Zero Covid khiến kinh tế Trung Quốc thiệt hại như thế nào?

Chiến lược chống dịch zero Covid (không Covid) của Trung Quốc ảnh hưởng nhiều đến tiêu dùng hơn là hoạt động sản xuất của các nhà máy – giới chuyên gia kinh tế nhận định. Ngoài ra, chiến lược này có thể đã khiến tốc độ tăng trưởng trong quý 4/2021 của nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới giảm xuống mức thấp nhất hơn 1 năm.

Trong bối cảnh các địa phương Trung Quốc áp thêm các hạn chế đối với đi lại, thậm chí có một số nơi phong toả, để chống lại sự lây lan của biến chủng Omicron, giới phân tích càng trở nên thận trọng hơn về nền kinh tế nước này. Hôm thứ Ba, ngân hàng Goldman Sachs mạnh tay cắt giảm dự báo tăng trưởng kinh tế Trung Quốc năm nay, về 4,3% từ mức 4,8% đưa ra trong lần dự báo trước.

CÁC NHÀ MÁY VẪN HOẠT ĐỘNG HẾT CÔNG SUẤT

Chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc của ngân hàng Nhật Bản Nomura, ông Ting Lu, cho rằng về mặt tích cực, “chiến lược zero Covid, cộng thêm khả năng của Bắc Kinh trong việc huy động các nguồn lực, đã mang lại những lợi ích quan trọng cho người dân và nền kinh tế, với số ca tử vong do Covid được công bố chính thức kể từ giữa tháng 4/2020 đến nay chỉ là 4 ca, các nhà máy vẫn hoạt động hết công suất, và tốc độ tăng trưởng xuất khẩu ấn tượng 31% so với cùng kỳ năm trước trong 11 tháng đầu năm”.

Tuy nhiên, ông Lu nhận định rằng khả năng lây nhiễm cao của Omicron đồng nghĩa với tổn thất mà zero Covid gây ra cho kinh tế Trung Quốc ngày càng tăng, đặc biệt là trong lĩnh vực tiêu dùng, trong khi lợi ích ngày càng giảm xuống.

Theo ông Lu, hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực khách sạn-nhà hàng của Trung Quốc vẫn chưa thể phục hồi về mức trước đại dịch, trong khi người lao động trong ngành này có thể đang phải rút tiền tiết kiệm ra tiêu và có xu hướng thắt lưng buộc bụng, từ đó ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế.

Tương tự đánh giá của ông Lu, một phân tích của chuyên gia kinh tế trưởng Dan Wang thuộc Han Seng China cho rằng ảnh hưởng bất lợi của chính sách chống dịch khắc nghiệt mà Trung Quốc theo đuổi tập trung chủ yếu vào lĩnh vực khách sạn-nhà hàng, trong khi sản xuất công nghiệp và nông nghiệp là lĩnh vực bị ảnh hưởng ít nhất và đóng góp nhiều nhất cho tăng trưởng.

“Bằng cách kiềm chế được sự lây lan của Covid, Trung Quốc đảm bảo được rằng tất cả các mắt xích trong chuỗi cung ứng đều hoạt động, để cho sản lượng công nghiệp và nông nghiệp đều cao hơn so với xu hướng”, bà Wang nói với hãng tin CNBC.

Năm 2020, sản lượng công nghiệp của Trung Quốc tăng trưởng 2,8%, trong khi mức tăng trưởng trong 11 tháng đầu năm 2021 đạt 10,1% so với cùng kỳ năm trước. Theo chỉ số giá nhà quản trị mua hàng (PMI), tháng 12 vừa qua, hoạt động của các nhà máy ở Trung Quốc vẫn tăng - một diễn biến nằm ngoài dự báo khi các nỗ lực chống dịch được đẩy cao.

Lý giải về sự vững vàng của hoạt động sản xuất công nghiệp của Trung Quốc, chuyên gia kinh tế trưởng Yue Su thuộc The Economist Intelligence Unit nói rằng đó là do các nhà máy ở nước này thường nằm trong các khu công nghiệp ở vùng ngoại ô, nơi công nhân sống trong các ký túc xá, nên không bị ảnh hưởng bởi việc phong toả các thành phố.

Bà Yue nhấn mạnh rằng Foxconn, nhà cung cấp của Apple, có thể duy trì tốt sản xuất tại nhà máy ở Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, trong mùa hè 2021, bất chấp những đợt bùng dịch và trận lũ lịch sử khiến hơn 300 người thiệt mạng ở tỉnh này.

Bà Su nhấn mạnh rằng cách thực thi zero Covid của từng tỉnh sẽ dẫn tới kết quả tăng trưởng kinh tế khác biệt giữa các địa phương trong năm nay. “Chẳng hạn ở Thượng Hải, khi có một ca dương tính, họ chỉ phong toả một quận hoặc một phố”, bà nói. “Nhưng những địa phương có nguồn lực y tế hạn hẹp, họ thường phải phong toả cả thành phố ngay tắp lự, như ở Tây An”.

Với 13 triệu dân, thành phố Tây An thuộc miền Trung của Trung Quốc là một trong những trung tâm sản xuất công nghiệp ở nước này. Thành phố này đã phong toả từ cuối tháng 12 do bùng dịch. Vì lý do này, chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc Li-Gang Liu của Citigroup dự báo tăng trưởng sản lượng công nghiệp tháng 12 của Trung Quốc giảm còn 3,5% so với cùng kỳ năm trước, từ mức tăng 3,8% đạt được trong tháng 11.

TĂNG TRƯỞNG GDP GIẢM TỐC MẠNH

Ông Liu dự báo tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc sẽ duy trì mạnh mẽ, bất chấp cơ sở so sánh cao của hai năm trước. Cả năm 2021, xuất khẩu của Trung Quốc đã tăng mạnh, mặc cho nhiều cảnh báo về sự suy giảm nhu cầu của thị trường toàn cầu.

Tuy nhiên, rủi ro trong năm nay đối với Trung Quốc nằm ở việc nhà máy tại các quốc gia khác có thể nối lại hoạt động bình thường nếu các nước khác thành công với chủ trương “sống chung với Covid”.

Giới phân tích dự báo Trung Quốc sẽ theo đuổi chiến lược Zero Covid cho tới hết năm nay để đảm bảo môi trường ổn định cho các sự kiện chính trị quan trọng, gồm Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh vào tháng 2 và Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc vào mùa thu. Điều này làm gia tăng áp lực đối với các lãnh đạo địa phương Trung Quốc, vì họ có thể bị cách chức nếu ở địa phương xảy ra bùng dịch.

Chiến lược chống dịch của Trung Quốc bị công ty tư vấn Eurasia Group có trụ sở ở Mỹ gọi là rủi ro chính trị lớn nhất của thế giới trong năm 2022. Trong một báo cáo ra ngày 3/1, Eurasia cho rằng Trung Quốc không thể đạt được mục tiêu không còn ca nhiễm, mà việc phong toả liên tục sẽ làm gia tăng tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng. Truyền thông nhà nước Trung Quốc nhanh chóng lên tiếng chỉ trích đánh giá này.

Ngày thứ Hai (17/1), Trung Quốc sẽ công bố số liệu tăng trưởng kinh tế quý 4. Một cuộc khảo sát ý kiến chuyên gia của hãng tin Bloomberg cho rằng, chiến lược zero Covid và cuộc khủng hoảng trong ngành bất động sản có thể khiến tổng sản phẩm trong nước (GDP) của nước này chỉ tăng 3,6% trong quý vừa qua, mức tăng thấp nhất kể từ quý 2/2020.

Sự giảm tốc trong nửa cuối năm 2021 của kinh tế Trung Quốc đối lập hoàn toàn với nửa đầu năm, khi nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ. Tốc độ tăng mạnh của 2 quý đầu năm có thể giúp Trung Quốc đạt tốc độ tăng trưởng GDP cả năm 8%, theo dự báo của Bloomberg, cao hơn nhiều so với mục tiêu tăng trưởng hơn 6% mà Chính phủ nước này đề ra.

Tình trạng mất đà của kinh tế Trung Quốc đang làm dấy lên những đồn đoán về việc Bắc Kinh sẽ tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ, bao gồm khả năng cắt giảm lãi suất khi Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) công bố một lãi suất tham chiếu vào sáng 17/1.