Giới khoa học: Omicron có thể mở ra chương cuối của đại dịch Covid-19

Một loạt nghiên cứu mới đã xác nhận tín hiệu khả quan mà biến chủng Omicron của Covid-19 mang lại cho thế giới: Cho dù số ca nhiễm mới không ngừng lập kỷ lục, số ca nhập viện và tử vong lại không tăng như vậy – Bloomberg đưa tin.

Một số nhà khoa học nói rằng dữ liệu này có thể mở ra một chương mới, ít đáng lo ngại hơn của đại dịch, hãng tin cho biết.

“Chúng ta đang ở trong một giai đoạn hoàn toàn khác”, nhà miễn dịch học Monica Gandhi của Đại học California, San Francisco phát biểu. “Virus này sẽ ở lại với chúng ta, nhưng tôi hy vọng rằng biến chủng mới sẽ tạo ra nhiều miễn dịch đến nỗi khiến cho đại dịch bị không chế”.

OMICRON DƯỜNG NHƯ ÍT NGUY HIỂM Ở PHỔI HƠN SO VỚI CÁC BIẾN CHỦNG TRƯỚC

Biến chủng Omicron được phát hiện lần đầu ở Nam Phi cách đây hơn 1 tháng và giới chuyên gia thận trọng rằng tình hình vẫn có thể thay đổi. Tuy nhiên, dữ liệu trong tuần qua cho thấy sự kết hợp giữa miễn dịch trên diện rộng và một số đột biến đã dẫn tới một biến chủng gây bệnh nhẹ hơn nhiều so với các biến chủng trước.

Một nghiên cứu từ Nam Phi cho thấy bệnh nhân nhập viện trong làn sóng Covid-19 thứ tư ở nước này, với biến chủng Omicron chiếm chủ đạo, có khả năng chuyển bệnh nặng giảm 73% so với bệnh nhân nhập viện trong làn sóng thứ ba – khi biến chủng Delta chiếm chủ đạo. “Dữ liệu đến hiện tại đã cho thấy tương đối chắc chắn rằng số ca nhập viện và số ca nhiễm có sự phân ly”, nhà miễn dịch học Wendy Burgers thuộc Đại học Cape Town phát biểu.

Khi Omicron mới xuất hiện, mối lo lớn nhất của thế giới là biến chủng này sở hữu một số lượng lớn đột biến, trong đó có nhiều đột biến nằm ở gai protein – bộ phận của virus làm nhiệm vụ tấn công vào tế bào vật chủ. Theo dữ liệu ban đầu, những đột biến này cho phép Omicron dễ dàng lây nhiễm, không chỉ ở những người chưa tiêm vaccine, mà còn có thể “né” phản ứng kháng thể của những người đã tiêm đủ vaccine hoặc từng mắc Covid và khỏi bệnh. Câu hỏi đặt ra là biến chủng này sẽ gây bệnh như thế nào một khi vượt qua được tuyến phòng thủ đầu tiên đó?

Có một số yếu tố có vẻ như đã khiến Omicron bớt nguy hiểm hơn so với các biến chủng trước của Covid. Một trong số đó là khả năng của biến chủng này trong việc tấn công phổi. Nhiễm Covid thường bắt đầu từ mũi, sau đó đi vào cổ họng. Ở những ca bệnh thể nhẹ, virus không tấn công sâu hơn đường hô hấp trên, nhưng nếu virus vào tới phổi, đó thường là những trường hợp có triệu chứng nặng.

Tuy nhiên, 5 nghiên cứu khác nhau trong tuần qua cho thấy biến chủng Omicron không gây ảnh hưởng đến phổi nghiêm trọng như các biến chủng trước. Trong một nghiên cứu của các nhà khoa học Nhật Bản và Mỹ, những con chuột và chuột hamster nhiễm Omicron có mức độ tổn thương phổi giảm nhiều và nguy cơ chết thấp hơn nhiều so với những con nhiễm các biến chủng trước. Một nghiên cứu khác từ Bỉ cho thấy kết quả tương tự trên những con chuột hamster Syria, trong khi những con chuột cùng loại bị bệnh nặng khi nhiễm các biến chủng cũ của Covid.

Tại Hồng Kông, các nhà khoa học đã nghiên cứu một số lượng ít mẫu tế bào phổi thu thập từ các bệnh nhân trong quá trình phẫu thuật và phát hiện thấy rằng Omicron nhân lên chậm hơn trong những mẫu tế bào đó, nếu so với các biến chủng trước.

Bà Burgers nói rằng mức độ nguy hiểm giảm xuống ở Omicron có thể liên quan đến sự thay đổi trong giải phẫu của virus.

“Trước đây, virus thường sử dụng hai hướng khác nhau để xâm nhập vào tế bào. Giờ đây, do tất cả những thay đổi ở gai protein, virus sử dụng nhiều hơn một trong hai hướng đó”, bà Burgers nhận định. “Có vẻ như biến chủng mới giờ đây thích tấn công vào đường hô hấp trên hơn là tấn công vào phổi”.

Theo bà Burgers, điều này có thể đồng nghĩa với sự nhiễm bệnh thể nhẹ hơn, nhưng đồng thời mức độ lây nhiễm cao hơn do virus nhân lên nhanh hơn ở đường hô hấp trên dẫn tới phát tán dễ dàng hơn.

SỰ BẮT ĐẦU CỦA CHƯƠNG KẾT TRONG ĐẠI DỊCH?

Dù Omicron đã thể hiện khả năng né tránh được sự tấn công của kháng thể, các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy biến chủng này ít thành công hơn trong việc lách qua hàng rào bảo vệ thứ hai của tiêm chủng và từng mắc bệnh, là tế bào T và tế bào B.

Tế bào T chịu trách nhiệm tấn công virus khi virus xâm nhậm vào tế bào của cơ thể trong trường hợp kháng thể không chặn được virus từ đầu. Trong một nghiên cứu gần đây của bà Burgers và đồng nghiệp, các nhà khoa học này đã sử dụng tế bào bạch huyết từ bệnh nhân Covid để chứng minh rằng khoảng 70-80% phản ứng tế bào T được bảo tồn khi gặp Omicron so với trong trường hợp gặp các biến chủng trước. Điều này có nghĩa là đối với những người đã tiêm đủ vaccine hoặc đã bị mắc Covid và khỏi trong vòng 6 tháng, tế bào T của họ có thể nhận diện và chống lại Omicron tương đối nhanh chóng.

Những nghiên cứu mới này cần được đào sâu hơn bằng những nghiên cứu tiếp theo. Nếu được chứng minh là đúng, kết quả này có thể giúp giải thích vì sao làn sóng lây nhiễm hiện nay ít nghiêm trọng hơn so với những đợt bùng dịch trước của Covid-19.

“Khi nhận thấy tất cả các dữ liệu cùng chỉ về một hướng, bạn bắt đầu cảm thấy tin tưởng hơn rằng những gì được nhận định ban đầu là đúng”, nhà dịch tễ học Jesssica Justman thuộc Trung tâm Y học Đại học Columbia, Mỹ phát biểu.

Tuy nhiên, khi số ca nhiễm mới tăng vọt, thì con số tuyệt đối các ca nhập viện và tử vong cũng sẽ tăng theo, dù tốc độ tăng của số ca nhập viện và tử vong là thấp hơn so với tốc độ tăng của số ca nhiễm mới.

“Khi có một số lượng lớn ca nhiễm, thì số người phải nhập viện chắc chắn vẫn tăng”, bà Justman nhấn mạnh. Ngoài ra, số ca nhiễm mới tăng cao cũng gây ra gián đoạn về công việc, đi lại và học tập.

Nhà dịch tễ học Gandhi của Đại học California, San Francisco thì nói rằng cho dù số ca nhiễm mới lập kỷ lục, bà hy vọng sự kết hợp giữa tốc độ lây nhiễm cao và khả năng ít gây bệnh nặng của Omicron có thể là tín hiệu cho sự bắt đầu của chương kết trong đại dịch. Bà dẫn một báo cáo khác vào tuần trước của Hồng Kông cho thấy những bệnh nhân đã tiêm vaccine nhưng mắc Omicron tạo ra được phản ứng miễn dịch mạnh hơn đối với các biến chủng khác của Sars-CoV2. Bà Gandhi xem đây có thể là lý do vì sao số ca nhiễm mới lập đỉnh nhanh ở Nam Phi.

Hồi trung tuần tháng 12, Nam Phi có khoảng 24.000 ca nhiễm mới mỗi ngày, nhưng đến ngày 3/1, nước này chỉ ghi nhận hơn 3.000 ca nhiễm – theo dữ liệu từ Our World in Data.

“Tôi hy vọng biến chủng mới này sẽ giúp tạo ra mức miễn dịch mạnh trong cộng đồng. Hy vọng là Omicron sẽ chấm dứt đại dịch”, bà nói.