Sáu giải pháp đẩy nhanh lộ trình "Hải quan thông minh" vào năm 2030

Thông tin về kế hoạch chuyển đổi số của ngành hải quan, Tổng cục Hải quan cho biết, mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 là hoàn thành hải quan số; phấn đấu đến năm 2030, hoàn thành hải quan thông minh.

ĐẶT MỤC TIÊU 100% TỰ ĐỘNG VÀ SỐ HOÁ

Cụ thể, kế hoạch nêu rõ đến năm 2030, có tới 100% chứng từ thuộc hồ sơ hải quan đối với các loại hình cơ bản được chuyển sang dạng dữ liệu điện tử, tiến tới được số hóa.

Theo đó, kết quả, hình ảnh, thông tin được truyền trực tiếp về trung tâm xử lý tập trung của cơ quan hải quan và chia sẻ thông tin với các bộ, ngành và các đơn vị có liên quan tại cửa khẩu.

Đồng thời, có tới 100% hàng hóa thuộc đối tượng rủi ro cao vận chuyển bằng container chịu sự giám sát hải quan được giám sát bằng phương tiện kỹ thuật hiện đại, dữ liệu được kết nối về trung tâm xử lý tập trung của cơ quan hải quan.

Cùng đó, 100% các cửa khẩu đường bộ triển khai hệ thống tiếp nhận và xử lý thông tin khai trước về hàng hóa xuất nhập khẩu trước khi phương tiện vận chuyển hàng hóa qua biên giới.

Ngoài ra, 100% các doanh nghiệp ưu tiên, doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật, doanh nghiệp chế xuất, doanh nghiệp thực hiện hoạt động gia công, sản xuất xuất khẩu, kết nối chia sẻ dữ liệu quản lý sản xuất với cơ quan hải quan.

Để nâng cao hiệu quả quản lý nợ thuế, ngành hải quan cũng phấn đấu 100%  doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu phát sinh nợ thuế được theo dõi, cập nhật tự động trên hệ thống điện tử của cơ quan hải quan; 100% hồ sơ nghiệp vụ kiểm soát hải quan cơ bản được số hóa.

Ngành hải quan cũng phấn đấu mức độ hài lòng của doanh nghiệp đối với thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan đạt 95% trở lên đối với các chỉ tiêu chính thuộc các nội dung: tiếp cận thủ tục hành chính hải quan, thực hiện thủ tục hành chính hải quan, sự phục vụ của công chức hải quan.

TÁI THIẾT KẾ TỔNG THỂ QUY TRÌNH NGHIỆP VỤ

Với quyết tâm hoàn thành các mục tiêu đề ra tại kế hoạch và đảm bảo tính thống nhất trong triển khai toàn ngành, Tổng cục Hải quan chỉ đạo các cục hải quan tỉnh, thành phố xây dựng và ban hành kế hoạch chuyển đổi số tại đơn vị. Đồng thời, Tổng cục Hải quan cũng thành lập Ban Chỉ đạo chuyển đổi số của Tổng cục Hải quan và tổ công tác giúp việc Ban Chỉ đạo. Song song với đó là tiến hành triển khai toàn diện 6 giải pháp trọng tâm.

Tổng cục Hải quan nêu rõ, thứ nhất, xây dựng mô hình hải quan thông minh, đáp ứng yêu cầu quản trị thông minh, quản lý doanh nghiệp, hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh toàn diện từ khâu đầu đến khâu cuối.

Đồng thời, có khả năng tích hợp, kết nối, chia sẻ thông tin với các bộ, ngành, doanh nghiệp thông qua "Cơ chế một cửa quốc gia" và sẵn sàng trao đổi dữ liệu hải quan với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Thứ hai, căn cứ mô hình hải quan thông minh, Tổng cục Hải quan tập trung nguồn lực để thực hiện tái thiết kế tổng thể quy trình nghiệp vụ hải quan.

Trong đó, rà soát tổng thể các quy trình nghiệp vụ hiện nay, xây dựng các quy trình để đảm bảo tính liên thông, liên tục đáp ứng yêu cầu quản lý hải quan từ khâu đầu đến khâu cuối, phù hợp với chuẩn mực và thông lệ quốc tế; qua đó, tạo điều kiện để ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin và các công nghệ của cách mạng công nghiệp 4.0.

Thứ ba, trên cơ sở kết quả tái thiết kế tổng thể quy trình nghiệp vụ, Tổng cục Hải quan thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa quy trình nghiệp vụ, triển khai hệ thống công nghệ thông tin mới và chủ động nghiên cứu các công nghệ then chốt của cách mạng công nghiệp lần thứ 4 trong từng bài toán nghiệp vụ hải quan cụ thể như: Internet vạn vật (IoT), Dữ liệu lớn (Bigdata), Phân tích thông minh (BI), Di động (Mobility), Chuỗi khối (Blockchain), Ảo hóa (Cloud) và Trí tuệ nhân tạo (AI).

Thứ tư, trên cơ sở tái thiết kế quy trình nghiệp vụ và ứng dụng công nghệ thông tin, Tổng cục Hải quan thực hiện sắp xếp, huy động nguồn lực trong toàn ngành để tổ chức, triển khai kế hoạch chuyển đổi số.

Đồng thời, đẩy mạnh công tác đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực về công nghệ thông tin hải quan phục vụ đắc lực trong công tác triển khai chuyển đổi số.

Để đảm bảo triển khai thành công, trong thời gian tới, Tổng cục Hải quan sẽ thành lập Ban Chỉ đạo chuyển đổi số của Tổng cục để thống nhất chỉ đạo, điều hành và tổ chức thực hiện công tác chuyển đổi số. Bên cạnh đó, các cục hải quan tỉnh, thành phố cũng đã thành lập các Ban Chỉ đạo chuyển đổi số.

Theo đó, công tác chuyển đổi số trong thời gian tới cần phải được chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện thống nhất trong phạm vi toàn ngành.

Thứ năm, giải pháp về tài chính.

Do công tác đầu tư dự án công nghệ thông tin sẽ mất nhiều thời gian thực hiện, trong khi hệ thống công nghệ thông tin của ngành hải quan đang ngày càng không đáp ứng được yêu cầu quản lý cũng như xu hướng của thời đại. Do đó, cần nguồn lực về tài chính để sớm có hệ thống công nghệ thông tin mới (hải quan số) thay thế cho hệ thống công nghệ thông tin hiện thời.

Thứ sáu, để đảm bảo triển khai chuyển đổi số một cách đồng bộ, trong thời gian tới, Tổng cục Hải quan sẽ đẩy mạnh xây dựng và trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản pháp lý, hoàn thiện môi trường pháp lý và quy trình, thủ tục đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số ngành hải quan.

Theo đó, ban hành các văn bản quy định chuẩn hóa, điện tử hóa quy trình nghiệp vụ, hồ sơ và xử lý hồ sơ trên môi trường mạng; trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản, quy định, hướng dẫn đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, triển khai ứng dụng công nghệ thông tin về quản lý nghiệp vụ hải quan, triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại...

Tổng cục Hải quan khẳng định việc ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số là nhân tố quan trọng, giúp cơ quan hải quan tăng cường hiệu quả quản lý, thúc đẩy tạo thuận lợi thương mại, đồng thời là cơ sở để xây dựng hệ thống công nghệ thông tin phù hợp với chuẩn mực quốc tế, hướng tới hải quan số.