Áp dụng Euro 5: Nguy cơ thiếu nhiên liệu đạt chuẩn

Lê Vũ

05/10/2023

Kể từ thời điểm chính thức áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 đối với ô tô, thị trường Việt Nam đã đón nhận hơn 100 mẫu xe mới, nhưng số lượng cửa hàng xăng, dầu sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn hiện vẫn còn rất hạn chế.

Các thành viên VAMA đã sẵn sàng cho Euro 5

Các hãng xe thành viên VAMA đã sẵn sàng cho Euro 5. Ảnh: THACO.

Theo Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), sau gần 2 năm thực hiện Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, đến thời điểm hiện tại, các hãng xe thành viên đều đã áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 5 (tương ứng Euro 5) trên hầu hết các mẫu xe sản xuất mới năm 2022 và năm 2023, bao gồm cả xe sản xuất, lắp ráp trong nước và xe nhập khẩu.

Trong đó, Toyota là một trong những hãng xe tiên phong với cam kết toàn bộ dải sản phẩm đều đáp ứng Euro 5 trong năm 2023. Ngoài những mẫu xe mới ra mắt lần đầu, Toyota cũng nâng cấp một số mẫu xe ăn khách từ tiêu chuẩn Euro 4 lên Euro 5 để phù hợp với thị trường Việt Nam, trong đó có Toyota Hilux 2023. Các hãng xe khác như Honda, Ford, Isuzu... cũng đều có đại diện là những mẫu xe mới đáp ứng tiêu chuẩn Euro 5.

Điểm chung của các mẫu xe đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 5 là đều được trang bị thiết bị cảm biến khí thải OBD cũng như các thiết bị lọc khí để làm giảm hàm lượng hạt phát thải gây ô nhiễm (PM) và các khí gây ô nhiễm (CO, HC, NOx) ra ngoài không khí.

Điểm khác biệt ở chỗ, khi nâng cấp từ Euro 3 lên Euro 4, nhà sản xuất chỉ cần nâng cấp lại linh kiện xe, điều chỉnh và xử lý các bộ phận xúc tác là đã đạt yêu cầu. Tuy nhiên, với Euro 5, nhà sản xuất phải áp dụng công nghệ mới hơn để giảm lượng xả thải xuống thấp hơn mức trần theo QCVN 109:2021/BGTVT. Bên cạnh đó, yêu cầu kỹ thuật đối với Euro 5 cũng cao hơn Euro 4 khi có thêm hạng mục tiêu chuẩn về bụi mịn PM.

Đại diện VAMA cho biết, các xe trước khi bán ra thị trường đều được cơ quan quản lý chất lượng là Cục Đăng kiểm Việt Nam cấp giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường (cho từng xe nhập khẩu nguyên chiếc hoặc cho kiểu loại xe sản xuất trong nước). Ngoài ra, mỗi chiếc xe còn có giấy chứng nhận xuất xưởng để đảm bảo rằng các xe đó thỏa mãn các quy định kỹ thuật của Việt Nam và hoàn toàn có thể đăng kiểm được.

Người dùng gặp bất tiện khi tìm loại xăng đạt chuẩn

Giá xăng RON 95-V tại phiên điều chỉnh ngày 2/10. Ảnh minh họa: Internet.

Năm 2022, doanh số ô tô toàn thị trường tăng mạnh lên hơn 500.000 chiếc, trong đó đã hấp thụ một lượng khá lớn xe đạt chuẩn Euro 5. Bước sang năm 2023, tình hình kinh doanh ô tô có phần trầm lắng, doanh số lao dốc, nhưng số lượng mẫu xe đạt chuẩn Euro 5 lại có xu hướng tăng lên. Cùng với những tín hiệu phục hồi của thị trường ô tô cuối năm 2023, một số chuyên gia nhận định, trong thời gian tới, nhu cầu sử dụng xăng đạt tiêu chuẩn Euro 5 sẽ ngày càng bức thiết.

Hiện tại, loại xăng đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 5 là RON 95-V, đối với dầu diesel là DO 0,001S-V. Cả hai loại nhiên liệu này đều chưa sản xuất được tại Việt Nam mà phải nhập khẩu bởi Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam - Petrolimex. Do là loại nhiên liệu mới, số lượng xe đạt chuẩn Euro 5 chưa thực sự phổ biến nên trong giai đoạn đầu, Petrolimex ưu tiên kinh doanh xăng RON 95-V tại một số tỉnh, thành có lưu lượng phương tiện lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh để khảo sát nhu cầu của thị trường. Theo thông báo của Petrolimex, Hà Nội hiện có 17 cửa hàng cung ứng xăng RON 95-V, Đà Nẵng có 11 cửa hàng và TP. Hồ Chí Minh có 120 cửa hàng. Tuy nhiên, khi kiểm tra trên ứng dụng của Petrolimex ngày 04/10/2023, chỉ có 4 cửa hàng bán loại xăng này.

Đối với các cửa hàng xăng dầu bán lẻ, hiện tại, chưa có quy định bắt buộc phải nhập khẩu xăng RON 95-V. Mặt khác, do chưa đánh giá được tác động thực sự tới thị trường nên loại xăng này vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu lực cầu thấp.

Bên cạnh đó, giá xăng RON 95-V khá đắt đỏ. Giá xăng tại kỳ điều chỉnh ngày 2/10 như sau: RON 95-V giá 25.370 đồng/lít, RON 95-III giá 24.840 đồng/lít, xăng E5 RON 92-II giá 23.500 đồng/lít.

Theo thông tin từ VAMA, từ năm ngoái, VAMA đã có kế hoạch phối hợp với Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam (VINPA) mở rộng mạng lưới cung cấp nhiên liệu đạt tiêu chuẩn tương ứng nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường. VAMA và VINPA cùng hướng tới hỗ trợ người tiêu dùng dễ dàng tìm kiếm địa điểm bán nhiên liệu phù hợp tiêu chuẩn phương tiện thông qua chỉ dẫn của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu.

Tuy nhiên, đối với số đông người dùng, việc tìm kiếm một cây xăng có loại xăng RON 95-V vẫn khá khó khăn. Một số chủ xe vẫn sử dụng xăng RON 95-III (tương ứng Euro 3). Điều này không chỉ khiến chiếc xe đối mặt với nguy cơ hỏng hóc nếu sử dụng trong một thời gian dài, mà còn khiến mục tiêu giảm phát thải ròng trở nên vô nghĩa.

Đại diện VAMA khuyến cáo, hiện các hãng xe đều có chính sách hỗ trợ xử lý, bảo hành ở mức độ nhất định đối với phương tiện bị báo lỗi, hư hỏng do sử dụng nhiên liệu không đáp ứng tiêu chuẩn Euro 5. Tuy nhiên, chủ xe vẫn nên hạn chế sử dụng nhiên liệu không phù hợp, đặc biệt là với xe có giá trị cao, bởi chi phí sửa rất tốn kém và hãng xe sẽ không bảo hành 100% các lỗi hư hỏng.

Đẩy nhanh tiến độ phủ rộng nhiên liệu đạt tiêu chuẩn Euro 5

Cần phủ rộng nhiên liệu đạt chuẩn Euro 5. Ảnh minh họa: Internet.

Ngày 5/5/2023, Chính phủ ban hành Quyết định số 482/QĐ-TTg chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Nâng cấp, mở rộng Nhà máy lọc dầu Dung Quất của Công ty cổ phần lọc hóa dầu Bình Sơn. Theo đó, Dự án sẽ đầu tư mở rộng Nhà máy lọc dầu Dung Quất, nâng công suất chế biến từ 148.000 thùng/ngày lên 171.000 thùng/ngày. Sản phẩm sẽ đáp ứng tiêu chuẩn Euro 5, tiêu chuẩn môi trường theo lộ trình bắt buộc áp dụng của Chính phủ. Theo kế hoạch, nhà máy dự kiến đưa vào vận hành từ quý I-2028.

Như vậy, sẽ phải mất hơn 4 năm nữa để Việt Nam có thể tự sản xuất được các sản phẩm thành phẩm như xăng, dầu đạt chuẩn Euro 5. Trong khi chờ đợi, người tiêu dùng vẫn chỉ có một lựa chọn là sử dụng xăng, dầu nhập khẩu với giá cao hơn xăng, dầu truyền thống từ 2-8%.

Do đó, theo đề xuất của VAMA, cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các bộ, ban, ngành, các đơn vị liên quan để đảm bảo cho Quyết định 49/2011/QĐ-TTg được thực thi một cách toàn diện, hỗ trợ tối đa khách hàng trong thời gian sớm nhất. Cần có những yêu cầu cương quyết, buộc hệ thống cung cấp xăng dầu phải đáp ứng nhu cầu sử dụng xăng thế hệ mới cho người dân. Các hãng xe cũng mong muốn, trong tương lai gần, nhiên liệu đạt tiêu chuẩn khí thải Mức 5 (tương ứng Euro 5) sẽ được cung cấp rộng rãi trên thị trường để khách hàng có thể dễ dàng tiếp cận nhiên liệu đạt tiêu chuẩn tương ứng.

Khi thị trường ô tô phục hồi và tăng trưởng mạnh, lượng xe đạt tiêu chuẩn Euro 5 ngày càng nhiều, có thể xem xét bổ sung xăng RON 95-V và dầu DO 0,001S-V vào Quỹ bình ổn giá, đi kèm những chính sách ưu đãi để khuyến khích người dùng chuyển đổi dần sang nhiên liệu thân thiện với môi trường hơn.