Trung tâm dữ liệu AI tạo ra hàng ngàn việc làm mới

Khi Tổng thống Donald Trump công bố dự án Stargate vào tháng 1, ông tuyên bố rằng cơ sở hạ tầng AI khổng lồ này – một liên doanh giữa OpenAI, Oracle và SoftBank – sẽ tạo ra “hơn 100.000 việc làm cho người Mỹ gần như ngay lập tức”.

Tuy nhiên, ít bằng chứng cho thấy tuyên bố của ông Trump là chính xác. Dù vậy, ông không phải là chính trị gia đầu tiên ca ngợi trung tâm dữ liệu như một nguồn tạo việc làm lớn. Ngành trung tâm dữ liệu đã phát triển nhanh chóng trong những năm gần đây, các thống đốc bang thường xuyên nhấn mạnh tiềm năng việc làm mà nó mang lại.

TRUNG TÂM DỮ LIỆU ĐÃ TẠO RA 4,7 TRIỆU VIỆC LÀM TẠI MỸ 

Một nghiên cứu mới từ PwC ủng hộ những tuyên bố này, cho biết trung tâm dữ liệu đã đóng góp 4,7 triệu việc làm vào tổng số việc làm quốc gia tại Mỹ trong năm 2023, tăng 60% so với năm 2017. Sự bùng nổ này được thúc đẩy bởi điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo (AI). Tuy nhiên, phần lớn những việc làm này không phải là việc làm công nghệ trực tiếp. Các chuyên gia phát triển kinh tế lại chia rẽ về độ chính xác của nghiên cứu này, vốn được tài trợ bởi Data Center Coalition – một nhóm vận động hành lang của ngành trung tâm dữ liệu.

Các công ty công nghệ lớn như Amazon, Microsoft, Google và Meta đã chi ước tính 246 tỷ USD cho chi tiêu vốn trong năm qua, phần lớn dành cho mở rộng trung tâm dữ liệu. Dự kiến trong năm nay, con số này sẽ tăng lên 320 tỷ USD. Các quan chức chính quyền bang và địa phương thường xuyên quảng bá số lượng việc làm mà các dự án phát triển mới này sẽ mang lại.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, sau khi hoàn thành, các trung tâm dữ liệu không cần nhiều nhân viên cố định, và các hợp đồng phát triển kinh tế mà họ ký để đổi lấy ưu đãi thuế thường phản ánh điều đó. Chẳng hạn, trong thông cáo báo chí công bố khoản đầu tư 10 tỷ USD mở rộng trung tâm dữ liệu của Amazon tại Ohio vào tháng 12, Thống đốc Mike DeWine cho biết dự án này sẽ hỗ trợ “hàng nghìn” việc làm. Nhưng tài liệu nộp cho Bộ Phát triển Ohio tiết lộ rằng Amazon chỉ cam kết tạo ra 1.058 việc làm mới và không vị trí nào được yêu cầu là công việc toàn thời gian hoặc có lương cố định.

ĐANG THỔI PHỒNG CON SỐ VIỆC LÀM?

Trong số 4,7 triệu việc làm được PwC ghi nhận, chỉ có 603.900 là việc làm trực tiếp liên quan đến trung tâm dữ liệu. Nghiên cứu này, do Data Center Coalition – nhóm vận động có các thành viên như Amazon, Microsoft, Google và Meta – ủy thác, chia việc làm thành ba loại.

Việc làm trực tiếp là các công việc toàn thời gian, bán thời gian hoặc tự kinh doanh liên quan đến hoạt động của trung tâm dữ liệu. Việc làm gián tiếp là các công việc trong chuỗi cung ứng phục vụ trung tâm dữ liệu. Còn việc làm phát sinh khác nữa là các công việc xuất hiện do chi tiêu tại khu vực nhờ sự hiện diện của trung tâm dữ liệu.

Gần 4,1 triệu việc làm là những công việc "gián tiếp với công nghệ" và việc làm phát sinh, bao gồm từ xây dựng, bảo trì trung tâm dữ liệu đến các vị trí trong ngành dịch vụ địa phương gần đó. Ngành dịch vụ, bao gồm du lịch, khách sạn, bán lẻ, y tế và tài chính, chiếm 60% số việc làm gây ra của ngành trung tâm dữ liệu.

Người phát ngôn của Data Center Coalition cho biết: “DCC đã yêu cầu PwC định lượng đóng góp kinh tế của ngành trung tâm dữ liệu trên toàn quốc và tại từng bang. Báo cáo được thực hiện độc lập bởi PwC, sử dụng dữ liệu công khai từ Cục Phân tích Kinh tế và Cục Thống kê Lao động".

Tuy nhiên, một số nhà kinh tế cho rằng việc định lượng các công việc gián tiếp rất khó chính xác. Nathan Jensen, giáo sư tại Khoa Chính phủ Đại học Texas, đặt câu hỏi về con số việc làm mà nghiên cứu đưa ra. Ông nói: “Tác động kinh tế của các dự án này không thực sự cao. Tôi không hiểu làm thế nào họ có thể đưa ra con số việc làm như vậy”.

PwC sử dụng IMPLAN, một phần mềm mô hình kinh tế được coi là tiêu chuẩn trong phân tích tác động kinh tế. Dù IMPLAN đã được sử dụng từ cuối những năm 1970 để dự đoán việc làm trong nhiều ngành, Jensen cho rằng phần mềm này dễ bị lạm dụng.

“Có nhiều tranh cãi xung quanh IMPLAN. Nó thường được dùng để biện minh cho các ưu đãi phát triển kinh tế”, ông nói. IMPLAN dựa trên Hệ thống Phân loại Ngành Bắc Mỹ (NAICS) để tính toán “hệ số nhân” – thước đo tác động tổng thể của một dự án lên kinh tế địa phương. PwC xác định ngành trung tâm dữ liệu có hệ số nhân 7,5, nghĩa là mỗi việc làm trực tiếp tạo ra thêm 7,5 việc làm khác trong nền kinh tế Mỹ. Tuy nhiên, Jensen cho rằng hệ số nhân từ 1 đến 2 có lẽ chính xác hơn.

Trung tâm dữ liệu tạo việc làm trong lĩnh vực xây dựng, theo John Boyd Jr., người đứng đầu công ty tư vấn chọn địa điểm The Boyd Co. Ông cho rằng trung tâm dữ liệu thực sự mang lại cơ hội việc làm đáng kể, nhưng không phải ở những nơi người ta thường nghĩ.

“Số lượng lao động tại chỗ rất lớn và mức lương trung bình của công nhân xây dựng cao gấp đôi mức trung bình quốc gia", ông Boyd cho biết. Xây dựng trung tâm dữ liệu đòi hỏi lao động lành nghề ở nhiều lĩnh vực như hệ thống làm mát, tua-bin khí tự nhiên và thiết bị máy chủ chuyên dụng.

Công nhân xây dựng thường phải di chuyển đến các địa điểm và ở lại trong thời gian dài, dẫn đến nhu cầu về khách sạn, nhà hàng và các dịch vụ khác. Geoff Ballotti, CEO của Wyndham Hotels and Resorts, cho biết trong cuộc họp báo cáo thu nhập tháng 2 rằng sự bùng nổ phát triển trung tâm dữ liệu đã làm tăng tỷ lệ lấp đầy tại các khách sạn của họ.

Ngoài ra, trung tâm dữ liệu cần bảo trì định kỳ và chuyên sâu sau khi xây xong, duy trì nhu cầu về lao động lành nghề tại địa phương. Trung tâm dữ liệu cũng có xu hướng tập trung: khi một trung tâm dữ liệu xuất hiện ở một khu vực, các trung tâm khác thường mọc lên theo. Ballotti cho biết Wyndham đang tập trung mở rộng tại các khu vực gần Jackson, Mississippi và Columbus, Ohio vì lý do này. “Đây không phải là dự án làm một lần rồi xong,” Boyd nhận định.