“Nhiều cổ phiếu đầu cơ đã vượt xa giá trị thực của doanh nghiệp, rủi ro lớn”

Bất chấp những lời cảnh báo từ nhiều phía và bài học lịch sử của thị trường chứng khoán những năm 2007 - 2008 vẫn còn nguyên vẹn, nhưng trước cơn điên của dòng tiền, đà tăng của nhóm penny vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Nhiều cổ phiếu tăng bằng lần ngược chiều với kết quả kinh doanh thua lỗ, vượt xa giá trị thực của doanh nghiệp. Nhà nhà đầu tư, người người đầu tư, mua bán chớp nhoáng lướt sóng hết mã này đến mã khác.

Xu hướng này nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng thế nào đến nhà đầu tư và cả thị trường chứng khoán nói chung? VnEconomy đã trao đổi với ông Nguyễn Hồng Điệp - chuyên gia chứng khoán xung quanh đà tăng nóng của thị trường. 

NHIỀU CỔ PHIẾU VƯỢT XA GIÁ TRỊ DOANH NGHIỆP

Ông bình luận thế nào về sự "ngược đời" của thị trường chứng khoán Việt Nam thời điểm hiện tại khi doanh nghiệp lỗ thì tăng bằng lần, còn doanh nghiệp lãi, cổ phiếu được đánh giá tốt lại dậm chân tại chỗ, thậm chí lao đầu giảm?

Nhìn ở khía cạnh khác thì thị trường chứng khoán đã trở thành kênh đầu tư hút vốn, đây là điểm vô vùng tốt và tích cực khi mà dòng tiền của nhà đầu tư gửi tiết kiệm chuyển hoá sang, tiền cá nhân hoặc chuyển từ nhiều kênh khác. 

Tuy nhiên, vào khoảng gần một tháng nay, dòng tiền vào thị trường mạnh, nguồn cung cấp cho vay, margin từ các công ty chứng khoán cạn kiệt, xuất hiện nguồn vốn mới mang yếu tố đầu cơ tạo ra thanh khoản lớn. Trung bình mỗi phiên giao dịch trước kia là 1 - 1,5 tỷ USD thì giờ đây đã có những phiên 2 tỷ USD. Dòng tiền này hoàn toàn không sử dụng vốn vay margin mà là tiền thật của nhà đầu tư mới. Dòng tiền hỗn loạn như vậy thì các chỉ số cơ bản như EPS, P/E hay giá trị sổ sách, thậm chí tiêu chuẩn số liệu như ROE cũng không để ý đến, mà dòng tiền vào đâu họ đánh theo đó, thuần tuý mang tính chất là cuộc chơi dựa vào tâm lý.

Cũng không nên nói đó là cổ phiếu Penny Micap hay Blue-chips vì ngay cả Penny và Micap có nhiều cổ phiếu tốt nhưng những cổ tốt chưa chắc đã được dòng tiền hướng đến. Hiện tượng ta nói đến chính là dòng tiền đã đến đẩy cổ phiếu vượt xa giá trị thực. Nhiều cổ phiếu đang cao mức độ không tưởng tượng nổi, có cổ phiếu cao hơn 100 lần, thì dấu hiệu như vậy là dấu hiệu thể hiện rủi ro lớn. Rủi ro này đã từng phải trả giá nhiều trong quá khứ, trong thời mà những năm 2007-2006 có những trào lưu về chứng khoán, nhà đầu tư cũng không có khái niệm, hiểu biết về chứng khoán lao vào cuộc chơi. Mua bán chứng khoán thuần tuý mua cao bán giá cao hơn, chứa đựng rủi ro lớn.

Như ông nói, rủi ro đã hình thành trên thị trường, nhiều người cũng lo ngại sẽ có hiện tượng bong bóng chứng khoán sắp xì hơi, điều này diễn ra tương tự như năm 2008, liệu có tình trạng này không thưa ông?

Dù dòng tiền lao vào cổ phiếu không có nội tại, nền tảng cơ bản xấu nhưng dấu hiệu gẫy đổ của dòng này cũng chưa rõ ràng vì rằng thị trường chỉ gẫy đổ khi dòng tiền yếu đi. Vấn đề phát triển của thị trường này phụ thuộc vào dòng tiền, một khi tiền còn mạnh, bán cổ này mua cổ khác, luân chuyển từ nhóm này sang nhóm khác thì câu chuyện bị sụp đổ của nhóm ngành trong ngắn hạn tôi chưa nhìn thấy. Nhưng nếu dòng tiền này chớp thời cơ, sau đấy họ tự chuyển hoá sang nhóm ngành khác có yếu tố cơ bản tốt hơn thì rủi ro của thị trường sẽ giảm dần.

Theo tôi, câu chuyện này vẫn chỉ nhìn nhận ở khía cạnh có rủi ro nhưng rủi ro đến mức độ nào, khi nào xảy ra thì phải nhìn nhận khách quan, rằng liệu có kéo dài không? Còn nếu tiếp tục thế này trong dài lâu sẽ không ổn.

Vậy ông lý giải như thế nào về tình trạng những cổ phiếu cơ bản tốt, lợi nhuận tăng trưởng cao nhưng trong xu hướng tăng chung của Vn-Index thì nhóm này gần như không có nhiều thay đổi tích cực về giá trong thời gian gần đây, thậm chí đi ngược chiều giảm?

Vn-Index tăng mạnh lên 1.470, tiệm cận vùng đỉnh lịch sử nhưng nhiều cổ phiếu tốt, lợi nhuận lớn ,chỉ số tài chính không chê được giá lại giảm. Chúng ta nhận thấy thị trường xuất hiện những câu chuyện nói rằng ngành ngân hàng có vấn đề về nợ xấu, ngành ghép giá thép giảm nhưng bản chất không thật sự phải như thế, đó chỉ là thông tin, mà thông tin đó có thể thay đổi, nhận định chỉ một chiều không mang khách quan, khách quan nhất vẫn là lợi nhuận, doanh nghiệp đó tạo ra lợi nhuận thế nào?

Quý 3 vừa rồi nghi ngờ lợi nhuận ngân hàng xấu, nhưng ngân hàng rất tốt, hay ngành thép nói rằng HPG qua thời kỳ tăng trưởng nhưng lợi nhuận của họ vẫn khổng lồ, HPG tháng 10 vừa rồi cũng báo cáo doanh thu ngành thép tốt.

Điều này cho thấy rằng tất cả những câu chuyện đó chỉ là lý giải giá cổ phiếu giảm mà thôi, còn bản chất đấy là lý do dòng tiền bị cạn. Do dòng tiền của công ty chứng khoán hỗ trợ cổ phiếu đó không còn, công ty chứng khoán không có sức mua, muốn mua được phải dùng tiền mới, mà tiền mới hiện nay không đi vào câu chuyện đó, mà đi vào câu chuyện có sự thao túng, đội lái bởi họ thích làm giàu nhanh, nhân đôi nhân ba nhanh chóng chứ không nghĩ rằng lợi nhuận một năm 10% với chứng khoán là tốt.

Nhìn nhận thật khách quan, cổ phiếu tốt, tăng trưởng tương lai tốt lại khó tăng vì thiếu sự hỗ trợ của dòng tiền, trong khi thông tin kia xấu không phải là yếu tố chính để tạo ra vấn đề giảm mà chỉ mang tính chất hoàn toàn tự suy diễn thôi.

Những nhà đầu tư Fn thì họ giữ gìn dòng tiền hơn, cẩn trọng hơn. Rõ ràng họ không thể bán ra, họ hiểu giá trị không bao giờ bán doanh nghiệp hàng đầu ở vùng giá này, khi họ không bán sức mua càng không nở.

VĨ MÔ 1-2 NĂM TỚI RẤT TỐT, NÊN CHUYỂN DÒNG TIỀN DẦN SANG CÁC CỔ PHIẾU TĂNG TRƯỞNG

Ngoài ra còn yếu tố nào khác lý giải dòng tiền chủ yếu tập trung ở nhóm cổ phiếu nhỏ, penny mà bỏ ra nhóm vốn hoá lớn không?

Rõ ràng đang có sự thao túng ở chỉ số phái sinh, phiên phái sinh hôm (18/11) chỉ số bị đạp mạnh, VN30 có lúc rớt mạnh 18 điểm, kết thúc phiên rớt 16 điểm như vậy có sự thao túng rất lớn. Vn30 có 30 mã đều là các doanh nghiệp tốt, có nền tảng tăng trưởng tương tối cao, vốn hoá lớn, thanh khoản lớn nên được nhiều nhà đầu tư chú ý. Nhưng sự thao túng chỉ số này bắt nguồn từ một số tổ chức, tự doanh phái sinh bằng cách họ long/short khi họ có một trong hai trạng thái thì tìm mọi cách để can thiệp.

Tỷ lệ này ngày càng nhiều, thao túng quá lớn khiến nhà tư phần nào họ lo sợ rằng nếu mua cổ phiếu mà bị kéo xả nên dòng tiền càng tránh xa Vn30. Nếu để lâu dài thì sẽ là điều xấu những nhà đầu tư, gây hại quá nhiều cho thị trường cho thị trường chứng khoán.

Tất nhiên, đến lúc nào đấy vẫn quay trở lại nhóm cổ phiếu cơ bản tốt thôi nhưng mất lòng tin của nhà đầu tư. Nhiều nhà đầu tư cá nhân tốt, họ bỏ những đồng tiền của gia đình kiếm được, dồn tiền vào thị trường nếu họ mất lòng tin, họ sẽ không tham gia. Mất lòng tin là điều vô cùng lớn.

Cuối cùng, ông có lời khuyên gì cho nhà đầu tư trên thị trường ở giai đoạn nóng này?

Lời khuyên chân thành của tôi là nhà đầu tư cứ chơi đi, tận hưởng đi, "ăn" được cứ "ăn" đi nhưng luôn nhớ chỉ nên đặt ở một tỷ trọng nào đó, chơi thì chấp nhận có ăn thì có thua, tỷ trọng lớn nhất thì vẫn nhắm đến vào doanh nghiệp tăng trưởng. Tầm nhìn vĩ mô, kinh tế Việt Nam trong vòng 1-2 năm tới rất tốt, nên chuyển hoá dần vào những nhóm ngành hồi phục hậu Covid-19.

Các nhà đầu tư cũng cần chú ý nếu cứ đổ tiền vào câu chuyện không rõ ràng, mua bán không hiểu rõ cách chơi, chơi theo đầu cơ theo dòng tiền dù bản chất không xấu thì cũng phải hiểu rằng đó là cách chơi ngắn hạn và chấp nhận có thể sẽ bị mua cổ phiếu không thể nào thanh khoản được và khi đó mức lỗ cao và phải có hành xử có dấu hiệu xấu thì hành xử nhanh nhẹn, quyết đoán.