Quy hoạch không gian biển để “giải phóng” tiềm năng điện gió ngoài khơi

Chiều 20/4/2023, Đại sứ quán Na Uy tại Hà Nội và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) phối hợp với Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc Hội tổ chức Hội thảo “Điện gió ngoài khơi và Quy hoạch không gian biển Việt Nam”.

TIỀM NĂNG LÊN ĐẾN 165 GW

TS Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho biết theo tính toán, khu vực có độ sâu đáy biển trên 20m thì tổng quy mô tiềm năng kỹ thuật điện gió ngoài khơi khoảng 165.000 MW. Trong đó, khu vực gió cao và có tiềm năng kinh tế tốt, chủ yếu tập trung ở khu vực Nam Trung Bộ (gồm các tỉnh Bình Thuận, Ninh Thuận, Khánh Hòa, Phú Yên, Bình Định) với tổng tiềm năng khoảng 80.000 MW với tốc độ gió trên 7-9 m/s.

Phát triển năng lượng tái tạo là chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam, trong đó điện gió ngoài khơi được coi là một trong những giải pháp đột phá để chuyển đổi năng lượng và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Điều này liên quan chặt chẽ đến quy hoạch không gian biển, đặc biệt là xác định các vùng biển tiềm năng và phân vùng hợp lý để phát triển điện gió ngoài khơi.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 582/NQ-UBTVQH15 ngày 29/8/2022 về thành lập Đoàn giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016 - 2021”, cũng như Kế hoạch chi tiết số 355/KH-ĐGS 28/10/2022 về giám sát chuyên đề.

TS Tạ Đình Thi nhấn mạnh cơ quan này đang chủ trì tham mưu Đoàn giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016-2021.” Một trong những mục tiêu của cuộc giám sát là đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật và nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách về phát triển năng lượng.

"Kết quả của hội thảo sẽ là đầu vào rất giá trị để giúp chúng tôi có thêm những thông tin, kiến thức, kinh nghiệm trong lĩnh vực quy hoạch không gian biển, phát triển năng lượng tái tạo, cụ thể là điện gió ngoài khơi, trong quá trình tham mưu phục vụ Đoàn giám sát kiến nghị về xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật liên quan và phục vụ quá trình xem xét, thông qua Quy hoạch không gian biển," ông Thi nói.

ĐIỆN GIÓ NGOÀI KHƠI “NẰM” CHỜ QUY HOẠCH KHÔNG GIAN BIỂN

Theo các chuyên gia, muốn bổ sung điện gió ngoài khơi vào Quy hoạch Điện 8 cần hoàn thiện khung pháp lý cho quy hoạch loại hình này, nhưng đến nay quá trình này vẫn “dậm chân tại chỗ”. Trong rất nhiều nguyên nhân, có điểm nghẽn lớn nhất là đến nay nước ta vẫn chưa có quy hoạch không gian biển, dù chủ trương phát triển kinh tế biển đã được nói đến suốt những năm qua.

Theo nguyên tắc, điện gió ngoài khơi nằm trong quy hoạch không gian biển - kinh tế biển quốc gia, liên quan đến cả vấn đề an ninh, quốc phòng. Quy trình đầu tư lại rất khác biệt so với điện gió trên/gần bờ. Theo đó, các tỉnh cấp phép từ 6 hải lý (khoảng hơn 11km) trở vào bờ và coi đó là điện gió ven bờ. Cấp bộ được cấp phép từ 6 hải lý trở ra (điện gió xa bờ).

Bà Ramla Khalidi - Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam nhấn mạnh rằng đẩy nhanh quy hoạch không gian biển là điều cần thiết để mở ra tiềm năng to lớn về phát triển điện gió ngoài khơi cho Việt Nam, góp phần thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững và các mục tiêu về biến đổi khí hậu đã công bố tại COP26, trong đó có phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

“Quy hoạch không gian biển nên được coi là một quá trình liên tục. Do đó, chúng ta không được tìm cách phát triển một tài liệu duy nhất, hoàn hảo và bao gồm tất cả ở giai đoạn này," bà Khalidi nhấn mạnh, đồng thời cho rằng sự tham gia của tất cả các bên liên quan, đặc biệt là cộng đồng địa phương đóng vai trò rất quan trọng, để đảm bảo lợi ích được chia sẻ một cách công bằng và bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương.

Bà Khalidi cho biết ấn phẩm hàng đầu “Kinh tế biển xanh – Hướng đến kịch bản phát triển bền vững kinh tế biển” - một báo cáo toàn diện do UNDP và Cục Biển và Hải đảo Việt Nam (Bộ Tài nguyên và Môi trường) công bố tháng 5/2022 đã xem xét tiềm năng phát triển bền vững kinh tế biển của Việt Nam.

Theo kết luận của Báo cáo, nếu áp dụng kịch bản xanh lam, ước tính các ngành kinh tế biển của Việt Nam sẽ chiếm 34% GDP (~23,5 tỷ USD) vào năm 2030, trong khi thu nhập quốc dân (GNI) bình quân đầu người của người lao động trong các ngành này sẽ tăng tới 77,9 % (~7.100 USD) so với kịch bản thông thường.

Phát biểu tại hội thảo, Đại sứ Na Uy tại Việt Nam, Bà Hilde Solbakken cho hay là một quốc gia đại dương hàng đầu với những ngành kinh tế biển nổi bật, chúng tôi nhận thấy vai trò quan trọng của các ngành công nghiệp mới nổi như điện gió ngoài khơi.

“Một phương pháp tiếp cận hiệu quả trong quản lý đại dương đã và đang là một công cụ hữu ích đối với Na Uy. Chúng tôi tin rằng một quy hoạch không gian biển sẽ giúp đại dương được quản lý bền vững, đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện tầm nhìn chung về một tương lai xanh, bền vững và thịnh vượng. Bằng cách chia sẻ và học hỏi lẫn nhau, chúng ta có thể đảm bảo mọi ngành và lĩnh vực đều được hưởng lợi từ đại dương mà vẫn có thể bảo tồn được hệ sinh thái biển và đa dạng sinh học”, bà Hilde Solbakken chia sẻ.

Tại hội thảo, các chuyên gia đến từ Na Uy, Vương quốc Anh và một số quốc gia khác đã chia sẻ những hiểu biết sâu sắc và đưa ra những khuyến nghị có giá trị liên quan tới quy hoạch đại dương bền vững, phân vùng trong Quy hoạch không gian biển phát triển điện gió ngoài khơi, đánh giá các khu vực phát triển điện gió trong Quy hoạch không gian biển.

Hội thảo đề cao vai trò quan trọng của Quy hoạch không gian biển giúp xác định các khu vực phù hợp cho các dự án năng lượng gió ngoài khơi, trong sự phát triển của nền kinh tế xanh bằng cách thúc đẩy các công nghệ đổi mới, ứng phó với các tác động của biến đổi khí hậu và thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng.