẽ của nền kinh tế. Tuy nhiên, chỉ 20 ngày sau, nhà đầu tư Phố Wall bán tháo mạnh do nỗi lo suy thoái, “thổi bay” hàng nghìn tỷ USD vốn hóa thị trường.

Sau phiên lao dốc đầu tuần, ngày 11/3, thị trường chứng khoán Mỹ tiếp tục giảm mạnh. Đà bán tháo mạnh lên sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố kế hoạch áp thuế 50% đối với thép và nhôm nhập khẩu từ Canada, đồng thời cảnh báo sẽ áp thêm thuế quan trong thời gian tới.

MỐI LO SUY THOÁI KHẮP NƠI

Mối lo về suy thoái sắp xảy ra dường như xuất hiện khắp nơi. Giới chuyên gia bắt đầu điều chỉnh giảm dự báo về GDP Mỹ. Ông Trump và đội ngũ kinh tế của ông đang đối mặt với những câu hỏi về nguy cơ suy thoái và dường như không thể xoa dịu mối lo về sức khỏe nền kinh tế.

Điều đáng nói ở đây là sự dịch chuyển nhanh chóng trong tâm lý của nhà đầu tư Phố Wall. Chỉ vài tuần trước, nhà đầu tư còn băn khoăn về việc kinh tế Mỹ liệu có đang quá nóng hay không. Bây giờ, họ đang lo suy thoái có thể sắp xảy ra đến nơicó đang quá mạnh hay không thì nay lại lo suy thoái sắp xảy ra đến nơi.

Trên thực tế, các số liệu kinh tế cho thấy nền kinh tế lớn nhất thế giới không có nguy cơ suy thoái trong tương lai gần. Kinh tế Mỹ tăng trưởng ổn định vào cuối năm ngoái. Quý đầu năm nay vẫn chưa kết thúc. Trong khi đó, thị trường lao động vẫn ở trạng thái tăng trưởng vào tháng 1 và tháng 2/2025.

Theo các nhà phân tích, vẫn còn quá sớm để nhận định nền kinh tế Mỹ đang tiến tới suy thoái. Một cuộc suy thoái sâu thường có các tín hiệu rõ ràng như sa thải lao động hàng hoạt, doanh nghiệp đóng cửa và phá sản la liệt.

Lịch sử cho thấy nhiều lần nhà đầu tư lo lắng về suy thoái trước đây là do cường điệu quá mức. Đơn cử, trong cơn hoảng loạn về suy thoái năm 2022, nhiều người thậm chí dự báo khả năng suy thoái là 99%. Nhưng không có cuộc suy thoái nào xảy ra năm đó.

Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, các nhà kinh tế cho rằng rủi ro suy thoái kinh tế Mỹ đã tăng lên, từ mức rủi ro tương đối thấp trước đó. Nguyên nhân chính là sự bấp bênh liên quan tới chương trình nghị sự kinh tế của ông Trump, đặc biệt là sự thiếu nhất quán trong kế hoạch thuế quan của ông.

“Kinh tế Mỹ thời gian qua có sức bền rất tốt khi có thể vượt qua nhiều rào cản và duy trì tăng trưởng. Tuy nhiên, tình hình bất ổn hiện tại rất khác”, ông David Kelly, chiến lược gia trưởng toàn cầu tại công ty quản lý tài sản JPMorgan Asset Management, nhận xét.

SỰ MƠ HỒ VÀ BẤP BÊNH

Hôm thứ Hai (10/2), cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Larry Summers nhận định nền kinh tế Mỹ “thực sự có khả năng” xảy ra suy thoái.

“Chúng ta có thể rơi vào một vòng xoáy luẩn quẩn, khi nền kinh tế suy yếu khiến thị trường yếu theo, rồi sau đó thị trường yếu lại kéo tụt nền kinh tế", ông Summers nhận định trong một cuộc phỏng vấn với hãng tin CNN.

Theo ông Kelly, nền kinh tế và thị trường tài chính Mỹ đang chịu áp lực từ sự bấp bênh xoay quanh kế hoạch thuế quan cũng như kế hoạch sa thải hàng loạt công chức và cắt giảm chi tiêu liên bang của ông Trump.

“Lúc này nhiều chủ doanh nghiệp cảm thấy vô cùng hoang mang. Điều này rất nguy hiểm”, vị chiến lược gia nhận xét.

Ông Bill Dudley, cựu Chủ tịch Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York, thuế quan gây ra 2 tác động, một là khiến giá cả tăng lên và hai là kéo tụt tăng trưởng kinh tế.

“Chính quyền Trump đang khiến tình hình tồi tệ hơn khi có cách tiếp cận không biết đâu mà lần. Sự bất ổn đang cao hơn mức cần thiết”, nhận xét. “Tất cả sự mơ hồ và rối rắm về thuế quan đã kéo tụt nhu cầu, khiến doanh nghiệp không muốn đầu tư, còn người tiêu dùng cho rằng họ nên suy xét kỹ trước khi chi tiêu". 

Đồng quan điểm, ông Summers cho rằng sự bấp bênh là nguyên nhân chính khiến thị trường tài chính Mỹ chao đảo mạnh. Thị trường vốn hoạt động dựa trên các dự báo nhưng thời gian qua liên tục tiếp nhận hết bất ngờ này đến bất ngờ khác.

Sau tuần tồi tệ nhất trong vòng 6 tháng trở lại đây, trong phiên ngày thứ Hai (10/3), chỉ số S&P 500 đã giảm thêm gần 3%. Chỉ số này đã giảm khoảng 9% so với mức kỷ lục thiết lập hôm 19/2.

“Thị trường chứng khoán đang mất niềm tin vào các chính sách của chính quyền Trump 2.0”, ông Ed Yardeni, chủ tịch công ty tư vấn đầu tư Yardeni Research, nhận định trong một cuộc phỏng vấn với CNN. “Giờ đây, mọi thứ đều rủi ro, chủ yếu do chính quyền quá vội vã để thực hiện các mục tiêu chỉ trong một thời gian ngắn và điều này gây ra những hậu quả ngoài mong muốn”.

Chỉ số Fear & Greed Index của CNN do lường cảm xúc ảnh hưởng tới mức độ sẵn sàng mua cổ phiếu của nhà đầu tư đã giảm xuống mức “cực kỳ sợ hãi” trong phiên ngày 10/3 - sự dịch chuyển lớn so với mức độ “trung lập” chỉ vài tuần trước đó.

Tất nhiên, diễn biến của thị trường chứng khoán không hoàn toàn phản ánh thực trạng của nền kinh tế. Nhưng nỗi lo lắng từ thị trường chứng khoán có thể lan sang nền kinh tế thực.

Theo các nhà phân tích, niềm tin của người tiêu dùng Mỹ - vốn đang sụt giảm thời gian gần đây - có thể tiếp tục đi xuống khi người dân chú ý tới sự hỗn loạn trên thị trường chứng khoán. Điều này có thể kéo tụt tiêu dùng - động lực chính của nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Hãng hàng không Delta Air Lines đầu tuần này đã hạ triển vọng lợi nhuận và cảnh báo rằng niềm tin của người tiêu dùng, doanh nghiệp sẽ ảnh hưởng tới nhu cầu đi lại.

Một dấu hiệu cảnh báo suy thoái khác là số lượng doanh nghiệp Mỹ phá sản đang tăng lên. Trong 2 tháng đầu năm, con số này là 129 công ty "sập tiệm", cao nhất trong cùng giai đoạn kể từ năm 2010.