Sửa Luật Nhà ở: Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị trình đề án thí điểm riêng tại kỳ họp tháng 5/2022

Phát biểu giải trình và làm rõ thêm các vấn đề đại biểu quan tâm tại phiên thảo luận một luật sửa 8 luật của Quốc hội sáng 10/1, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh mục tiêu sửa luật lần này bám sát chủ trương của Đảng, nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ nhằm kịp thời tháo gỡ những vướng mắc về thể chế pháp luật để khơi thông các điểm nghẽn, giải phóng ngay các nguồn lực cho đầu tư phát triển; đồng thời đẩy mạnh trong phân cấp, phân quyền; đơn giản hóa thủ tục và tạo thuận lợi cho nhà đầu tư vào doanh nghiệp.

Bộ trưởng nêu rõ 3 nguyên tắc trong quá trình soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thi hành án dân sự (một luật sửa 8 luật).

Thứ nhất, lựa chọn một số quy định hiện nay đang có các mâu thuẫn, thiếu đồng bộ, đang gây vướng mắc, cản trở và yêu cầu cấp bách phải sửa đổi ngay.

Thứ hai, đẩy mạnh phân cấp quản lý cho các địa phương.

Thứ ba, những nội dung này phải rõ ràng, có tính độc lập nhất định và có thể kế thừa để sau này chúng ta hoàn chỉnh tiếp theo.

PHÂN CẤP CHO UBND TỈNH QUYẾT ĐỊNH ĐẦU TƯ DI TÍCH QUỐC GIA LÀ PHÙ HỢP

Liên quan tới ý kiến cụ thể về kiến nghị chưa phân cấp chấp thuận chủ trương đầu tư dự án thuộc phạm vi khu vực bảo vệ 2 của các di tích quốc gia, đặc biệt thuộc danh mục di sản thế giới, của một số đại biểu, Bộ trưởng làm rõ thêm rằng “theo quy định tại Điều 32 của Luật Di sản văn hóa, việc xây dựng các chương trình bảo vệ và phát huy giá trị di tích ở khu vực bảo vệ của di tích, trong đó đã bao gồm di tích thuộc Danh mục di sản thế giới thì phải được sự đồng ý bằng văn bản của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch”.

Theo đó, quy định này không yêu cầu phải có chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ và như vậy thì phân cấp thẩm quyền cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đối với dự án này tại khu vực bảo vệ 2 của di tích là phù hợp và thống nhất với quy định của Luật Di sản văn hóa, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng chỉ ra.

Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng, để tránh việc lợi dụng làm ảnh hưởng đến các di sản văn hóa thì Chính phủ đã quy định bổ sung về thẩm định sự phù hợp của dự án, với yêu cầu bảo vệ phải được sự đồng ý của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ngay từ khâu chấp thuận chủ trương đầu tư để tránh tình trạng triển khai rồi mới xin ý kiến. Bên cạnh đó, Luật Đầu tư công năm 2020 cũng đã phân cấp như vậy, tương tự đối với các địa phương để quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư công.

“Quy định này cũng góp phần đẩy mạnh việc quản lý và tạo cơ chế để theo dõi, giám sát các dự án đầu tư tại khu vực di tích để có cơ sở tham vấn, trao đổi với các tổ chức quốc tế”, ông nêu rõ.

KHÔNG SỬA SẼ GÂY ÁCH TẮC, KHÓ KHƠI THÔNG NGUỒN LỰC

Về ý kiến liên quan tới nội dung sửa đổi quy định về hình thức sử dụng đất để thực hiện các dự án nhà ở thương mại tại Điều 75 của Luật Đầu tư công hay còn gọi là Điều 23 của Luật Nhà ở, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư một lần nữa nhấn mạnh việc cần thiết phải sửa đổi.

“Theo quy định về hình thức sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở thương mại của Luật Nhà ở đã phát sinh những vướng mắc này trong một thời gian rất dài từ năm 2014 và theo đó cũng đã được sửa đổi tại Điều 75 của Luật Đầu tư năm 2020. Nhưng thực chất vẫn chưa giải quyết được những bất cập đang còn tạo ra những phân biệt đối xử với các trường hợp nhà đầu tư đã có quyền sử dụng đất nhưng không phải là đất ở hoặc là không có một phần đất ở, dù chỉ là 1m² thì không được chấp thuận chủ trương đầu tư, gây lãng phí rất nhiều các nguồn lực hiện nay và thiếu hụt cung cầu về nhà ở làm cho giá của nhà ở có phần tăng lên”, ông phân tích.

Bên cạnh đó, các quy định nêu trên không thống nhất với quy định về chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời với chấp thuận nhà đầu tư, trong trường hợp nhà đầu tư đã có quyền sử dụng đất quy định tại khoản 4 Điều 29 của Luật Đầu tư và quy định về người sử dụng đất được quyền chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư trong trường hợp nhà đầu tư đã có quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 52, 57, 58 của Luật Đất đai.

Ngoài ra, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, theo phản ánh của các địa phương, hiệp hội thì hiện nay còn nhiều các dự án thương mại kiểu này đang bị ách tắc, trong đó TP.HCM 150 dự án, Hà Nội có 102 dự án, Bình Dương có khoảng 40 dự án.

Về phương án sửa đổi, Chính phủ đề xuất sửa đổi Điều 75 Luật Đầu tư để cho phép các nhà đầu tư đã có quyền sử dụng đất, gồm cả 3 loại đất, đó là đất ở; đất ở và các loại đất khác; các loại đất khác mà không phải là đất ở phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Thực hiện dự án nhà ở thương mại theo phương thức chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời với chấp thuận nhà đầu tư và không phải qua đấu giá, đấu thầu.

“Để kiểm soát chặt chẽ việc chuyển đổi, tránh lợi dụng chính sách để chuyển mục đích sử dụng đất tràn lan, nội dung đề xuất sửa đổi của Chính phủ đã quy định loại trừ tất cả các trường hợp phải thu hồi đất theo quy định, bao gồm cả thu hồi đất để đấu giá, đấu thầu theo quy định của Luật Đất đai hay bán tài sản công theo Luật Tài sản công”, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư giải trí

Cùng với đó, bổ sung quy định khi chuyển mục đích sử dụng đất thì phải theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Đồng thời, phải xác định nghĩa vụ tài chính khi chuyển mục đích sử dụng phải theo sát giá thị trường và theo đúng quy định của Luật Đất đai.

“Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã gửi phương án sửa đổi của Chính phủ để lấy ý kiến của các địa phương. Tính đến 31/12 vừa qua đã có 21/24 địa phương đồng ý với phương án sửa đổi của Chính phủ. Một số địa phương còn đề nghị sửa đổi mạnh mẽ hơn đối với những quy định tại khoản 4 Điều 23 Luật Nhà ở để tháo gỡ những vướng mắc đối với dự án nhận chuyển nhượng, sử dụng đất nông nghiệp để xây dựng nhà ở thương mại”, ông cho biết.

HAI PHƯƠNG ÁN

Đồng tình với quan điểm của các đại biểu quốc hội, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư cho rằng đây là vấn đề “rất lớn và rất khó”, nếu không xử lý sẽ gây ách tắc và không khơi thông được các nguồn lực cho đầu tư phát triển, ảnh hưởng rất nhiều, nhưng nếu làm không chặt chẽ và thận trọng có thể gây ra hậu quả thất thoát nguồn tài nguyên đất đại.

“Vấn đề này liên quan đến rất nhiều các luật, chính sách về đất đai, xây dựng, đầu tư cần được nghiên cứu và đánh giá thật cẩn thận trọng và đầy đủ hơn, đảm bảo chặt chẽ và hài hòa giữa lợi ích nhà nước, nhà đầu tư và người dân”, ông nhấn mạnh.

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu và ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế, Bộ trưởng đề xuất hai phương án.

Thứ nhất, tiếp tục phương án theo Chính phủ trình, với việc là phải rà soát lại chặt chẽ quy định về việc chuyển mục đích sử dụng đất.

Thứ hai, việc định giá, đánh giá phải nộp cho ngân sách khi chuyển mục đích sử dụng đất.

Làm rõ thêm về phương án hai, Bộ trưởng cho biết đây là theo phương án đề xuất của Ủy ban Pháp luật, đề nghị xây dựng một đề án thí điểm riêng để áp dụng hình thức sử dụng đất khác mà không phải là đất ở để trình cho Quốc hội vào kỳ họp thứ ba vào tháng 5/2022 này.