Châu Âu cứng rắn bảo vệ thị trường ô tô, vì sao Trung Quốc tìm mọi cách thâm nhập?

Trước áp lực từ phía các công ty Trung Quốc, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã bắt đầu một cuộc điều tra về các khoản trợ cấp mà chính phủ Trung Quốc đưa ra cho ngành công nghiệp xe điện của nước này và nói rằng sự hỗ trợ này đang “bóp méo” thị trường.

Mặc dù cuộc điều tra có thể giúp các nhà sản xuất châu Âu bảo vệ lãnh thổ của mình nhưng nó cũng có thể thúc đẩy Bắc Kinh trả đũa, gây tổn hại cho hoạt động kinh doanh của các công ty châu Âu ở Trung Quốc.

Xe điện Trung Quốc có những thương hiệu nào?

Người dẫn đầu ngành là BYD, công ty đã soán ngôi Volkswagen để trở thành thương hiệu ô tô bán chạy nhất tại Trung Quốc và mở rộng sang khoảng 15 quốc gia ở châu Âu. Mẫu sedan Seal của BYD, có giá khởi điểm khoảng 45.000 Euro tại Đức, cạnh tranh với Model 3 của Tesla Inc. và một số xe VW. Mẫu crossover SUV Atto 3 của hãng là mẫu xe điện bán chạy nhất ở Thụy Điển trong tháng 7. BYD đã tính đến Berkshire Hathaway Inc. của Warren Buffet là nhà đầu tư ban đầu.

Nio thì đã thiết lập mạng lưới bán hàng và dịch vụ tại Na Uy, Đức, Hà Lan, Thụy Điển và Đan Mạch. Mẫu sedan ET5 và SUV EL7 của thương hiệu đã giành được xếp hạng an toàn năm sao tối đa trong các cuộc thử nghiệm an toàn Euro NCAP 2023 mới nhất. Nio có kế hoạch tung ra một thương hiệu xe mới vào năm tới cho thị trường châu Âu, được sản xuất tại một nhà máy mới ở Trung Quốc.

Xpeng Inc. đã công bố mối quan hệ đối tác với Volkswagen vào tháng 7 và có kế hoạch bắt đầu bán các mẫu xe sedan và SUV chạy điện tại Đức vào năm 2024. Công ty đang đàm phán với các chuỗi đại lý trong nước và cho biết họ hy vọng sẽ có được 15 đến 20 đối tác phân phối trong năm nay và tăng gấp hai lần vào năm tới.

Các công ty Trung Quốc khác thậm chí đã mua các thương hiệu châu Âu để tạo điều kiện cho họ thâm nhập thị trường. SAIC Motor Corp. sở hữu thương hiệu MG của Anh, trong khi Geely kiểm soát nhà sản xuất xe thể thao Lotus và Volvo Car AB của Thụy Điển.

Vì sao các công ty Trung Quốc đến Châu Âu vào thời điểm này?

Theo các nhà phân tích của HSBC, các thương hiệu Trung Quốc chiếm khoảng một nửa tổng số xe điện được bán ra trên toàn cầu và họ đã chiếm hơn một nửa thị trường ô tô nội địa lần đầu tiên vào tháng 7.

Tuy nhiên, nhiều công ty đang phải vật lộn để tạo ra lợi nhuận ổn định và bị mắc kẹt trong cuộc chiến giá cả khi tăng trưởng kinh tế chậm lại. Bán hàng ở châu Âu, nơi họ có thể đưa ra mức giá cao hơn, sẽ đòi hỏi khoản đầu tư ban đầu lớn nhưng cuối cùng có thể tạo ra lợi nhuận lớn.

Với việc EU có kế hoạch loại bỏ dần dần động cơ đốt trong, thị trường này có tiềm năng rất lớn với các công ty Trung Quốc là điều hoàn toàn dễ hiểu. Đương nhiên, với những cơ hội phía trước, các nhà sản xuất Trung Quốc sẵn sàng “di cư” để tìm miền đất hứa tại châu Âu bằng mọi giá.

Và hậu quả là các nhà phân tích của UBS AG đã cảnh báo rằng các nhà sản xuất ô tô phương Tây có thể mất 1/5 thị phần do sự gia tăng của các loại xe điện giá cả phải chăng hơn của Trung Quốc. Ngoài các khoản trợ cấp, lợi thế chính của họ là khả năng sản xuất ô tô rẻ hơn do chi phí năng lượng, nguyên liệu thô và lao động thấp hơn.

Trung Quốc cũng đã đạt được quyền kiểm soát tuyệt vời đối với chuỗi cung ứng của mình. Một cuộc phân tích của UBS đối với BYD Seal 2022 cho thấy 75% thành phần của nó được sản xuất nội bộ, một con số cao gấp đôi mức trung bình toàn cầu. UBS ước tính, Seal gần như được sản xuất hoàn toàn tại Trung Quốc, với khoảng 10% hoặc ít hơn các bộ phận của nó đến từ các nhà cung cấp nước ngoài.

Tình hình của các thương hiệu ô tô không phải của Trung Quốc

Trong nhiều năm, doanh số bán hàng mạnh mẽ ở Trung Quốc đã giúp các nhà sản xuất ô tô trên thế giới bù đắp nhu cầu suy yếu ở thị trường quê nhà. Sự thúc đẩy xe điện của Trung Quốc, chủ yếu do các thương hiệu địa phương thống trị, đã thay đổi động lực. Hyundai Motor Co. của Hàn Quốc đang bán cơ sở sản xuất, Ford Motor Co. cắt giảm việc làm và Stellantis NV năm ngoái đã đóng cửa nhà máy Jeep duy nhất của họ tại Trung Quốc. Những công ty khác, như VW và BMW AG, đang hợp tác chặt chẽ với các công ty Trung Quốc để tiếp cận công nghệ hoặc bảo vệ doanh số bán hàng ở đó. Ở quê nhà, các nhà sản xuất ô tô châu Âu đang chơi trò đuổi bắt xe điện:

Stellantis - nhà sản xuất quản lý các thương hiệu Citroen, Fiat và Peugeot - đặt mục tiêu trở thành một trong những thương hiệu mạnh mẽ nhất về giá cả. Họ có kế hoạch giới thiệu hai chiếc xe điện có giá dưới 25.000 Euro vào năm 2024. Công ty đã cảnh báo có thể phải cắt giảm đầu tư vào các quốc gia có chi phí cao bao gồm cả Đức để đối phó với mối đe dọa từ Trung Quốc.

VW là một trong những nhà sản xuất ô tô đại chúng đầu tiên giới thiệu dòng xe điện chuyên dụng - dòng ID, bao gồm gần đây nhất là mẫu sedan ID.7 đi kèm với màn hình thực tế tăng cường giúp truyền thông tin vào tầm nhìn của người lái và khởi động vào khoảng 57.000 Euro.

Mercedes-Benz Group AG và BMW năm nay cũng đã tiết lộ các nguyên mẫu cho xe điện thế hệ tiếp theo của họ, nhưng những mẫu xe này sẽ không có sẵn cho đến khoảng giữa thập kỷ này.

Renault SA của Pháp đang phát triển hoạt động kinh doanh xe điện và phần mềm Ampere nhằm hướng tới đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng, nhằm giúp công ty dễ dàng giành được các mối quan hệ đối tác nhằm giảm chi phí cho xe điện của mình. Họ có kế hoạch giới thiệu chiếc xe điện rẻ hơn đầu tiên do Pháp sản xuất, R5, vào quý 3 năm 2024.

Phản ứng của các công ty châu Âu về cuộc điều tra của EU

Các nhà sản xuất ô tô châu Âu thực tế không đồng tình với việc Brussels nên đối phó với Trung Quốc như thế nào.

Giám đốc điều hành Stellantis Carlos Tavares cho biết Brussels nên hỗ trợ các nhà sản xuất “cây nhà lá vườn” đang gặp khó khăn trong việc bắt kịp tốc độ. Các công ty phụ thuộc nhiều vào doanh số bán hàng ở Trung Quốc – chủ yếu là Volkswagen, BMW và Mercedes – sẽ mất nhiều hơn nếu quan hệ thương mại trở nên tồi tệ. Giám đốc điều hành của Mercedes, Ola Källenius cho biết vào tháng 5 rằng châu Âu nên thúc đẩy thương mại tự do và chống lại sự thôi thúc thực hiện các biện pháp bảo hộ. Đối thủ Tesla của Đức và Mỹ sản xuất ô tô ở Trung Quốc sau đó xuất khẩu sang châu Âu, làm tăng thêm tác động tiềm tàng đối với hoạt động kinh doanh của họ từ cuộc xung đột thương mại ô tô với Bắc Kinh.

Ủy ban EU sẽ thu thập thông tin và bằng chứng để xác định liệu Trung Quốc có vi phạm các quy định chống trợ cấp hay không. Nếu phát hiện ra điều đó, khối này có khả năng áp dụng các biện pháp đối kháng như áp thuế sơ bộ đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc trong vòng 9 tháng kể từ khi vụ việc chính thức được đưa ra và thuế chính thức trong vòng 13 tháng. Những biện pháp này có thể bị Bắc Kinh đem ra tại Tổ chức Thương mại Thế giới.

Chris Bryant của tờ Bloomberg Opinion nói rằng các nhà sản xuất ô tô châu Âu nên nỗ lực nâng cao khả năng cạnh tranh của mình thay vì “thách thức” sự trả đũa từ Trung Quốc.