Toyota đã đúng khi đặt cược vào xe hybrid?

Quyết tâm của Toyota

Quyết tâm kiên trì của nhà sản xuất ô tô Nhật Bản trong việc đổ hàng tỷ USD vào xe hybrid kết hợp pin với động cơ đốt trong truyền thống đã vấp phải sự chỉ trích từ các nhà đầu tư cũng như các nhà bảo vệ môi trường.

Toyota liên tục cảnh báo rằng người tiêu dùng sẽ ngại mua những chiếc xe chạy hoàn toàn bằng điện đắt tiền hơn. Đặc biệt, hiện tại do mức giá cao ngất ngưởng và mối lo ngại về cơ sở hạ tầng sạc không đầy đủ đã làm giảm sự nhiệt tình đối với xe điện chạy pin (BEV) tại các thị trường từ châu Âu đến Mỹ, điều từng được coi là “ngược chiều” của Toyota đang được đánh giá lại.

Adam Jonas, nhà phân tích của Morgan Stanley, người đã tự tin dự đoán rằng quy định mạnh mẽ của chính phủ và sự ưa thích của người tiêu dùng đối với các mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện sẽ nhanh chóng dập tắt thị trường hybrid, thừa nhận: “Tôi nợ Toyota một lời xin lỗi”.

Theo dữ liệu do Jato Dynamics tổng hợp, trong khi nhu cầu về BEV đã tăng lên trong ba năm qua, thị phần của họ trên thị trường ô tô mới đã giảm ở Anh và tốc độ tăng trưởng doanh số bán hàng chậm lại ở Mỹ và Châu Âu.

Sự thay đổi trên thị trường đã củng cố lợi nhuận ròng của Toyota: doanh số bán xe hybrid tại nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới đã tăng gần 1 triệu lên 3,4 triệu vào năm ngoái, giúp công ty nâng dự báo lợi nhuận hoạt động lên mức kỷ lục 4,9 nghìn tỷ Yên (33 tỷ USD) cho năm đến tháng ba.

Hybrid có nhiều loại. Xe plug-in hybrid, hay PHEV, có thể chạy hàng chục km chỉ bằng năng lượng điện và sạc tại nhà, mặc dù lượng pin lớn đồng nghĩa với việc chúng thường đắt tiền. Xe hybrid hoàn toàn kết hợp pin nhỏ hơn và động cơ truyền thống chạy cùng nhau, khiến chúng rẻ hơn cả khi mua và chạy.

Phần lớn ngành công nghiệp vẫn tin rằng phát triển BEV có lợi nhuận là mục tiêu dài hạn quan trọng nhất đối với các nhà sản xuất ô tô, nhưng thời kỳ phục hưng của xe hybrid đang buộc một số người phải thay đổi kế hoạch của họ. Trong một thị trường hybrid Mỹ chủ yếu do Toyota, Honda và bộ đôi Kia và Huyndai của Hàn Quốc thống trị, các nhà sản xuất trong nước đang chạy đua để bắt kịp.

Tháng trước, General Motors, hãng đã loại bỏ phần lớn các mẫu xe plug-in hybrid khỏi phạm vi sản phẩm của mình, cho biết họ sẽ giới thiệu lại công nghệ này vì thừa nhận rằng khách hàng mất nhiều thời gian hơn dự kiến để sử dụng các mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện.

Ford, vốn đặt cược vào xe hybrid như một công nghệ tạm thời, dự đoán doanh số bán những mẫu xe như vậy sẽ tăng 40% trong năm nay, gấp đôi tốc độ của năm ngoái. Hãng đã bán được hơn 52.000 xe bán tải Maverick vào năm 2023, trở thành mẫu xe hybrid bán chạy thứ năm ở Mỹ sau các mẫu xe của Toyota và Honda.

“Dữ liệu của chúng tôi cho thấy xe điện là điểm đến rõ ràng của nhiều khách hàng nhưng nó sẽ mất nhiều thời gian hơn chúng tôi dự kiến 18 tháng trước”, Giám đốc điều hành Ford Jim Farley nói với các nhà đầu tư trong tháng này. “Xe hybrid sẽ đóng một vai trò ngày càng quan trọng trong quá trình chuyển đổi ngành của chúng tôi và sẽ tồn tại lâu dài”.

Đây là một sự sửa đổi đáng chú ý đối với triển vọng ảm đạm trước đây đối với xe hybrid, mà theo Jessica Caldwell, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại Edmunds, một nguồn tài nguyên trực tuyến dành cho người mua xe, đã bị bỏ qua như một chiến lược cầu nối vì chúng “không cảm thấy gợi cảm và hấp dẫn”.

Sự kết hợp giữa công nghệ pin và động cơ truyền thống là điểm thu hút chính của họ đối với Toyota. Xe hybrid cho phép các nhà sản xuất ô tô cắt giảm lượng khí thải trong khi vẫn tận dụng được những năm cuối cùng của động cơ đốt trong, vốn là “con bò sinh tiền mặt” của ngành trong thế kỷ qua.

Xe hybrid hoàn toàn mang lại lợi nhuận cao, thường có tỷ suất lợi nhuận hai con số, vượt qua mức lợi nhuận của xe hybrid chỉ có động cơ hoặc plug-in truyền thống, và chắc chắn là xe BEV, thường thua lỗ.

Carlos Tavares, giám đốc điều hành của Stellantis, nói rằng, bằng cách tăng doanh số bán BEV, cũng như chuyển đổi nhiều xe hybrid hơn, bạn “có thể tạo ra tác động rất tốt đến hành tinh”.

Các nhà đầu tư đã có động thái “thưởng” cho Toyota, gửi giúp tăng hơn 80% trong 12 tháng qua. Cổ phiếu của Tesla, tập đoàn tập trung vào một số ít mẫu xe BEV, trái ngược hoàn toàn với chiến lược bán ô tô ở nhiều mức giá và công nghệ khác nhau của Toyota, đã giảm hơn 5% trong cùng kỳ.

Carl Vine, nhà quản lý danh mục đầu tư của M&G và là cổ đông của Toyota, cho rằng công ty này đã “phải chịu sự chỉ trích không công bằng trong những năm gần đây”.

Ông nói: “Các nhóm vận động hành lang ủng hộ điện khí hóa mạnh mẽ và một số nhà phê bình Toyota đã bóng gió rằng họ đang đi ngược lại việc điện khí hóa. Toyota ngay từ đầu đã nói, tất cả điều này khá phức tạp, chúng ta cần dành thời gian và theo đuổi nhiều con đường”.

Nhu cầu sớm đạt mức trần

Chủ tịch Toyota Akio Toyoda tháng trước đã dự đoán rằng nhu cầu về BEV sẽ đạt mức trần ở mức 30% thị trường toàn cầu, mở đường cho doanh số bán xe hybrid nhiều hơn.

Công ty cho biết họ sẽ bán được 5 triệu xe hybrid hàng năm vào khoảng năm 2025. Ngược lại, Toyota chỉ đặt mục tiêu đạt doanh số 3,5 triệu BEV hàng năm kể từ năm 2030. Năm ngoái, hãng chỉ bán được 104.000 xe, trong khi bán được 125.000 xe plug-in hybrid.

Jaguar Land Rover, một hãng đi sau trong ngành, là một trong những nhà sản xuất ô tô được hưởng lợi từ nhu cầu xe hybrid tăng cao. Với việc chiếc Range Rover BEV hàng đầu đầu tiên của mình phải đến cuối năm mới ra mắt, công ty cho biết doanh số bán xe hybrid sẽ giúp hãng tuân thủ các quy định về khí thải của Vương quốc Anh ngay cả sau khi hãng trì hoãn việc phát hành một số mẫu BEV.

Tuy nhiên, triển vọng tươi sáng của xe hybrid chỉ thay đổi chứ không kết thúc những thách thức mà ngành phải đối mặt khi vật lộn với biến đổi khí hậu và những yêu cầu đa dạng mà các chính phủ trên thế giới đang đặt ra đối với các nhà sản xuất ô tô để giúp chống lại nó.

James Hong, nhà phân tích ô tô tại Macquarie cho biết: “Các nhà sản xuất ô tô hiện đang thu được lợi nhuận từ các mẫu xe hybrid hiện tại của họ nên sử dụng thời gian và tiền bạc một cách khôn ngoan hơn khi các mẫu BEV sắp ra mắt, dù sớm hay muộn”.

Bất chấp tốc độ bán hàng của BEV có giảm sút vào năm ngoái, chúng vẫn vượt qua xe hybrid ở hầu hết các thị trường lớn, ngoại trừ Nhật Bản, quốc gia vẫn là thành trì của công nghệ này.

Luca de Meo, giám đốc điều hành của Renault, nói rằng ngay cả trong bối cảnh nhu cầu về BEV suy giảm, họ sẽ phải thống trị thị trường châu Âu nếu ngành này đáp ứng được các mục tiêu phát thải của EU.

Ông nói: “Bạn không cần phải có giải Nobel về toán học để hiểu xe điện cần phải đóng vai trò quan trọng trong đó”.

Và với việc Trung Quốc đang theo đuổi các mục tiêu mạnh mẽ về xe chạy hoàn toàn bằng điện, chính Mỹ - một quốc gia có khoảng cách đi lại dài hơn và yêu thích động cơ ngốn xăng hơn - có vẻ sẽ trở thành chiến trường quyết định tuổi thọ của xe hybrid.

Doug Eroh, chủ tịch đại lý Longo Toyota ở ngoại ô Los Angeles, cho biết thị phần doanh số bán xe hybrid của hãng đã tăng hơn gấp đôi từ năm 2019 lên 42% vào năm ngoái và ông kỳ vọng chúng sẽ chiếm tổng cộng “hơn 50% hoạt động kinh doanh của công ty trong năm nay”.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng việc dự đoán quỹ đạo dài hạn của xe hybrid ở Mỹ là điều khó khăn, đặc biệt là với cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 sắp tới có thể định hình lại thị trường.

Các cố vấn cấp cao và quan chức chiến dịch tranh cử đã nói rằng chính quyền của ông Donald Trump sẽ tìm cách hủy bỏ Đạo luật Giảm lạm phát mang tính bước ngoặt của Tổng thống Joe Biden, trong đó bao gồm 369 tỷ USD tiền giảm thuế và trợ cấp để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo của Mỹ.

Tim Bush, nhà phân tích chuỗi cung ứng xe điện tại UBS nhận định: “Nếu chúng tôi có sự thay đổi trong chính quyền, bạn có thể sẽ thấy các nhà sản xuất ô tô Mỹ bắt đầu giống như Toyota nói rằng điện khí hóa 30% mãi mãi”.

Đồng thời, động thái của các nhà sản xuất ô tô quốc tế nhằm đặt thêm cơ sở sản xuất tại Mỹ nhằm mở khóa các khoản tín dụng thuế có sẵn theo IRA cũng sẽ giúp họ giảm giá, có khả năng thúc đẩy doanh số bán hàng. Trong khi đó, các công ty Mỹ cũng sẽ tung ra các lựa chọn dành cho thị trường đại chúng dành cho những khách hàng không thể hoặc không muốn mua Tesla.

Bush nói: “Tôi nghĩ rằng tất cả những người muốn mua một chiếc xe điện đều đã mua một chiếc là không đúng đắn. Tôi nghĩ điều bạn thực sự đang thấy là Ba nhà sản xuất ô tô lớn đang hạn chế sản xuất xe BEV để bảo vệ lợi nhuận”.

Dù kết quả cuộc bầu cử Mỹ thế nào, Tavares của Stellantis vẫn kiên quyết rằng xe hybrid sẽ rất quan trọng trong việc giúp ngành “quản lý quá trình chuyển đổi” ngay cả khi các mẫu xe này tiếp tục bị chỉ trích “bởi vì bạn vẫn đang quảng cáo động cơ đốt trong và trong suy nghĩ của một số người. Những nhà lãnh đạo giáo điều, điều đó không thể chấp nhận được”.

Đó là quan điểm được lặp lại bởi Eroh tại đại lý ở Los Angeles, người đã chỉ ra rằng người mua thường cân nhắc một chiếc xe chạy hoàn toàn bằng điện trước khi chọn xe hybrid vì chúng rẻ hơn và cho phép người lái xe tránh được vấn đề về nơi sạc.

Sở hữu một chiếc xe điện hoàn toàn “Sẽ dễ dàng hơn theo thời gian”, Eroh nói thêm. “Nhưng thời điểm đó chưa đến”.