Tiền lương thực tế ở Nhật Bản giảm, “cửa” tăng lãi suất có hẹp lại?

Số liệu này được công bố chỉ vài ngày trước khi cuộc đàm phán tiền lương mùa xuân hàng năm ở Nhật bước vào giai đoạn cao điểm tại các công ty lớn nhất.

Tuy nhiên, triển vọng tăng lương mạnh trong năm 2025 vẫn củng cố khả năng Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) tiếp tục tăng lãi suất.

Theo hãng tin Reuters, tiền lương cơ bản tại Nhật đang tăng với tốc độ mạnh nhất trong hơn 30 năm và tiền lương làm ngoài giờ cũng tăng, dẫn tới tiền lương danh nghĩa tăng. Tuy nhiên, tốc độ lạm phát cao nhất hơn 2 năm khiến tiền lương thực tế ở nước này giảm xuống. Trong khi đó, tăng lương thực tế được các nhà hoạch định chính sách tiền tệ của Nhật xem là chìa khóa để đạt được sự tăng trưởng kinh tế dựa trên tiêu dùng.

Giới phân tích dự báo Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) sẽ giữ nguyên lãi suất trong cuộc họp chính sách tiền tệ diễn ra vào ngày 18-19/3. Cơ sở của dự báo này là giới chức BOJ gần đây liên tục nói rằng họ cần xem xét mức độ bền vững của tăng trưởng tiền lương sau đợt tăng lãi suất hồi tháng 1.

Tiền lương thực tế sau khi trừ đi lạm phát - yếu tố quyết định sức mua của người tiêu dùng - giảm 1,8% trong tháng 1 so với cùng kỳ năm ngoái, theo dữ liệu của Bộ Tài chính Nhật. Trước đó, tiền lương thực tế ở nước này tăng 0,3% trong tháng 12 và tăng 0,5% trong tháng 11.

Tốc độ lạm phát mà Bộ Tài chính Nhật dùng để tính tiền lương thực tế có bao gồm nhóm thực phẩm tươi sống nhưng không bao gồm giá thuê nhà. Chỉ số lạm phát này tăng 4,7% trong tháng 1 so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng cao nhất kể từ tháng 1/2023.

Tiền lương cơ bản ở Nhật tăng 3,1% trong tháng 1 sau khi tăng 2,6% trong tháng 12, đánh dấu tháng tăng mạnh nhất kể từ năm 1992. Tiền lương ngoài giờ - một thước đo độ ăn nên làm ra của doanh nghiệp - tăng 3,1% trong tháng đầu năm, sau khi tăng 0,8% trong tháng 12.Thu nhập đặc biệt, chủ yếu là tiền thưởng, giảm 3,7%.

Tổng thu nhập tiền mặt bình quân hàng tháng của người lao động, tức tiền lương danh nghĩa, tăng 2,8% trong tháng 1 so với cùng kỳ năm trước, đạt 295.505 yên, tương đương 2.004 USD. Mức tăng lương danh nghĩa này giảm so với mức tăng 4,4% của tháng 12, chủ yếu do tiền thưởng giảm.

Tuần vừa rồi, Rengo - tổ chức công đoàn lớn nhất của Nhật Bản - cho biết các công đoàn thành viên đang đưa ra yêu cầu tăng lương bình quân 6,09% cho người lao động trong năm nay. Đây là yêu cầu tăng lương mạnh nhất mà Rengo - liên đoàn với hơn 7 triệu người lao động thành viên - đưa ra trong hơn 30 năm qua.

Ở Nhật Bản, cuộc đàm phán tiền lương hàng năm giữa giới chủ với các tổ chức công đoàn thường kết thúc vào khoảng giữa tháng 3 tại các doanh nghiệp lớn. Kết quả đàm phán này sẽ đặt ra tiêu chuẩn cho cuộc đàm phán tăng lương giữa người lao động không tham gia công đoàn với các doanh nghiệp nhỏ hơn.

Theo Bộ Lao động Nhật Bản, kết quả của các cuộc đàm phán tiền lương mùa xuân thường bắt đầu có ảnh hưởng tới thống kê tiền lương từ tháng 4 hoặc sau đó. Yêu cầu tăng lương mà Rengo đưa ra năm nay có thể đồng nghĩa với việc tiền lương ở Nhật Bản sẽ tiếp tục tăng mạnh - động lực chủ chốt cho tăng trưởng kinh tế như mong muốn của Thủ tướng Shigeru Ishiba. Năm ngoái, tiền lương ở Nhật tăng 5,1%, sau khi tăng 3,5% trong năm 2023.

Tiền lương tăng mạnh trên diện rộng cũng là một tiền đề quan trọng để BOJ tiếp tục bình thường hóa chính sách tiền tệ. BOJ mới chấm dứt chính sách lãi suất âm vào tháng 3 năm ngoái và đến nay đã có 3 lần tăng lãi suất, đưa lãi suất tham chiếu lên 0,5% - mức cao nhất kể từ năm 2008.

Một báo cáo của ngân hàng Barclays cho rằng yêu cầu tăng lương mà Rengo đưa ra là một căn cứ để BOJ tiếp tục tăng lãi suất. Một cuộc khảo sát của hãng tin Reuters cho thấy phần đông chuyên gia kinh tế dự báo BOJ sẽ tăng lãi suất thêm ít nhất 1 lần trong năm nay, nhiều khả năng vào quý 3.

Triển vọng BOJ tiếp tục tăng lãi suất đã đẩy đồng yên tăng giá mạnh gần đây. Cuối phiên ngày 10/3 tại thị trường châu Á, đồng USD giảm giá 0,2% so với yên, còn 147,65 yên đổi 1 USD. Trước đó, tỷ giá USD so với yên có lúc giảm xuống mức thấp nhất 5 tháng là 147,05 yên đổi 1 USD.