Lạm phát nóng, lãi suất có thể tăng tròn 1 điểm phần trăm, kinh tế Mỹ trước nguy cơ hạ cánh cứng

Hy vọng rằng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có thể đưa nền kinh tế nước này hạ cánh mềm đã bị “tạt một gáo nước lạnh” vào ngày thứ Ba, khi thống kê cho thấy lạm phát “nóng” hơn dự báo và châm ngòi cho một cuộc bán tháo dữ dội trên thị trường chứng khoán Mỹ.

Theo báo cáo từ Bộ Lao động Mỹ, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 8 của nước này tăng 0,1% so với tháng 7, thay vì giảm 0,1% như dự báo trước đó của giới phân tích. Điều đáng lo ngại nhất đối với các nhà hoạch định chính sách là lạm phát lõi, thước đo không bao gồm những mặt hàng có mức độ biến động lớn như năng lượng và thực phẩm, tăng 0,6% so với tháng trước và tăng 6,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong tháng 7, lạm phát lõi tăng 5,9% so với cùng kỳ 2021.

Theo tờ Financial Times, những con số này đặt dấu chấm hết cho sự giải toả áp lực tạm thời mà các quan chức Fed có được sau khi báo cáo lạm phát tháng 7 cho thấy giá cả không tăng so với tháng trước đó.

Phố Wall đã sốc vì báo cáo lạm phát nóng hơn dự báo. Chỉ số S&P 500 đóng cửa với mức giảm 4,3%, đánh dấu phiên giảm mạnh nhất kể từ tháng 6/2020. Nasdaq - chỉ số của các cổ phiếu công nghệ vốn có mức độ nhạy cảm lớn với các kỳ vọng về lãi suất - kết thúc phiên ngày thứ Ba với mức giảm hơn 5%.

Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ - vốn cực kỳ nhạy cảm với các kỳ vọng lãi suất - đồng loạt tăng mạnh. Lợi suất của kỳ hạn 2 năm tăng 0,2 điểm phần trăm, lên mức 3,75%.

Khả năng Fed nâng lãi suất với bước nhảy tròn 1 điểm phần trăm trong cuộc họp vào ngày 20-21/9 đã gia tăng mạnh sau khi báo cáo lạm phát được công bố. Theo dữ liệu từ CME Group, giới đầu tư đang đặt cược 30% vào bước nhảy lãi suất “khủng” này, từ mức 0% vào thời điểm đầu tuần. Tuy nhiên, phần lớn vẫn giữ kỳ vọng Fed nâng lãi suất 0,75 điểm phần trăm, đưa lãi suất tham chiếu lên ngưỡng 3-3,25%.

Ông Steven Blitz, chuyên gia kinh tế trưởng về Mỹ của TS Lombard, nói rằng dữ liệu lạm phát vừa công bố cộng thêm tiền lương tăng và một thị trường lao động thắt chặt đồng nghĩa Fed “sẽ không tạo ra được câu chuyện cổ tích hạ cánh mềm”. “Khả năng trúng số độc đắc còn cao hơn khả năng Fed tạo ra được một cuộc hạ cánh mềm”, ông Blitz nói.

“Chúng tôi không nhận thấy có bất kỳ điều gì có thể khiến Fed chọn một bước nhảy lãi suất ngắn hơn trong cuộc họp tháng này”, chuyên gia kinh tế trưởng Brian Cloulton của Fitch Ratings nhận định.

Tổng thống Joe Biden và các cố vấn kinh tế của ông đã kỳ vọng vào một sự giảm nhiệt của lạm phát, nhất là sau khi Quốc hội Mỹ gần đây thông qua Đạo luật Giảm lạm phát do ông Biden khởi xướng và nước Mỹ chuẩn bị bước vào cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11.

Ngày 13/9, ông Biden đã phát biểu tại một sự kiện ăn mừng việc đạo luật trên được thông qua. Ông nhấn mạnh rằng giá xăng đã giảm trong mùa hè này và “chúng ta đang đạt được bước tiến” trong việc chống lạm phát.

Tuy nhiên, phe Cộng hoà đã nhanh chóng lên tiếng chỉ trích. “Chỉ vài giờ sau bản báo cáo lạm phát tồi tệ, Nhà Trắng vẫn còn ăn mừng ‘lạm phát giảm’”, thủ lĩnh của các nghị sỹ Cộng hoà tại Thượng viện, ông Mitch McConnell, viết trên mạng xã hội Twitter.

Lạm phát ở Mỹ leo thang bất chấp giá xăng dầu đã giảm xuống trong những tháng gần đây. Đầu mùa hè, giá xăng bán lẻ bình quân ở Mỹ lập kỷ lục trên 5 USD/gallon do giá dầu thế giới tăng vọt trong bối cảnh chiến tranh Nga-Ukraine. Gần đây, giá xăng ở Mỹ đã giảm về ngưỡng 3,7 USD/gallon - theo dữ liệu từ Hiệp hội Ô tô Mỹ (AAA).

Trong những tuần gần đây, các nhà hoạch định chính sách của Fed liên tục khẳng định cam kết đưa lạm phát về tầm kiểm soát và cảnh báo về những rủi ro từ việc để cho áp lực giá cả bám rễ sâu và dai dẳng trong nền kinh tế. Tuần trước, cả Chủ tịch Fed Jerome Powell và Phó chủ tịch Fed Lael Brainard cùng nói rằng nếu không kéo được lạm phát xuống và để cho các kỳ vọng lạm phát trong tương lai trở thành một vòng xoáy đi lên, thiệt hại kinh tế về sau sẽ càng lớn.

Ngoài ra, các nhà hoạch định chính sách cũng lo ngại rằng xu hướng giảm gần đây của giá xăng sẽ không duy trì lâu, nhất là khi giá năng lượng có thể tăng mạnh trở lại trong thời gian còn lại của năm. Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Janet Yellen đã cảnh báo về khả năng như vậy vào cuối tuần vừa rồi, đề cập khả năng sự khan hiếm năng lượng trầm trọng trên diện rộng ở châu Âu khi Liên minh châu Âu (EU) cấm vận dầu Nga từ tháng 12.