Lo “virus nợ xấu”, chuyên gia đề xuất luật hoá Nghị quyết 42
Đợt dịch Covid-19 bùng phát lần thứ 4, đẩy doanh nghiệp lún sâu vào “nợ chồng nợ” và đứng bên vực phá sản. Báo cáo tài chính quý 1/2021 cho thấy, nhiều ngân hàng có nợ xấu tăng mạnh...
Đây là thông tin được đưa ra tại Tọa đàm: “Nợ xấu trong dịch Covid-19: Giải pháp hỗ trợ ngành ngân hàng và cộng đồng doanh nghiệp”, do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam tổ chức ngày 23/6/2021.
ÁM ẢNH VÒNG XOÁY NỢ XẤU
Thông tin tại cuộc toạ đàm cho biết, sau 4 năm đi vào thực tiễn, Nghị quyết số 42/2017/QH14 đã tạo ra những chuyển biến tích cực trong công tác xử lý nợ xấu. Từ cuối năm 2018 đến ngày 30/04/2021, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) đã xử lý được khoảng 500 nghìn tỷ đồng nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu toàn ngành giảm dưới 3%.
“Vấn đề nợ xấu với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trở nên trầm trọng khi dòng tiền của các doanh nghiệp bị suy yếu, đứt đoạn, thậm chí đứt hẳn dẫn đến doanh nghiệp mất khả năng thanh toán. “Bóng ma” nợ xấu lại quay trở lại”, ông Lê Xuân Sơn, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong.
Tuy nhiên, dịch Covid-19 bùng phát lần 4 tiềm ẩn nguy cơ nợ xấu cao trở lại. Nhiều doanh nghiệp gián đoạn chuỗi sản xuất, đứt gãy dòng tiền, không có nguồn thu để trả nợ.
Báo cáo tài chính quý 1/2021 cho thấy, nhiều ngân hàng có nợ xấu tăng mạnh. Chẳng hạn, ACB nợ xấu tăng 61% lên 2.954 tỷ đồng, VPBank nợ xấu tương ứng hơn 10.420 tỷ đồng, MBB lên hơn 4.180 tỷ đồng.
“Vấn đề nợ xấu với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trở nên trầm trọng khi dòng tiền của các doanh nghiệp bị suy yếu, đứt đoạn, thậm chí đứt hẳn dẫn đến doanh nghiệp mất khả năng thanh toán. “Bóng ma” nợ xấu lại quay trở lại”, ông Lê Xuân Sơn, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong phát biểu tại hội thảo.
Theo chia sẻ của vị phụ trách quản lý tài sản nợ đã thu hồi của một ngân hàng tại Hà Nội cho biết, từ đầu năm đến nay, số ô tô thu hồi của khách hàng tăng nhanh, thu hàng trăm chiếc nhưng bán thì chẳng được bao nhiêu, càng để càng hư hại.
“Có nhiều xe mang đấu giá tới 4-5 lần chẳng ai mua. Mỗi lần đấu giá lại giảm 5%, tới lần thứ 4 giá giảm 20% so với định giá ban đầu, vậy nhưng đến nay vẫn để không. Bãi xe của ngân hàng giờ đã đầy, còn xe để lâu ngày cũng hỏng nhưng luật đã quy định, ngân hàng không thể không siết nợ khi món vay toàn tiền trăm triệu tới cả tỷ đồng”, vị này kể.
Vì vậy, để tháo gỡ khó khăn do ảnh hưởng của dịch, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư 03/2021/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung Thông tư 01/2020/TT-NHNN quy định về tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng do dịch Covid-19.
Tuy nhiên, ở một chiều khác, theo Công ty cổ phẩn Chứng khoáng BOS, việc giữ nguyên nhóm nợ làm cho bức tranh nợ xấu chưa phản ánh đúng thực tế. Các ngân hàng không phải trích lập dự phòng, hoặc trích lập dự phòng ở mức không tương ứng với nợ thực tế, làm gia tăng lợi nhuận nhưng rủi ro cũng tăng lên.
Ngoài ra, theo ông Đoàn Văn Thắng, Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC), dịch bệnh Covid-19 đã ảnh hưởng tới mọi hoạt động đời sống kinh tế - xã hội, nên VAMC cũng không tránh khỏi những tác động, nhất là liên quan đến xử lý nợ xấu.
Tuy nhiên, VAMC vẫn cố gắng tiếp tục tập trung xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42 về thí điểm xử lý nợ xấu của các TCTD và Chỉ thị số 01/CT-NHNN về tổ chức thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của ngành ngân hàng.
LUẬT HOÁ NGHỊ QUYẾT 42
Bàn về giải pháp nợ xấu, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng của BIDV cho rằng, Nghị quyết 42 là hành lang pháp lý hỗ trợ rất lớn cho công tác xử lý nợ, giúp các ngân hàng giải quyết cục máu đông tồn đọng từ thời kỳ khủng hoảng tài chính giai đoạn năm 2011-2013.
“Tỷ lệ nợ xấu tại các ngân hàng cao nhất 1-3%. Như vậy 97- 99% đối tượng vay vốn là các khách hàng tốt. Việc có thể sớm xử lý các khoản nợ xấu giúp chính sách cho vay, giá cả cho vay và thủ tục vay vốn đối với khách hàng được thiết kế phù hợp hơn rất nhiều”, Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực, Kinh tế trưởng BIDV.
“Tỷ lệ nợ xấu tại các ngân hàng cao nhất 1-3%. Như vậy 97- 99% đối tượng vay vốn là các khách hàng tốt. Việc có thể sớm xử lý các khoản nợ xấu giúp chính sách cho vay, giá cả cho vay và thủ tục vay vốn đối với khách hàng được thiết kế phù hợp hơn rất nhiều”, ông Lực nói.
Còn theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, tới nay, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được khoảng 530 nghìn tỷ đồng nợ xấu.
Trong đó, lũy kế từ ngày 15/8/2017 đến 30/4/2021, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được gần 350 (66% số nợ) nghìn tỷ đồng nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42, đạt trung bình khoảng 8 nghìn tỷ đồng/tháng, cao hơn khoảng 2 lần so với kết quả xử lý nợ xấu nội bảng (54%), ngoại bản (21%) bán cho VAMC (25)%. Trong đó, khách hàng tự nguyện trả nợ 150 nghìn tỷ đồng, tăng gấp đôi thời điểm trước Nghị quyết 42 có hiệu lực.
Tuy nhiên, sau gần 4 năm thực hiện Nghị quyết 42, nhiều vướng mắc cũng đã bộc lộ như sự vào cuộc, phối kết hợp của các cơ quan chức năng, địa phương còn chưa kịp thời, đồng bộ và nhất quán.
Quy định về điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn chưa phù hợp với tính chất đặc thù của giao dịch cho vay, nhận thế chấp tài sản của TCTD và xử lý tài sản đảm bảo còn hạn chế…
“Đặc biệt, Việt Nam vẫn còn thiếu vắng một thị trường mua bán nợ chính thức thực sự, các nghiệp vụ phái sinh cho khoản nợ xấu chưa có, dẫn đến thiếu nhà đầu tư có năng lực, thiếu tính thanh khoản của các khoản nợ; làm giảm tính hấp dẫn, giá trị và nguồn lực để xử lý các khoản nợ này”, ông Lực nêu quan điểm.
Vì vậy, để quá trình xử lý nợ xấu và thực hiện Nghị quyết 42 mang lại hiệu quả cao hơn, nhất là trong giai đoạn 2021-2025, ông Lực cho rằng Quốc hội, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các cơ quan liên quan, địa phương khẩn trương tháo gỡ, xử lý dứt điểm những vướng mắc chính trong quá trình triển khai theo chức năng – nhiệm vụ, nhất là khâu hướng dẫn triển khai đồng bộ, nhất quán và phối kết hợp tổ chức thực hiện quyết liệt, hiệu quả trên tinh thần vì cái chung.
Vị chuyên gia của BIDV cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo đẩy nhanh, thực chất tiến trình cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, nâng cao năng lực tài chính – quản trị, tạo điều kiện để hệ thống các TCTD xử lý nợ xấu. Cùng với đó, Chính phủ cũng cần chỉ đạo sớm hoàn thiện Đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2021-2025 nhằm tiếp tục hỗ trợ các tổ chức này trong việc xử lý hiệu quả nợ xấu.
Cuối cùng, ông Lực cho rằng cần luật hoá Nghị quyết 42 để thúc đẩy tiến trình xử lý nợ xấu nhất là trong bối cảnh tiềm ẩn nợ xấu cao như hiện nay.
“Chính phủ nên xem xét đề xuất Quốc hội luật hóa Nghị quyết 42 trên cơ sở rà soát, hoàn thiện và hệ thống hóa các quy định pháp luật liên quan. Thực tế chứng minh Nghị quyết 42 đã mang lại rất nhiều kết quả tích cực cho công tác xử lý nợ xấu", ông Lực nói.
Tuy nhiên, đối tượng tập trung vào các khoản nợ được hình thành trước khi Nghị quyết có hiệu lực (ngày 15/8/2017). Trong khi đó, nợ xấu là vấn đề liên tục, luôn hiện hữu của ngành ngân hàng.
Hơn nữa, trước ảnh hưởng của dịch Covid-19, nợ xấu đã và đang tăng cao. Trong khi đó, Nghị quyết 42 sẽ hết hiệu lực chỉ trong hơn 1 năm nữa, sẽ khiến áp lực xử lý nợ xấu của hệ thống các TCTD trong thời gian tới là rất lớn”, ông Lực kiến nghị.
