Câu chuyện cảnh báo của hãng xe điện Trung Quốc từng dự kiến đưa xe vào Việt Nam cạnh tranh VinFast

Sụp đổ

Thương hiệu xe điện Weltmeister của Trung Quốc từng được biết đến là một doanh nghiệp sản xuất xe điện mới nổi đang khuếch trương rất mạnh ra thị trường quốc tế. Hãng xe này từng cho biết bắt đầu phân phối sản phẩm đầu tiên tại thị trường Philippines. Thỏa thuận phân phối đã được ký kết vào ngày 11/2/2022 vừa qua.

Để tạo bàn đạp đầu tiên cho việc mở rộng kinh doanh tại khu vực Đông Nam Á, hãng cho biết trước mắt công ty sẽ cho xây dựng một nhà máy lắp ráp ở Indonesia để phục vụ thị trường nội địa cũng như xuất khẩu từ năm 2022.

WMPH sẽ là nhà phân phối chính thức đầu tiên của thương hiệu Weltmeister bên ngoài Trung Quốc. Chiếc SUV chạy điện Weltmeister W5 hay còn được gọi là EX5 là dòng sản phẩm dẫn đầu của Weltmeister. Xe có kích cỡ dài x rộng x cao lần lượt là 4.585 x 1.835 x 1.672 mm và chiều dài trục cơ sở 2.703 mm. Weltmeister EX5 cũng từng được cho sẽ xuất hiện tại thị trường Việt Nam để cạnh tranh với VinFast VF e34.

Tuy nhiên, câu chuyện dường như có lẽ sẽ khác khi Freeman Shen Giám đốc điều hành của thương hiệu xe điện (EV) Weltmeister có trụ sở tại Thượng Hải mới đây đã đưa ra một lá thư nội bộ công ty thông báo cắt giảm chi tiêu mạnh mẽ. Công ty này tuyên bố sẽ cắt giảm 50% lương của các nhà quản lý, trong khi các nhân viên khác sẽ nhận ít hơn 30%. Tiền thưởng đã bị hủy và ngày trả lương tiếp theo đã bị hoãn lại vài tuần. Vào tháng 10/2022, công ty đã thông báo rằng ban quản lý sẽ tự nguyện cắt giảm 50% lương.

Trong bức thư của mình, Shen cho rằng những rắc rối của công ty là do COVID, suy thoái thị trường, thách thức chuỗi cung ứng và chi phí nguyên vật liệu tăng mạnh. “Tôi hy vọng tất cả các bạn hiểu”, Shen viết cho nhân viên của mình, “và cùng nhau, chúng ta có thể sống sót qua mùa đông này”.

Mọi thứ đã đi sai với Weltmeister ở đâu? Câu trả lời là một câu chuyện cảnh báo về ngành công nghiệp EV của Trung Quốc.

Weltmeister được thành lập tại Thượng Hải vào năm 2015. Ngay từ đầu, các nhà điều hành của công ty đã quyết định đầu tư mạnh vào việc xây dựng các nhà máy. Weltmeister hiện có công suất sản xuất hàng năm là 250.000 xe điện tại các cơ sở ở tỉnh Chiết Giang và Hồ Bắc, nhưng chúng còn lâu mới hoạt động hết công suất.

Bắt đầu từ tháng 2 năm 2017, Weltmeister đã hoàn thành bốn vòng cấp vốn mang về hơn 30 tỷ nhân dân tệ (4,19 tỷ USD) từ các nhà đầu tư như Tencent, Baidu, ông trùm Hong Kong Li Ka-shing, gia đình của vua sòng bài Macau Stanley Ho và công ty đầu tư mạo hiểm nổi tiếng Sequoia China.

Từ đầu năm 2020, Weltmeister đã cố gắng theo bước ba thương hiệu EV đang phát triển của Trung Quốc là NIO, XPeng Motors và Li Auto — được gọi chung là “Wei Xiao Li” theo các ký tự đầu tiên trong tên tiếng Trung của họ — và huy động vốn thông qua IPO. Kế hoạch niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán Thượng Hải đã thất bại, nhưng sau đó công ty đã cố gắng niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán Hong Kong vào tháng 6 năm 2022. Nhưng cho đến nay, IPO vẫn chưa thành hiện thực.

Vào năm 2019, Weltmeister đã có một khoảnh khắc vinh quang ngắn ngủi khi báo cáo doanh số bán xe điện cao thứ hai trong số các nhà sản xuất Trung Quốc, chỉ sau NIO. Vào thời điểm đó, Weltmeister thậm chí còn được coi là một trong “bốn con rồng EV nhỏ” của Trung Quốc, cùng với các thương hiệu Wei Xiao Li. Nhưng vào năm 2020, ô tô của Weltmeister bắt đầu phát nổ. Vào tháng 10 năm đó, Weltmeister đã thu hồi một số phương tiện của mình do sự cố tự bốc cháy mà công ty cho là do lỗi trong quá trình sản xuất pin. Trang web tin tức kinh doanh 36kr của Trung Quốc đã thống kê được ít nhất 10 sự cố tự bốc cháy liên quan đến ô tô Weltmeister từ năm 2020 trở đi.

Đó là dấu chấm hết cho khoảnh khắc tỏa sáng của Weltmeister. Năm 2021, khi NIO bán được gần 100.000 chiếc và BYD bán được 730.000 chiếc, thì Weltmeister chỉ bán được 44.000 chiếc, trung bình 3.600 chiếc mỗi tháng. Năm nay, Weltmeister thậm chí còn chưa chính thức công bố doanh số bán hàng của mình, một dấu hiệu đáng ngại. Tuy nhiên, cùng một bài báo 36kr ghi nhận những chiếc xe phát nổ cũng bao gồm việc xem xét dữ liệu bán hàng của bên thứ ba và phát hiện ra rằng Weltmeister đã bán được 3.003 chiếc trong tháng 9 và chỉ 1.117 chiếc trong tháng 10. Theo báo cáo, trong ba quý đầu năm 2022, Weltmeister đã bán được chưa đến 30.000 chiếc.

Đối mặt với vực thẳm

Theo bản cáo của Weltmeister gửi lên Sở giao dịch chứng khoán Hong Kong, trong ba năm từ 2019 đến 2021, công ty có tổng doanh thu lần lượt là 1,76 tỷ nhân dân tệ (246,53 triệu USD), 2,67 tỷ nhân dân tệ (373,71 triệu USD) và 4,74 tỷ nhân dân tệ (663,62 triệu USD). Nhưng trong ba năm này, công ty đã lỗ ròng lũy ​​kế không dưới 17,43 tỷ nhân dân tệ (2,43 tỷ USD). Trong khoảng thời gian này, Weltmeister trung bình lỗ 160.000 nhân dân tệ (22.386 USD) cho mỗi chiếc xe điện được bán.

Năm 2019, Weltmeister đã chi 893 triệu nhân dân tệ (124,94 triệu USD), tương đương 50,7% tổng doanh thu, cho nghiên cứu và phát triển, nhưng trái ngược hoàn toàn với các thương hiệu BYD và Wei Xiao Li, tất cả đều đang tăng chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển. Vào năm 2021, Weltmeister đã chi 981 triệu nhân dân tệ (137,25 triệu USD) cho nghiên cứu và phát triển, hay chỉ chiếm 20,7% tổng doanh thu. Năm 2021, BYD đã đầu tư 10,6 tỷ nhân dân tệ (1,48 tỷ USD) vào nghiên cứu và phát triển. Hơn nữa, trong khi số lượng nhân viên của Weltmeister tăng từ 2.639 vào năm 2019 lên 3.952 vào năm 2021, tỷ suất lợi nhuận gộp của công ty trong cùng kỳ đã giảm từ 58% xuống 41%.

Weltmeister là một câu chuyện cảnh báo về việc mọi thứ có thể trở nên tồi tệ như thế nào trong lĩnh vực kinh doanh xe điện có rủi ro cao và chi phí cao. Bị cắt đứt khỏi thị trường vốn, với các nhà máy gần như trống rỗng, lịch sử xe hơi phát nổ và tổn thất tài chính lớn, Weltmeister chuẩn bị đi xuống trong năm 2019. Và kinh nghiệm của hãng này còn là một lời cảnh báo lớn đối với các thương hiệu Wei Xiao Li – không có thương hiệu nào trong số đó có lãi, mặc dù tất cả đều có thể tiếp cận thị trường vốn – và cho tất cả các công ty EV mới của Trung Quốc.