Vào TPP, các nước được, mất thế nào?

Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là thỏa thuận thương mại lớn nhất trong lịch sử, hạ hàng rào thuế quan và các dạng bảo hộ khác ở 12 quốc gia với tổng GDP khoảng 30 nghìn tỷ USD, chiếm 40% nền kinh tế toàn cầu.

Nhà Trắng ước tính, TPP sẽ loại bỏ 18.000 thuế quan đối với hàng hóa Mỹ, đồng thời mở ra cơ hội cho mọi đối tượng từ các nhà sản xuất tôm của Việt Nam cho tới chủ nông trại bò sữa của New Zealand cơ hội tiếp cận giá rẻ hơn với các thị trường ở khắp khu vực Thái Bình Dương.

Trái lại, những người phản đối TPP, đặc biệt là ở Mỹ, cho rằng thỏa thuận này sẽ “bóp chết” việc làm trong ngành sản xuất của nước này, hạ thấp các tiêu chuẩn về môi trường và đẩy giá dược phẩm tăng cao.

Dưới đây là tác động của TPP tới một số quốc gia theo phân tích của hãng tin Bloomberg:

Nhật Bản

- Các nhà sản xuất ôtô và phụ tùng ôtô của Nhật Bản có thể là đối tượng hưởng lợi lớn nhất từ TPP, bởi họ sẽ được tiếp cận thị trường Mỹ, thị trường xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới, với mức giá sản phẩm mềm hơn.

- Nhật Bản buộc phải giảm một số hàng rào bảo hộ đối với nông dân trồng lúa gạo của nước này. Theo đó, Nhật sẽ phải đưa ra mức thuế quan bằng 0 đối với lượng gạo nhập khẩu tương đương 1% tổng tiêu thụ gạo trong nước.

- Chủ các trang trại nuôi gia súc của Nhật có thể chịu tác động mạnh hơn, bởi thuế quan đối với thịt bò nhập khẩu vào Nhật sẽ giảm xuống 9% trong vòng 16 năm, từ mức 38,5%. Thuế nhập khẩu thịt lợn cũng bị cắt giảm mạnh.

Australia

- Theo Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull, TPP sẽ làm giảm 9 tỷ Đôla Úc thuế quan mỗi năm đối với hàng hóa xuất khẩu của nước này.

- Australia sẽ giành quyền tiếp cận với thị trường đường của Mỹ. Nhật cũng sẽ giảm thuế nhập khẩu đối với đường và thịt bò của Australia.

- Hải sản và nông sản vườn của Australia sẽ được áp mức thuế nhập khẩu thấp hơn, trong khi hạn ngạch ưu đãi cũng được áp dụng đối với các sản phẩm hạt, ngũ cốc và gạo của nước này.

-  Australia và New Zealand đã gây sức ép thành công buộc Mỹ phải nhượng bộ về thời gian bảo hộ sinh dược, chỉ cho phép các công ty giữ độc quyền sinh được trong vòng 5 năm thay vì 12 năm như mong muốn của Mỹ. Thời hạn bảo hộ rút ngắn thể dẫn tới việc giá thuốc giảm xuống và mức độ cạnh tranh cao hơn.

- Thuế quan giảm xuống đối với mọi mặt hàng từ sắt thép, dược phẩm, máy móc, giấy cho tới phụ tùng ô tô đều có lợi cho các nhà sản xuất Australia.

New Zealand

- Thuế quan sẽ được giảm xuống đối với 93% hàng xuất khẩu của New Zealand sang các nước đối tác TPP, giúp tiết kiệm cho nước này khoảng 259 triệu Đôla New Zeland, tương đương 168 triệu USD - theo Bộ trưởng Bộ Thương mại New Zealand Tim Groser.

- Ngành sữa, lĩnh vực chiếm khoảng 1/4 tổng kim ngạch xuất khẩu của New Zealand, sẽ tiết kiệm được khoảng 102 triệu Đôla New Zealand tiền thuế quan mỗi năm. Một số hàng rào thuế quan đối với sản phẩm sữa của New Zealand vẫn duy trì những thị trường chủ chốt như Mỹ, Nhật, Canada và Mexico. Ngoài ra, Canada chỉ chấp nhận nhập khẩu lượng sữa tương đương 3,3% lượng tiêu thụ trong nước trong vòng 5 năm tới.

- Thuế quan đối với thịt bò New Zealand sẽ được bãi bỏ, trừ trường hợp Nhật giảm thuế đánh vào thịt bò nhập khẩu xuống 9% từ 38,5%. Thuế quan đối với các mặt hàng xuất khẩu khác của New Zealand gồm hoa quả, hải sản, rượu vang và thịt cừu cũng được bãi bỏ.

Việt Nam

- Việt Nam được công ty nghiên cứu Eurasia Group đánh giá là nằm trong nhóm những nước hưởng lợi nhiều nhất từ TPP. Theo Eurasia, TPP có thể sẽ giúp GDP của Việt Nam tăng thêm 11%, xuất khẩu tăng thêm 28% trong thời gian từ nay đến năm 2025.

- Thuế nhập khẩu giảm xuống ở hai thị trường Mỹ và Nhật Bản sẽ làm lợi cho các nhà sản xuất hàng dệt may của Việt Nam. Với chi phí nhân công rẻ, Việt Nam đang thu hút được nhiều nhà máy dệt may chuyển từ Trung Quốc sang. Tuy vậy, Việt Nam sẽ phải đối mặt với quy tắc nghặt nghèo hơn về nguồn gốc xuất xứ của nguyên vật liệu dệt may.

- Ngành thủy sản và đánh bắt hải sản của Việt Nam sẽ được lợi từ việc bãi bỏ thuế nhập khẩu các mặt hàng tôm, mực và cá ngừ. Hiện nay, thuế đánh vào các mặt hàng này dao động từ 6,4-7,2%.

- Việc loại bỏ thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng dược phẩm từ mức trung bình khoảng 2,5% hiện nay sẽ dẫn tới mức độ cạnh tranh khốc liệt hơn giữa các công ty dược của Việt Nam và nước ngoài. TPP cũng sẽ gia tăng mức độ bảo vệ bằng sáng chế, hạn chế sự tiếp cận của các công ty Việt Nam với các loại dược phẩm mới, cũng như khả năng của các công ty này trong việc sản xuất thuốc mới.

Malaysia:

- Các doanh nghiệp quốc doanh của Malaysia có thể chịu sức ép từ TPP do thỏa thuận này kêu gọi quyền tiếp cận bình đẳng đối với hoạt động mua sắm của chính phủ.

- Các nhà xuất khẩu hàng điện tử, hóa phẩm, dầu cọ và cao su của Malaysia được hưởng lợi từ TPP. Malaysia là nước sản xuất dầu cọ lớn thứ nhì thế giới và một trong những nước sản xuất cao su lớn nhất thế giới.

Trung Quốc

- Nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới có lẽ nằm trong số những đối tượng thiệt hại nhiều nhất vì không gia nhập TPP. Thỏa thuận này giúp Mỹ tăng cường quan hệ thương mại trong khắp khu vực và thúc đẩy chiến lược xoay trục về phía châu Á của chính quyền Obama. Sau khi tỏ thái độ thờ ơ ban đầu với TPP, giới chức Trung Quốc giờ đây bày tỏ mong muốn có thể sẽ tham gia hiệp định này trong tương lai.

- Các công ty xuất khẩu của Trung Quốc có thể mất mát thị phần ở Mỹ và Nhật Bản vào tay các công ty đến từ các nước đang phát triển như Việt Nam, theo chuyên gia kinh tế Fielding Chen của Bloomberg.

- Trung Quốc sẽ thúc đẩy chiến lược “con đường tơ lụa mới” cho thương mại từ châu Á sang châu Âu và Ngân hàng Đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB) để đạt được thêm thỏa thuận thương mại tự do với các nước khác, đặc biệt là ở châu Á - ông Chen dự báo. “Khi Trung Quốc mở cánh cửa của mình, họ không muốn thấy các nước khác khép cửa lại với họ”, vị chuyên gia này nói.