Ô tô điện vượt qua “điểm bùng phát” để được áp dụng rộng rãi ở 31 quốc gia

Tại sao 5% lại quan trọng?

Theo phân tích của Bloomberg Green về tỷ lệ chấp nhận trên toàn thế giới, một sự thay đổi tương đương hiện đang diễn ra với xe điện. Vào cuối năm ngoái, 31 quốc gia đã vượt qua ngưỡng trở thành điểm bùng phát quan trọng của xe điện: khi 5% doanh số bán ô tô mới hoàn toàn là điện. Ngưỡng này báo hiệu sự bắt đầu áp dụng đại trà, sau đó các ưu tiên về công nghệ sẽ nhanh chóng thay đổi.

Khi các nhà nghiên cứu hoàn thành bản phân tích lần đầu tiên vào năm 2022, chỉ có 19 quốc gia vượt qua điểm tới hạn 5%. Năm ngoái, con số đó tăng vọt khi xe điện trải rộng khắp bốn châu lục. Lần đầu tiên, một số thị trường phát triển nhanh nhất được tìm thấy ở Đông Âu và Đông Nam Á. Quỹ đạo do các quốc gia đi trước vạch ra cho thấy xe điện có thể tăng từ 5% lên 25% số lượng ô tô mới trong vòng chưa đầy 4 năm.

Các công nghệ mới, từ tivi đến đồng hồ thông minh, đều tuân theo đường cong áp dụng hình chữ S. Doanh số bán hàng tăng nhanh trong giai đoạn đầu áp dụng, trước khi bước vào làn sóng chấp nhận phổ biến. Quá trình chuyển đổi thường xoay quanh việc vượt qua các rào cản ban đầu như chi phí, thiếu cơ sở hạ tầng và sự hoài nghi của người tiêu dùng. Điểm bùng phát báo hiệu sự san phẳng của những rào cản này. Mặc dù hành trình đạt tới mức 5% của mỗi quốc gia diễn ra khác nhau nhưng các mốc thời gian sẽ hội tụ trong những năm tiếp theo.

Corey Cantor, nhà phân tích xe điện tại BloombergNEF cho biết: “Một khi đạt đủ doanh số bán hàng, bạn sẽ có một chu kỳ tích cực. Nhiều xe điện xuất hiện hơn đồng nghĩa với việc nhiều người coi chúng là xu hướng phổ biến hơn, các nhà sản xuất ô tô sẵn sàng đầu tư hơn vào thị trường và cơ sở hạ tầng sạc điện đang mở rộng theo một quỹ đạo tốt”.

Một số quốc gia đã vượt qua điểm bùng phát vào năm ngoái một cách ngoạn mục. Thái Lan nổi lên là quốc gia tiên phong về xe điện tại Đông Nam Á, vượt ngưỡng 5% trong quý 1 năm 2023 và sau đó tăng lên gần 13% doanh số bán ô tô mới vào quý cuối cùng. Quá trình chuyển đổi được thúc đẩy mạnh mẽ bằng việc khai trương nhà máy xe điện nội địa đầu tiên của Thái Lan, thuộc sở hữu của Great Wall Motor Co.

Một câu chuyện tương tự cũng diễn ra ở Thổ Nhĩ Kỳ, một quốc gia hầu như không được chú ý áp dụng xe điện một năm trước. Công ty ô tô Thổ Nhĩ Kỳ có tên Togg đã bật công tắc bằng việc cho ra mắt chiếc ô tô chạy bằng pin đầu tiên - T10X - một chiếc SUV cạnh tranh trực tiếp với Model Y của Tesla. Doanh số bán xe điện Togg đã đạt tốc độ chóng mặt. Thổ Nhĩ Kỳ đã vượt qua điểm bùng phát 5% trong quý 3 và đến quý 4, đây là thị trường xe điện lớn thứ tư ở châu Âu.

Mặc dù cách tiếp cận thị phần này đối với các điểm bùng phát của xe điện cho thấy quá trình chuyển đổi sang ô tô điện có thể diễn ra nhanh như thế nào, nhưng nó không loại trừ sự chậm lại hoặc thụt lùi hàng năm do gián đoạn chuỗi cung ứng, suy thoái kinh tế, phá sản và chính trị. Các nhà phân tích tại BloombergNEF kỳ vọng doanh số bán xe hybrid hoàn toàn chạy điện và plug-in sẽ tăng khoảng 22% trong năm nay trên toàn cầu, giảm tốc so với vài năm trước, mặc dù không thay đổi đáng kể. Triển vọng dài hạn cho việc áp dụng xe điện.

Mỹ “thi đấu” kém cỏi

Điểm bùng phát của Mỹ phải đến cuối năm 2021 - tương đối muộn đối với một quốc gia có nền kinh tế mạnh mẽ. Người lái xe Mỹ yêu cầu xe điện có phạm vi hoạt động dài hơn so với những mẫu xe đầu tiên được cung cấp và sở thích của người Mỹ đối với xe bán tải và xe SUV cỡ lớn đòi hỏi pin lớn hơn mức mà chuỗi cung ứng non trẻ có thể đáp ứng.

Hai năm sau khi vượt qua điểm bùng phát, Mỹ tiếp tục tụt hậu so với các nước đi trước. Ô tô chạy hoàn toàn bằng điện chiếm 8,1% doanh số bán ô tô của Mỹ trong quý trước, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 18,1% của 20 quốc gia tại cùng một điểm trên đường cong nghiên cứu áp dụng. Quốc gia duy nhất có tỷ trọng xe điện nhỏ hơn trong hai năm qua là Hàn Quốc, một quốc gia có mối lo ngại về phạm vi hoạt động tương đương với Mỹ.

Cho đến nay, chưa có quốc gia nào mất hơn ba năm để tăng tỷ lệ xe điện từ 5% lên 15% - điều đó có nghĩa là Mỹ và Hàn Quốc sẽ thoát khỏi xu hướng này vào năm 2024 hoặc sẽ yêu cầu doanh số bán hàng tăng tốc đột ngột để bắt kịp.

Trong khi phân tích ở trên chỉ dành cho các phương tiện chạy bằng pin, một số quốc gia, chủ yếu ở Châu Âu, đã nhanh chóng áp dụng xe plug-in hybrid. Mỹ chủ yếu bỏ qua giai đoạn hybrid, loại xe có pin nhỏ hơn được hỗ trợ bởi động cơ chạy bằng xăng, nhưng các nhà sản xuất ô tô hiện đang chuyển sang sử dụng chúng để ngăn chặn cuộc cạnh tranh tốn kém với ô tô điện ngày càng rẻ hơn từ Trung Quốc.

Vì xe hybrid không yêu cầu mức độ cơ sở hạ tầng hoặc cam kết của người tiêu dùng như ô tô chạy hoàn toàn bằng điện nên giai đoạn áp dụng sớm nhất có thể thất thường hơn.

Theo phân tích của Bloomberg Green, điểm bùng phát nhất quán cho danh mục xe điện rộng hơn này sẽ không đạt được cho đến khi 10% phương tiện mới là xe hybrid hoặc chạy hoàn toàn bằng điện. Mỹ chỉ kém mục tiêu, với 9,9% thị phần trong nửa cuối năm 2023.

Điểm bùng phát cho thế giới

Các quốc gia hiện đã vượt qua điểm bùng phát xe điện chiếm 2/3 doanh số bán ô tô trên thế giới. Điều đó vẫn để lại một lượng lớn dân số toàn cầu phía sau đường cong. Tuy nhiên, điểm bùng phát có thể đang đến gần đối với Ấn Độ, Indonesia và Ba Lan, những thị trường ô tô quan trọng nơi xe điện đang trên đà phát triển. Ở Nam Mỹ, nỗ lực lớn của BYD Trung Quốc có thể tạo ra động lực cho việc áp dụng rộng rãi, bắt đầu từ Brazil.

Áp dụng khuôn khổ này cho toàn bộ hành tinh, điểm tới hạn 5% EV đã được vượt qua vào năm 2021. Trong quý 4 năm 2023, ô tô chạy hoàn toàn bằng điện chiếm khoảng 12% số ô tô mới được bán trên toàn thế giới. Chính những động lực đã thúc đẩy rất nhiều người mua ô tô thử mẫu xe điện đầu tiên của họ - giá pin giảm, nhiều bộ sạc hơn, hiệu suất tốt hơn - tiếp tục khiến xe điện trở nên cạnh tranh ở các thị trường mới.