Xe điện có giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí và tai nạn giao thông?
Xe điện được coi là giải pháp cho vấn đề ô nhiễm gây ra bởi những chiếc xe ngốn xăng. Tuy nhiên, một nghiên cứu cho biết xe điện có thể không phải là cứu cánh cho những tác hại đối với môi trường do các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch gây ra. Nghiên cứu mới được đăng trên tạp chí Environmental Science & Technology.
Yếu tố ô nhiễm gián tiếp
Nghiên cứu lưu ý rằng việc điện khí hóa bởi các công ty mạng lưới vận tải lớn như Uber và Lyft ở Mỹ có thể dẫn đến sự gia tăng đột biến vì những phương tiện này sẽ phải di chuyển thêm nhiều km khi di chuyển giữa các trạm sạc.
Deadheading là thuật ngữ kỹ thuật chỉ các phương tiện như xe bán tải hoặc xe tải chở hàng đang kéo theo rơ moóc rỗng. Vấn đề đặt ra là trong trường hợp một đội xe điện tham gia vào các trường hợp chết máy cao hơn, điều đó sẽ không tốt cho giao thông, đặc biệt là ở các khu vực thành thị.
Parth Vaishnav, tác giả cao cấp của bài báo nghiên cứu và là trợ lý giáo sư tại Trường Đại học Michigan cho biết: "Có một vấn đề là bộ sạc nhanh không phổ biến như trạm xăng, điều đó có nghĩa là xe điện phải di chuyển xa hơn mỗi lần tiếp nhiên liệu so với xe chạy xăng".
Hậu quả trực tiếp của việc ngừng sử dụng xe điện do chết máy bất thình lình hoặc chưa tìm được trạm sạc là tắc nghẽn giao thông gia tăng, nguy cơ tai nạn cao hơn và tác động ngoại cảnh của tiếng ồn. Nói một cách định lượng, nguy cơ tắc nghẽn, va chạm và tiếng ồn tăng 2-3% cho mỗi chuyến đi. Nhưng có một điểm đáng chú ý trong nghiên cứu này đó là kết quả về mặt giảm chi phí.
Để đưa ra kết quả nêu trên, ghiên cứu dựa trên một công cụ lập mô hình mô phỏng có tên là AgentX, dựa trên dữ liệu chuyến đi thuê xe của TNC từ xe điện ở Chicago từ năm 2019 đến năm 2022. Có những lợi ích đã được chứng minh của việc điện khí hóa đội xe và nghiên cứu đã đưa ra kết luận tương tự, nhưng không phải không có cảnh báo trước. Ví dụ: Nghiên cứu lưu ý rằng các chuyến đi TNC điện khí hóa giúp giảm lượng khí thải nhà kính tới 40-45% hoặc trên quy mô tài chính lên tới 0,1 USD mỗi chuyến đi. Nhưng đồng thời, có những biến số liên quan đến vòng đời có thể gây ô nhiễm không khí lên tới 6-11%.
Những tác nhân chính gây ô nhiễm không khí đã được thu hẹp thành các hạt vật chất và oxit của lưu huỳnh và nitơ, có liên quan đến các nhà máy điện phụ thuộc vào hóa thạch đang cung cấp năng lượng điện cho các trạm sạc EV.
Nghiên cứu được đề cập tập trung vào các ứng dụng chia sẻ chuyến đi, những ứng dụng này di chuyển thường xuyên hơn một chiếc ô tô trung bình, dù có chạy bằng điện hay không.
Đối với nghiên cứu cụ thể này, nhóm nghiên cứu đã đánh giá dữ liệu từ hơn một triệu chuyến đi Uber và Lyft vào các ngày trong tuần, các ngày cuối tuần bận rộn và các mùa khác nhau trong năm.
Đây được biết đến là phân tích đầu tiên thuộc loại này có tính đến dữ liệu di chuyển trong thế giới thực của xe điện, tập trung vào vòng đời của xe điện sử dụng năng lượng từ bộ pin 40 kWh hoặc 65 kWh.
Thành quả khiêm tốn
"Khoảng 80% tổng chi phí cho xã hội là do các yếu tố liên quan đến giao thông, trong khi 20% là do khí thải”, nhóm nghiên cứu cho biết trong một thông cáo báo chí. Ngoài việc ô nhiễm không khí tăng đột biến do họ thường xuyên đến các nhà máy điện địa phương để sạc, các phương tiện chạy bằng điện chạy bằng pin cũng được phát hiện là đóng góp "nhiều hạt trên mặt đất hơn từ lốp xe và bụi phanh”".
Nhưng như đã đề cập trước đó, dữ liệu được cung cấp cho mô hình mô phỏng dựa trên các kiểu di chuyển của EV ở Chicago, điều đó có nghĩa là kết quả sẽ khác nhau giữa các tiểu bang hoặc vùng lãnh thổ khác tùy thuộc vào từng hệ thống lưới điện và bố cục đường riêng biệt. Đối với một số bối cảnh, Chicago được xếp hạng cao nhất trong số các khu vực có số lượng gọi xe cao nhất, ghi nhận trung bình 300.000 chuyến đi hàng ngày trong giai đoạn của đại dịch.
Nhìn chung, nhóm đề cập rằng một hệ sinh thái gọi xe điện sẽ giảm "tổng thiệt hại cho xã hội khoảng 3% mỗi chuyến đi", tương đương với khoản tiết kiệm hàng năm khoảng 1,5 triệu USD cho thành phố Chicago.
Với kết quả này có vẻ như điện khí hóa chỉ là một chiến thắng khiêm tốn, điều thực sự sẽ tạo ra tác động hữu hình là hạn chế sự phụ thuộc vào phương tiện nói chung. Có thể thấy rằng chi phí môi trường giảm xuống quãng đường di chuyển ròng, điều này chỉ có thể được khắc phục hiệu quả bằng cơ sở hạ tầng giao thông công cộng tốt hơn.
