Thứ trưởng Bộ Công an: Tội phạm mạng, lừa đảo trực tuyến gia tăng phạm vi, quy mô với thủ đoạn tinh vi

Thực tế này được Thượng tướng Lương Tam Quang, Thứ trưởng Bộ Công an, Chủ tịch Hiệp hội an ninh mạng quốc gia chỉ ra tại Hội thảo với chủ đề: “Phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng” do Hiệp hội An ninh mạng quốc gia tổ chức ngày 13/5/2024.

Hội thảo nhằm làm rõ tầm nhìn chiến lược, tổng thể, toàn diện về pháp lý, giải pháp, trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp có liên quan; tạo cơ sở tham mưu với Đảng, Nhà nước định hướng phối hợp hành động giữa các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân; bảo đảm phòng ngừa, ngăn chặn, giảm thiểu tối đa lừa đảo trên không gian mạng, bảo đảm cao nhất an ninh con người, cuộc sống bình yên, hạnh phúc của người dân, xây dựng xã hội trật tự, kỷ cương, an toàn, lành mạnh, góp phần xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Đây cũng là diễn đàn, cơ hội để các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức xã hội, cá nhân kết nối, thảo luận, thống nhất nhận thức, giải pháp, cùng thúc đẩy cơ hội, giảm thiểu thách thức từ không gian mạng đối với sự phát triển mỗi cơ quan, doanh nghiệp, cá nhân, qua đó đóng góp tích cực vào phát triển vững mạnh của đất nước.

HƠN 90% LỪA ĐẢO TRỰC TUYẾN LIÊN QUAN ĐẾN LĨNH VỰC TÀI CHÍNH

Theo Thượng tướng Lương Tam Quang, xuất phát từ thực tiễn lừa đảo trên không gian mạng thời gian qua diễn biến phức tạp, gây thiệt hại nghiêm trọng cho tổ chức, cá nhân, tác động tiêu cực đến phát triển, đòi hỏi sớm đánh giá toàn diện, thấu đáo và có giải pháp toàn diện để phòng ngừa, ngăn chặn hữu hiệu.

Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 với quy mô và tốc độ chưa từng có, tạo ra những giá trị to lớn cho phát triển kinh tế xã hội song cũng đặt ra những thách thức không nhỏ đối với đảm bảo an ninh mạng và phóng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao với mọi quốc gia.

Thứ trưởng Bộ Công an cho biết hoạt động lợi dụng không gian mạng tiến hành phạm tội, nổi bật là lừa đảo trực tuyến chiếm 57% tổng số tội phạm mạng, gia tăng cả về phạm vi với thủ đoạn tinh vi; triệt để lợi dụng công nghệ mới, nhất là trí tuệ nhân tạo, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ USD mỗi năm. Thống kê riêng năm 2023, thiệt hại 1.026 tỷ USD, tương đương với 1,05 GDP toàn cầu.

Trên phương diện quốc tế, Liên hợp quốc và một số tổ chức, cộng đồng quốc tế, khu vực đang thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác quốc tế, thúc đẩy phối hợp giữa các quốc gia, thiết lập các quy tắc chung nhằm giảm thiểu tối đa nguy cơ.

Trên phương diện quốc gia, hơn 160 nước, trong đó có nhiều nước lớn liên tiếp ban hành các chính sách mới nhằm tăng cường bảo vệ dữ liệu, phòng, chống đánh cắp, mã hóa dữ liệu để lừa đảo, đòi tiện chuộc.

Tại Việt Nam, trong năm 2023, các đối tượng tội phạm mạng trong và ngoài nước liên tục thay đổi phương thức, thủ đoạn, triệt để lợi dụng công nghệ mới để tấn công, xâm nhập, lừa đảo quy mô lớn, gây thiệt hại lớn về kinh tế và ảnh hưởng xấu đến trật tự an toàn xã hội, đe dọa cuộc sống bình yên, hạnh phúc của người dân.

Theo thống kê trên Cổng cảnh báo an toàn thông tin ghi nhận gần 16.000 phản ánh lừa đảo trực tuyến, gây thiệt hại 390.000 tỷ đồng, tương đương 3,6% GDP, trong đó 91% liên quan đến lĩnh vực tài chính, tăng 64,78% so với năm 2022; tỷ lệ người dùng nhận tin nhắn, cuộc gọi lừa đảo trực tuyến là 73%.

Ông Quang thông tin, Công ty an ninh mạng Singapore Group-IB công bố vụ tấn công lừa đảo sử dụng 240 tên miền liên kết giả mạo nhằm mạo danh 27 tổ chức tài chính, ngân hàng của Việt Nam để thu thập thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng từ năm 2022 đến nay. Chợ đen mua bán thông tin thẻ tín dụng Biden Cash đã công khai trực tuyến cơ sở dữ liệu miễn phí gồm trên 2 triệu thẻ ghi nợ và tín dụng. Tình trạng mua bán hàng cấm, hàng giả, hàng kém chất lượng trên không gian mạng tác động xấu đến uy tín, thương hiệu của quốc gia Việt Nam.

CẤP THIẾT NGĂN CHẶN, GIẢM THIỂU THIỆT HẠI DO LỪA ĐẢO QUA KHÔNG GIAN MẠNG

Qua đấu tranh phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Thứ trưởng Bộ Công an cho biết hoạt động của đối tượng phạm tội rất chuyên nghiệp, có tổ chức, phân công vai trò cụ thể. Các đối tượng cầm đầu thường là người nước ngoài, trú chân tại địa bàn nước láng giềng lừa đảo, ép buộc, lôi kéo, dụ dỗ đưa người Việt Nam ra nước ngoài thực hiện hành vi phạm tội.

Cũng theo ông Quang, phương thức, thủ đoạn phạm tội rất tinh, vi sử dụng công nghệ Deepface giả mạo người thân hoặc cơ quan chức năng để gọi điện, kêu gọi đầu tư qua các sàn giao dịch ngoại hối, tiền ảo, chứng khoán.

Đối tượng mà tội phạm lừa đảo qua mạng hướng tới chủ yếu là nhóm người cao tuổi, sinh viên, người lao động có công việc không ổn định, thu nhập thấp, thậm chí cả trẻ em (những người sử dụng điện thoại thông minh, có điều kiện tham gia môi trường mạng nhưng khả năng nhận diện các dấu hiệu, hành vi lừa đảo còn thấp, dễ bị lợi dụng sự cả tin để thực hiện hành vi lừa đảo.

Với thực trạng này, Thứ trưởng Bộ Công an khẳng định, việc ngăn chặn giảm thiểu thiệt hại do lừa đảo qua không gian mạng đang đặt ra rất cấp thiết hiện nay.

Xuất phát từ thực trạng phòng, chống tội phạm lừa đảo trên không gian mạng, đòi hỏi cấp thiết sớm thống nhất nhận thức, hành động trong mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Thời gian qua, công tác phòng, chống lừa đảo qua không gian mạng ghi nhân đã đạt được một số kết quả bước đầu quan trọng. Theo đó, đã hình thành hành lang pháp lý, tạo cơ sở vững chắc cho đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng nói chung, tội phạm lừa đảo qua mạng nói riêng…

Công tác tuyên truyền về phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng được đẩy mạnh với nhiều hình thức phong phú, tiếp cận đến nhiều người dân; xóa bỏ sim “rác”, ngăn chặn các giao dịch, dòng tiền liên quan đến hành vi phạm tội, rà soát, phát hiện các giao dịch đáng ngờ liên quan đến hoạt động lừa đảo. Hệ thống trao đổi thông tin cơ sở dữ liệu về tài khoản ngân hàng liên quan đến đối tượng lừa đảo, vi phạm pháp luật đang được xây dựng…

Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, công tác phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng còn nhiều khó khăn. Hành lang pháp lý chưa điều chỉnh theo kịp các vấn đề mới phát sinh, chưa có quy định cụ thể về nhận diện người dùng Internet dẫn đến khó khăn trong quản lý đối tượng trẻ em, trong khi 1/3 người dùng Internet tại Việt Nam là chưa thành niên, phần lớn không có kỹ năng sử dụng mạng an toàn.

Bên cạnh đó, quy trình xử lý các vụ việc lừa đảo còn tồn tại một số khó khăn, nhất là phối hợp với các tổ chức tín dụng, ngân hàng để truy vết dòng tiền lừa đảo mất nhiều thời gian, hiệu quả thu hồi kém. Việc phối hợp với các nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến cũng mất nhiều thời gian và hiệu quả chưa cao; thông tin cung cấp chậm và chưa xác định được điểm địa chỉ IP của đối tượng khi dùng mạng 3G, 4G.

Vấn đề sim rác, mua bán tài khoản ngân hàng tuy đã được tập trung xử lý song vẫn còn tràn lan khiến hoạt động điều tra tội phạm mạng gặp nhiều khó khăn.

Qua rà soát, các kênh bán sim không chính chủ qua các đại lý, trang thương mại điện tử, mạng xã hội vẫn diễn ra phổ biến, dễ dàng tiếp cận mua với số lượng lớn. Các kênh chợ đen, Facebook, Telegram… buôn bán hàng nghìn tài khoản ngân hàng với giá thấp, dễ tiếp cận từ 200.000 đồng…

Những khó khăn, vướng mắc trong phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng đặt ra yêu cầu cấp thiết trao đổi, thảo luận thẳng thắn giữa các cơ quan, doanh nghiệp, đánh giá toàn diện, làm rõ những nguyên nhân, thống nhất xác định giải pháp tháo gỡ triệt để trong thời gian tới, Thứ trưởng Lương Tam Quang nhấn mạnh.