Quốc hội hiến kế nhiều giải pháp hoàn thành mục tiêu tăng trưởng
Đề đạt được các mục tiêu trong năm 2023, cần có các giải pháp hữu hiệu tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh, đảm bảo cung ứng đủ vốn cho nền kinh tế. Đặc biệt, cần triển khai quyết liệt các giải pháp phù hợp nhằm khắc phục tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công thời gian qua; nhanh chóng giải ngân các gói hỗ trợ…
Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 5, Quốc hội đã dành hơn một ngày thảo luận ở hội trường đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và ngân sách nhà nước năm 2022; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2023. Những khó khăn, thách thức tiếp tục được các đại biểu phân tích, làm rõ, đồng thời kiến nghị các giải pháp tháo gỡ để Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng.
NHẬN DIỆN RÕ NHỮNG KHÓ KHĂN, THÁCH THỨC
Năm 2022, Việt Nam đã thực hiện toàn diện nhiều mục tiêu, nhiệm vụ, vừa đảm bảo phòng, chống dịch, vừa phát triển kinh tế - xã hội. Dù gặp nhiều thách thức, khó khăn, song kinh tế vĩ mô năm 2022 vẫn ổn định, kinh tế tiếp tục tăng tưởng nhanh, đạt 8,02% - là mức tăng trưởng cao trong khu vực và thế giới. Những tháng đầu năm 2023, thị trường tiền tệ, tín dụng cơ bản ổn định; giải ngân vốn đầu tư công được đẩy mạnh…
Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế quý 1/2023 ước đạt 3,32% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn kịch bản tại Nghị quyết số 01/NQ-CP (5,6%). Nhiều tỉnh, thành phố lớn đang tăng trưởng ở mức âm. Đặc biệt số doanh nghiệp giải thể và phá sản tăng cao; còn tình trạng cắt giảm lao động của doanh nghiệp trong một số ngành, lĩnh vực…
Dẫn báo cáo của Chính phủ, đại biểu Lê Hữu Trí (Khánh Hòa) chỉ rõ, quý 1 tăng trưởng kinh tế chỉ 3,32% là rất thấp. Số doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động giảm; trong khi đó, số doanh nghiệp giải thể, phá sản tăng… Số doanh nghiệp thiếu đơn hàng diễn ra khá phổ biến, người lao động mất việc làm tại nhiều khu công nghiệp. Xu hướng này có thể diễn biến phức tạp hơn trong thời gian tới.
Theo đại biểu, bên cạnh đứt gãy thị trường xuất khẩu, sản lượng và số lượng đơn đặt hàng mới giảm mạnh, hàng tồn kho tăng cao, nguyên liệu nhiều mặt hàng nhập khẩu tăng cao,… còn có nguyên nhân dòng vốn từ thị trường tài chính suy giảm. Mặt bằng lãi suất cho vay tăng mạnh trong năm 2022 và vẫn duy trì ở mức cao trong quý 1/2023. Lợi nhuận doanh nghiệp sụt giảm làm giảm hoạt động đầu tư từ khu vực tư nhân, doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng rất khó khăn.
"Tiêu dùng và xuất khẩu giảm, thị trường xuất khẩu và đơn đặt hàng bị thu hẹp, nguồn lực doanh nghiệp suy giảm nhiều.
Biện pháp nhanh nhất, hiệu quả nhất và doanh nghiệp dễ hấp thụ nhất lúc này chính là dùng công cụ tài khóa để hỗ trợ trực tiếp doanh nghiệp, như: giảm lãi suất ngân hàng, giảm tiền thuê đất, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp; giảm, giãn, miễn lãi chậm nộp bảo hiểm xã hội...".
Chia sẻ vấn đề, đại biểu Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) chỉ ra những khó khăn và yếu tố bất lợi tác động đến chỉ tiêu năm 2023, như: đầu tư công triển khai chậm, tỷ lệ ước giải ngân 4 tháng đầu năm 2023 đạt 14,66% kế hoạch. Tiêu dùng và xuất khẩu giảm, thị trường xuất khẩu và đơn đặt hàng bị thu hẹp, nguồn lực doanh nghiệp suy giảm nhiều…
Nguyên nhân là do tích tụ bất cập nhiều năm, các thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản gặp khó khăn, nguồn lực và sức chịu đựng của doanh nghiệp suy giảm do trải qua giai đoạn suy thoái dài. Điều này thể hiện rõ qua số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường trong 4 tháng đầu năm 2023 tăng 25,1%. Bình quân một tháng có 19.200 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường.
Theo các đại biểu, không chỉ doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp khó, mà cả những doanh nghiệp lớn cũng đối diện với tình trạng hạn chế đơn hàng, áp lực trả nợ lớn nên phải ngưng hoạt động, giải thể hoặc chuyển nhượng doanh nghiệp. Hệ lụy là người lao động giảm, mất việc, thất nghiệp đang diễn ra tại nhiều khu công nghiệp. Nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng khó khăn về tài chính và phải bán tài sản để giải quyết thanh khoản, trong khi chính sách ưu đãi còn nhiều khó khăn. Thống kê cho thấy số lao động mất việc làm trong quý 1/2023 là 149.000 lao động, tăng 39.000 lao động so với quý 1/2022.
CẦN HỖ TRỢ DOANH NGHIỆP, BỔ SUNG NGUỒN LỰC CHO NỀN KINH TẾ
Mặc dù khó khăn, các đại biểu đánh giá cao quan điểm, quyết tâm của Chính phủ và không điều chỉnh mục tiêu đạt tốc độ tăng trưởng 6,5% của năm 2023; giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát tăng dưới 4,5%, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế trong bối cảnh vẫn còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức như hiện nay.
Tuy nhiên, theo các đại biểu, với mức GDP quý 1 chỉ 3,32%, để đạt được mục tiêu 6,5% cần phải có quyết tâm thật cao, mỗi quý còn lại phải đạt 7,5%.
"Cần có những giải pháp cấp bách, thậm chí là vượt tiền lệ để cứu nguy, hỗ trợ doanh nghiệp. 4 nút thắt mà doanh nghiệp đã gặp phải là: thiếu hụt về đơn hàng; tắc nghẽn về dòng vốn; thể chế không đầy đủ, thủ tục hành chính bủa vây; rủi ro pháp lý có thể gặp phải trong sản xuất, kinh doanh. Nhìn những con số cho thấy doanh nghiệp đang “khát” tín dụng nhưng không tiếp cận được vốn. Nếu tiếp cận được thì rất khó để giải ngân do điều kiện và thủ tục vay".
Đại biểu Đặng Xuân Phương (Nghệ An) nhìn nhận, điều cấp bách và thuyết phục nhất lúc này là giải quyết đúng đắn bài toán kinh tế của đất nước; thực thi các chính sách kinh tế - xã hội, cân nhắc hợp lý giữa các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn.
Đưa ra những kết quả tình hình kinh tế - xã hội và những tác động từ trong và ngoài nước, đại biểu chia sẻ qua thảo luận ở tổ, các đại biểu đều băn khoăn việc hoàn thành các mục tiêu tăng trưởng GDP mức 6,5%.
Đại biểu cho rằng trong công tác chỉ đạo, điều hành vĩ mô, cần kiên trì quan điểm đã được Đảng đề ra trong Văn kiện Đại hội 13. Đó là: tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế. Cơ cấu lại, nâng cao hiệu quả đầu tư, nhất là đầu tư công; cơ cấu lại, phát triển lành mạnh các loại thị trường, trong đó có thị trường bất động sản…
Các đại biểu đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết liệt chỉ đạo các ngành chức năng tiếp tục rà soát, nghiên cứu, đánh giá, dự báo các yếu tố ảnh hưởng, xu hướng vận động cũng như là khả năng phát triển của các lĩnh vực đầu tư kinh doanh để kịp thời điều chỉnh các cơ chế, chính sách về tín dụng, thuế, phí, lệ phí, đất đai, đầu tư kinh doanh. Đặc biệt, cần ưu tiên nguồn lực và tạo động lực tăng trưởng để tăng khả năng tiếp cận, hấp thụ vốn của doanh nghiệp gắn với chỉ đạo đẩy mạnh thanh tra công vụ.
Đề đạt được các mục tiêu trong năm 2023, đại biểu Lê Hữu Trí (Khánh Hòa) đề nghị cần có giải pháp hữu hiệu, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh; đảm bảo cung ứng đủ vốn cho nền kinh tế. Đây là yêu cầu rất khó khăn khi vừa phải kiểm soát lạm phát, vừa bảo đảm lãi suất phù hợp với nền kinh tế và diễn biến của thị trường.
Trước tình trạng các doanh nghiệp gặp khó khăn, giải thể ngày càng nhiều, cần điều hành chính sách tài khóa có trọng tâm, trọng điểm, chia sẻ vai trò hỗ trợ phục hồi tăng trưởng kinh tế với chính sách tiền tệ, điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, hiệu quả, bảo lãnh hợp lý để vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, vừa kiểm soát được lạm phát. Đồng thời, cần chủ động xem xét tiếp tục hạ lãi suất nhằm hỗ trợ tăng trưởng, kiểm soát chặt chẽ việc cấp tín dụng, sử dụng vốn và hạn mức tăng trưởng tín dụng, đại biểu kiến nghị.
Đồng tình với 11 nhóm giải pháp Chính phủ đã chỉ ra, đại biểu Ma Thị Thúy đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành sớm rà soát toàn diện các chính sách hỗ trợ, ưu đãi đang được triển khai, chính sách nào chưa thực sự hiệu quả thì tạm dừng hoặc có biện pháp thay đổi kịp thời để bổ sung nguồn lực cho nền kinh tế.
Đối với vốn vay của doanh nghiệp, từ đầu năm 2023 Ngân hàng Nhà nước đã có ba đợt giảm lãi suất điều hành, tuy nhiên, hiện nay doanh nghiệp cũng khó tiếp cận với vốn vay. Vì vậy, đại biểu Tô Ái Vang (Sóc Trăng) đề nghị Ngân hàng Nhà nước phải quy định trần room tín dụng, có phương thức điều hành linh hoạt. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại rà soát lại thủ tục, điều kiện tín dụng, tăng khả năng tiếp cận vốn vay của doanh nghiệp, đẩy nhanh giải ngân gói hỗ trợ lãi suất...
Về vấn đề này, đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho rằng cùng với việc giảm lãi suất, điều quan trọng là việc tiếp cận vốn và đưa nguồn vốn này vào sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, việc giảm lãi suất và đơn giản thủ tục vay cần thực chất để vốn đến đúng, trúng và trực tiếp đối với doanh nghiệp đang cần.
ĐẨY NHANH GIẢI NGÂN VỐN ĐẦU TƯ CÔNG
Một nội dung quan trọng được nhiều đại biểu quan tâm thảo luận góp ý đó là vấn đề đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công. Trong những năm qua, nhất là từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã dành rất nhiều thời gian để kiểm tra, chỉ đạo, tháo gỡ những điểm nghẽn, vướng mắc, giúp giải ngân nhanh hơn, nhằm đạt mục tiêu giải ngân vốn giao hàng năm.
Đại biểu Đặng Xuân Phương (đoàn Nghệ An):
Kỳ họp thứ 5 của Quốc hội đang diễn ra với sự trông đợi của cử tri và Nhân dân cả nước về những việc cần làm và phải làm khẩn trương, quyết liệt hơn của hệ thống chính trị. Đó không chỉ là đòi hỏi về đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực, mà là yêu cầu phải khắc phục cho được những bất cập, hạn chế trong tổ chức thực thi pháp luật, là tính cấp thiết phải vượt qua được căn bệnh né tránh, sợ trách nhiệm, thói vô cảm đang có xu hướng lan nhanh trong nền công vụ.
Tuy nhiên, theo đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (Ninh Thuận), số liệu giải ngân từng năm cho thấy vẫn chưa đạt như kỳ vọng, chưa thể tháo gỡ tận gốc các bất cập, vướng mắc. Qua báo cáo về nguyên nhân giải ngân chậm dường như vướng mắc ở trung ương không nhiều mà chủ yếu ở cách thực hiện. Điều này cần được sớm đánh giá lại và có giải pháp xử lý tận gốc rễ để sớm khơi thông hoạt động đầu tư công, tránh gây lãng phí nguồn lực.
Để giảm bớt quy trình, thủ tục, tránh gây mất thời gian, đợi chờ các cấp thẩm quyền cho ý kiến, các địa phương chủ động và chịu trách nhiệm trong chỉ đạo, điều hành công tác đầu tư công, phát huy hiệu quả sử dụng vốn, đẩy mạnh tiến độ thực hiện dự án, bà Hương cho rằng cần sớm rà soát, xem xét lại các quy định về đầu tư công theo hướng phân cấp mạnh hơn, nhiều hơn cho địa phương.
Cùng quan điểm, đại biểu Ma Thị Thúy nhấn mạnh, chỉ có phân cấp, phân quyền mạnh và nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu mới đẩy nhanh tiến độ đầu tư công trong giai đoạn tới. Đây là một trong những nút thắt lớn ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thực hiện các dự án liên quan đến Luật Đầu tư công và Luật Đất đai. Do vậy, đề nghị Quốc hội, Chính phủ quan tâm xem xét tích hợp phần bồi thường, hỗ trợ tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập để đảm bảo kịp thời trong quá trình thực hiện các dự án đầu tư.
Các bộ, ngành và địa phương cần tập trung triển khai quyết liệt các giải pháp, tăng cường kỷ luật trong giải ngân vốn đầu tư công và cần bám sát, đánh giá đúng tình hình, chú trọng nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị dự án, chuẩn bị mặt bằng sạch.
Góp ý vấn đề này, đại biểu Phạm Đình Thanh (đoàn Kon Tum) đề nghị Chính phủ chỉ đạo, thực hiện ngay việc rà soát, làm rõ nguyên nhân, từ đó triển khai quyết liệt các giải pháp phù hợp nhằm khắc phục tình trạng giải ngân vốn đầu tư công chậm.
Liên quan đến chính sách hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp, sau khi Quốc hội có Nghị quyết 43/2022/QH15, Chính phủ đã ban hành Nghị định 15/2022/NĐ-CP về miễn giảm thuế. Bên cạnh đó, Chính phủ còn thiết kế các chính sách kích cầu, đầu tư xây dựng các cơ sở hạ tầng… thúc đẩy cho tăng trưởng kinh tế.
Hiện nay tình hình kinh tế khó khăn, đề nghị phải phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương và các bộ, ngành, ví dụ như vốn chương trình mục tiêu, chi thường xuyên để sửa chữa, nâng cấp các công trình công và các máy móc thiết bị, hay đánh giá tác động môi trường...
Cùng với đó giải quyết thị trường và cung ứng vốn. Các quy định sẽ hoàn thiện dần, tuy nhiên cần hành động, hướng đến doanh nghiệp, tháo gỡ khó khăn.
Về vấn đề tồn dư ngân sách 1 triệu tỷ đồng tại sao không dùng vào việc khác, trên thực tế hiện nay tồn dư ngân sách là 1.043 ngàn tỷ đồng, trong đó gửi Ngân hàng Nhà nước là 895.000 tỷ đồng, lãi suất 0,8%/năm, tại ngân hàng thương mại là 130 tỷ đồng gửi ngắn hạn. Số tiền này đã gắn với nhiệm vụ chi cụ thể, đã có trong dự toán được Quốc hội phê chuẩn, như bố trí vào các dự án đầu tư công, dự án về chương trình mục tiêu quốc gia... Như vậy, đây là nguồn đã có nhiệm vụ chi chi tiết, tồn đọng là vì chưa giải ngân hết.
Về một số giải pháp thực hiện nhiệm vụ từ nay đến cuối năm, Chính phủ cơ bản đã nhận diện được những tồn tại, hạn chế, tiếp tục theo dõi chặt chẽ tình hình, kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, khơi thông điểm nghẽn, giải phóng các nguồn lực, tận dụng cơ hội mới để phát triển đạt được mục tiêu cao nhất.
Thời gian tới, Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu, chỉ đạo có biện pháp thực thi chính sách phát triển mạnh hơn, kịp thời hơn và hiệu quả hơn để hỗ trợ cho doanh nghiệp, cho người lao động, giúp hỗ trợ cho nền kinh tế.
Về đầu tư công, đã thực hiện phân cấp, phân quyền triệt để, giao tất cả các quyền cho bộ, ngành, địa phương, từ khâu lựa chọn dự án đến lập dự án, chuẩn bị dự án, giải ngân đầu tư công, việc điều chỉnh dự án, giải phóng mặt bằng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư hay các cơ quan trung ương chỉ làm công tác tổng hợp, rà soát.
Bộ trưởng đề nghị các đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp quan tâm và giám sát địa phương mình, ngành mình, cùng với Chính phủ tạo chuyển biến tích cực hơn trong giải ngân đầu tư công trong thời gian tới để góp phần phát triển kinh tế.
Năm 2022 và 2023, việc điều hành chính sách tiền tệ trong bối cảnh khó khăn thách thức, có nhiều diễn biến mới, phức tạp, khó lường hơn. Năm 2022, có 2 lý do khiến chúng ta phải chấp nhận mặt bằng lãi suất cao hơn, đó là lãi suất quốc tế đồng loạt tăng nhanh và mạnh; ở trong nước, lạm phát vẫn ở mức cao hơn so với năm 2021. Bên cạnh đó, áp lực mất giá của đồng Việt Nam là lớn khi các nước thắt chặt chính sách tiền tệ và đồng đôla tăng giá mạnh.
Khi ổn định được tỷ giá trở lại, với điều kiện lạm phát tăng chậm lại, trong những tháng đầu năm, Ngân hàng Nhà nước đã rất quyết liệt, điều chỉnh 3 lần mức điều hành lãi suất, đưa mặt bằng lãi suất của các khoản cho vay mới giảm 0,9% bình quân so với năm 2021.
Vấn đề tiếp cận tín dụng cần phải được mổ xẻ và phân tích nguyên nhân thì mới có giải pháp đúng. Về cơ chế, chính sách cho vay thì vẫn giữ nguyên. Năm 2022, tăng trưởng tín dụng là 14,16%, nhưng 5 tháng đầu năm 2023 chỉ tăng khoảng 3%, cũng không thể nói rằng đây là do chính sách vì không có gì thay đổi.
Đối với lĩnh vực tín dụng bất động sản, tăng tín dụng vào lĩnh vực này thường cao hơn so với mức tăng chung của nền kinh tế, nhưng với những khó khăn của thị trường bất động sản hiện nay thì 70% là khó khăn về pháp lý, cho nên giải pháp hiện nay là phải tập trung vào tháo gỡ những vướng mắc về mặt pháp lý, cộng với các doanh nghiệp cần phải rà soát để điều chỉnh giá bất động sản. Như vậy sẽ kích thích tín dụng cho cả doanh nghiệp xây dựng bất động sản cũng như là người mua nhà.
Về triển khai gói hỗ trợ lãi suất 2%, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành dành nhiều thời gian để triển khai gói này nhưng kết quả vẫn thấp. Trước tình hình đó Chính phủ đã trình Quốc hội cho chuyển nguồn này, khoảng 24.000 tỷ đồng cho giảm thuế VAT. Hiện nay Ngân hàng Nhà nước đang trình Chính phủ để kiến nghị Quốc hội sửa đổi Nghị quyết 43, bỏ cụm từ “có khả năng phục hồi” để tiếp tục triển khai.
