Đưa hoạt động giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vào khuôn khổ

Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy nhân sự kiện đặc biệt quan trọng này, bà Vũ Thị Thúy Ngà, Phó Tổng Giám đốc Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), khẳng định việc đưa hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vào vận hành sẽ góp phần tăng tính minh bạch, hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư trong giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, góp phần thúc đẩy tính thanh khoản cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Cùng với đó, cơ sở dữ liệu đầy đủ về toàn bộ các giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ cũng được nâng cấp, giúp nhà đầu tư tiếp cận thông tin đầy đủ hơn đối với trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, góp phần vực dậy niềm tin của nhà đầu tư và đưa thị trường trái phiếu doanh nghiệp bước sang trang mới, phát triển minh bạch và bền vững hơn.

Sau nhiều tháng chờ đợi, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chính thức khai trương vào ngày 19/7/2023. Điều này sẽ tác động như thế nào đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thưa bà?

Nhằm tổ chức thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáp ứng yêu cầu của Nghị định 65/2022/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế, Bộ Tài chính đã giao HNX triển khai xây dựng hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Việc các trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được đưa vào giao dịch tập trung trên hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sẽ góp phần tăng tính minh bạch, thúc đẩy tính thanh khoản cho thị trường, giúp cơ quan quản lý, thành viên thị trường, công chúng đầu tư có thêm thông tin về thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ từ sơ cấp đến thứ cấp, đồng thời nâng cao tính tự chịu trách nhiệm của nhà đầu tư trong hoạt động mua, bán trái phiếu, tăng cường hiệu quả quản lý, giám sát của cơ quan nhà nước đối với việc tuân thủ các quy định pháp luật về giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Đáng chú ý, tại Điều 15 và Điều 16 Nghị định 65 bổ sung điều kiện doanh nghiệp chào bán riêng lẻ phải đăng ký lưu ký tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) và đăng ký giao dịch trái phiếu đã phát hành trên hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp chào bán riêng lẻ tại Sở Giao dịch chứng khoán. 

Đây là nỗ lực của Chính phủ để đưa hoạt động giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vào thị trường giao dịch có tổ chức, có hệ thống, giúp hoàn thiện thị trường vốn trung và dài hạn một cách bền vững.

Việc ra mắt hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tập trung cũng sẽ lành mạnh hóa hoạt động phân phối trái phiếu doanh nghiệp, hạn chế các hành vi chào bán tràn lan, vi phạm quy định.

Nhằm tổ chức thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáp ứng yêu cầu của Nghị định 65, sau khi được Bộ Tài chính giao nhiệm vụ triển khai xây dựng hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, HNX triển khai ra sao, thưa bà?

Xác định đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phải được xây dựng và đưa vào vận hành an toàn, hiệu quả, đúng tiến độ theo chỉ đạo của cơ quan quản lý, đáp ứng yêu cầu thực tế của thị trường, HNX phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai dự án xây dựng hệ thống một cách khẩn trương nhất.

Trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và kế thừa kinh nghiệm thực tế xây dựng hệ thống giao dịch cổ phiếu, trái phiếu chính phủ và phái sinh tại HNX, các hệ thống luôn khẳng định được sự an toàn và tính ổn định trong vận hành, HNX đã nhanh chóng nghiên cứu, xây dựng hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Chúng tôi phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng yêu cầu bài toán, xây dựng các chức năng hệ thống với 2 giai đoạn phù hợp với thực tiễn; đồng thời, kiểm thử hệ thống với nhiều giai đoạn, đảm bảo các tính năng hệ thống vận hành chính xác và đồng bộ.

Sau hơn một năm HNX phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai xây dựng, đến cuối tháng 6/2023, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã được hoàn thành việc thử nghiệm với thành viên, VSD và chính thức đi vào vận hành từ ngày 19/7/2023.

Để đảm bảo các chức năng hệ thống được vận hành chính xác, HNX tổ chức nhiều đợt kiểm thử và đào tạo các thành viên sử dụng hệ thống. Kết quả kiểm thử với thành viên cho thấy hệ thống vận hành ổn định, đáp ứng được yêu cầu của thành viên trong việc nhập lệnh và tra cứu thông tin, đáp ứng yêu cầu của HNX trong việc quản lý, vận hành hệ thống, dữ liệu giao dịch được chuyển đầy đủ, chính xác sang VSD để thực hiện thanh toán.

Là cơ quan xây dựng và quản lý, vận hành hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội kỳ vọng thanh khoản thị trường sẽ thay đổi ra sao sau khi hệ thống đi vào hoạt động, thưa bà?

Trước đây, việc giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được thực hiện tại các tổ chức lưu ký, trong đó hình thức giao dịch chủ yếu là chuyển nhượng giữa các nhà đầu tư và chuyển nhượng giữa nhà đầu tư và tổ chức lưu ký. 

Chính sự ra đời của Nghị định số 65 đã tạo nên hành lang pháp lý và căn cứ cho việc đưa giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vào quản lý tập trung. 

Việc đưa hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vào vận hành sẽ góp phần tăng tính minh bạch, hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư trong giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, góp phần thúc đẩy tính thanh khoản cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, hiện dư nợ của thị trường trái phiếu doanh nghiệp ở mức trên 15% GDP.

Trong khi đó, Chiến lược tài chính đặt ra mục tiêu quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp đến năm 2025 là 20% GDP và đến năm 2030 đạt tối thiểu 25% GDP.

Chúng tôi kỳ vọng sự ra đời của hệ thống sẽ tạo điều kiện cho thị trường sơ cấp trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phát triển bền vững hơn và hoàn thành mục tiêu đề ra trong chiến lược.

Một điểm nổi bật là việc thanh toán giao dịch sẽ được VSD thực hiện theo cơ chế thanh toán tức thời theo từng giao dịch hoặc thanh toán T+0 vào cuối ngày giao dịch theo lựa chọn của nhà đầu tư giao dịch theo phương thức thỏa thuận, cơ chế thanh toán này sẽ góp phần gia tăng tính thanh khoản cho thị trường.

Việc hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chính thức đi vào vận hành được kỳ vọng sẽ cải thiện thanh khoản của thị trường hiện tại. Theo đó, thị trường sơ cấp sẽ có thông tin và điều kiện tham chiếu để phát triển.

Ai sẽ đủ điều kiện tham gia giao dịch mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ? Trách nhiệm của nhà đầu tư đến đâu khi tham gia giao dịch mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, thưa bà?

Luật Chứng khoán năm 2019 quy định nhà đầu tư chuyên nghiệp mới được mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ. Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được xác định là nhà đầu tư có năng lực tài chính hoặc có trình độ chuyên môn về chứng khoán, bao gồm cả nhà đầu tư tổ chức lẫn nhà đầu tư cá nhân. Công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư thực hiện giao dịch mua chứng khoán có trách nhiệm xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp trước khi thực hiện giao dịch. 

Về trách nhiệm của nhà đầu tư, Nghị định 153/2020/NĐ-CP quy định, nhà đầu tư mua trái phiếu có trách nhiệm tiếp cận đầy đủ nội dung công bố thông tin của doanh nghiệp phát hành; hiểu rõ điều kiện, điều khoản trái phiếu và các cam kết khác của doanh nghiệp phát hành trước khi mua trái phiếu.

Nhà đầu tư phải tự đánh giá, tự chịu trách nhiệm về quyết định đầu tư của mình và tự chịu các rủi ro phát sinh trong việc đầu tư và giao dịch trái phiếu. Với cơ chế giao dịch là giao dịch thỏa thuận, các nhà đầu tư phải tìm hiểu thông tin đầy đủ và xác nhận trước khi mua. Về cơ chế xác nhận thông tin trước khi giao dịch, Nghị định 65/2022/NĐ-CP cũng đã có hướng dẫn cụ thể để hỗ trợ nhà đầu tư thực hiện việc xác nhận này.

Song song với việc vận hành hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, HNX sẽ tiến hành nâng cấp hệ thống công bố thông tin trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ ra sao để cung cấp thông tin minh bạch, toàn diện đến nhà đầu tư, thưa bà?

Từ năm 2019, Bộ Tài chính phân công HNX xây dựng Chuyên trang thông tin trái phiếu doanh nghiệp và thực hiện tiếp nhận nội dung thông tin công bố của doanh nghiệp phát hành trái phiếu và công bố thông tin trên chuyên trang thông tin tại Sở theo quy định của Nghị định 163/2018/NÐ-CP.

Theo đó, chuyên trang thông tin trái phiếu doanh nghiệp được xây dựng để công bố thông tin về phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ bao gồm: công bố thông tin trước đợt phát hành của doanh nghiệp, công bố thông tin bất thường, công bố thông tin của doanh nghiệp về trái phiếu chuyển đổi, trái phiếu kèm theo chứng quyền, mua lại trái phiếu trước hạn, hoán đổi trái phiếu, công bố kết quả phát hành trái phiếu doanh nghiệp, qua đó đáp ứng nhu cầu thông tin của mọi đối tượng nhà đầu tư, cũng như phục vụ công tác thống kê và báo cáo Bộ Tài chính.

Hiện chuyên trang thông tin trái phiếu doanh nghiệp đang được HNX nâng cấp không chỉ để phục vụ hoạt động công bố thông tin về hoạt động phát hành, mà còn công bố thông tin về giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáp ứng các quy định theo Nghị định số 65 và Thông tư số 30.

Theo đó, doanh nghiệp phát hành trái phiếu có trách nhiệm thực hiện công bố thông tin đầy đủ, kịp thời cho nhà đầu tư; các thông tin phải rõ ràng theo quy định của Nghị định 153/2020/NĐ-CP và hướng dẫn của Bộ Tài chính. Doanh nghiệp phải giải thích cho nhà đầu tư sơ cấp các thông tin liên quan đến phương án phát hành, các rủi ro pháp lý, rủi ro đầu tư, rủi ro sử dụng vốn, quyền, lợi ích, trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư.

Doanh nghiệp đưa trái phiếu lên đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch TPDNRL phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ đăng ký giao dịch và các thông tin công bố. Thông tin về giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sẽ được công bố công khai trên chuyên trang thông tin về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại địa chỉ https://cbonds.hnx.vn/.

Như vậy, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chính thức đi vào hoạt động và cơ sở dữ liệu đầy đủ về toàn bộ các giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được hình thành.

Nhờ đó, các cơ quan quản lý có thông tin đầy đủ và cái nhìn tổng thể hơn về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ từ khâu phát hành trên thị trường sơ cấp đến giao dịch trên thị trường thứ cấp. Đồng thời, chuyên trang thông tin trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tiếp tục đóng vai trò phục vụ nhu cầu thông tin cho các nhà đầu tư, giúp nhà đầu tư tiếp cận thông tin đầy đủ hơn đối với trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và có thêm kênh tham khảo mức giá trái phiếu, góp phần bảo vệ lợi ích cho nhà đầu tư tốt hơn.

Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 30-2023 phát hành ngày 24-07-2023. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây: 

https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam