Thất nghiệp hàng loạt, người trẻ Trung Quốc bỏ phố về quê

Chán nản với tình cảnh công ăn việc làm ảm đạm, giới trẻ ở Trung Quốc đại lục đang rút lui về các vùng nông thôn thay vì tiếp tục bám trụ ở thành phố - hãng tin CNBC cho hay.

Những người thuộc thế hệ Z và millenial ở Trung Quốc đang rộ lên “mốt” đăng tin bài về cuộc sống “hưu trí” hàng ngày ở nông thôn của họ, sau khi cho biết mình đã bị sa thải, tự nghỉ việc hoặc đơn giản là ở trong tình trạng thất nghiệp. Những người trẻ tự coi mình đã “về hưu” - thường là những người sinh vào thập niên 1990 hoặc 2000 - tích cực truyền tải trên mạng xã hội những nội dung về hành trình của họ, bất kể họ là những người chủ động nghỉ việc hay không thể tìm được một công việc phù hợp.

NHỮNG NGƯỜI “HƯU TRÍ” TRẺ TUỔI

Năm ngoái, một nam thanh niên 22 tuổi tự xưng là người “hưu trí” có nickname là Wenzi Dada đã dựng một căn nhà tre trên một dãy núi đá ở tỉnh Quý Châu. Wenzi, người từng trải qua nhiều công việc khác nhau - từ sửa chữa ô tô, xây dựng cho tới sản xuất - nói với truyền thông địa phương rằng anh đã chán ngán với công việc tiếp xúc với máy móc hàng ngày và quyết định nghỉ việc để về quê. Anh thử tìm việc mới ở quê nhưng không tìm được công việc như ý.

“Thời gian trôi qua, tôi bắt đầu nghĩ về ý nghĩa cuộc sống. Sống không phải chỉ vì sự giàu có của thành thị. Sự yên bình của miền quê cũng là một vẻ đẹp”, Wenzi viết trên mạng xã hội Douyin.

Sau khi chuyển lên sống trên núi, Wenzi bắt đầu đăng lên Douyin những đoạn video về hoạt động thường ngày của mình, từ nấu ăn, thu hoạch rau và chăm sóc ngôi nhà trên núi.

Tìm kiếm công ăn việc làm đã trở nên rất khó khăn đối với người trẻ Trung Quốc trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế nước này suy giảm - theo giáo sư Chung Chi Nien thuộc Đại học Bách khoa Hồng Kông.

Vị giáo sư giải thích rằng con số kỷ lục 11,8 triệu sinh viên tốt nghiệp đại học gia nhập thị trường lao động Trung Quốc trong năm nay khiến cạnh tranh trở nên gay gắt hơn bao giờ hết và dẫn đến “sự mất giá” của tấm bằng đại học. Đối với những người trẻ có ít kỹ năng và kinh nghiệm hơn, khả năng được tuyển dụng càng giảm xuống.

Tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên Trung Quốc trong tháng 8 lập đỉnh mới ở 18,8%, cao nhất kể từ khi phương pháp tính toán mới bắt đầu được áp dụng vào tháng 12 năm ngoái. Con số của tháng 7 là 17,1%. Những con số đáng báo động này được đưa ra trong bối cảnh có hàng loạt tín hiệu đáng thất vọng về tăng trưởng kinh tế Trung Quốc khi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tiếp tục vật lộn với nhu cầu trong nước suy yếu và cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài.

“Nếu cộng những yếu tố này lại với nhau, không có gì đáng ngạc nhiên khi những người trẻ tuổi lựa chọn ‘rút lui’ hoặc ‘nghỉ hưu’ ở nông thôn vì việc tìm việc làm trở nên rất khó khăn, đặc biệt là những công việc tốt ở các thành phố hàng đầu”, ông Chung nói với CNBC.

Những địa phương mà giới trẻ Trung Quốc thường tìm đến cho cuộc sống “hưu trí” bất đắc dĩ của họ bao gồm Vân Nam, Quý Châu và Tứ Xuyên - những tỉnh có chi phí sinh hoạt chỉ bằng 1/4 so với Thượng Hải.

Nhà kinh tế trưởng Dan Wang của Hang Seng Bank China cho biết trong 3 năm qua, các lĩnh vực dịch vụ có giá trị gia tăng cao - vốn thường thu hút nhiều sinh viên mới tốt nghiệp - đã rơi vào tình trạng suy giảm mạnh, đặc biệt là bất động sản và tài chính. Theo bà Wang, mặc dù có những công việc được trả lương thấp hơn ở các thành phố như giao hàng hoặc tài xế taxi công nghệ, nhưng những người trẻ có học vấn không muốn làm những công việc đó và thà thất nghiệp còn hơn.

Cũng có những công việc có sẵn trong lĩnh vực sản xuất, nhưng nhiều người trẻ cũng không muốn những vai trò này - theo phó giáo sư kinh tế Keyu Jin tại Trường Kinh tế London. “Họ thà ở nhà với bố mẹ và chờ đợi một công việc tốt hơn”, bà Jin nói.

“VIỆN DƯỠNG LÃO” CHO NGƯỜI TRẺ

Nhưng những “người về hưu” trẻ tuổi của Trung Quốc phản bác lại những lời chỉ trích rằng họ quá kén chọn hoặc đã bỏ cuộc. Wenzi, 22 tuổi, viết trong một bài đăng vào tháng 4: “Đây không phải là nằm dài, mà là chuẩn bị trước cho việc nghỉ hưu để có thể tận hưởng tuổi già trong tương lai”.

Xuyên suốt các video của mình, Wenzi kể lại việc dân làng khác đã phê phán lối sống của anh và so sánh anh với những người cùng tuổi đang có việc làm tốt. “Ai bắt buộc những người trẻ phải ra ngoài làm việc?” Wenzi chất vấn.

Nhà kinh tế Wang của Hang Seng cho rằng những lời chê trách như vậy, mặc dù không công bằng, nhưng là điều có thể hiểu được trong bối cảnh và văn hóa xã hội Trung Quốc. “Họ bị mắng mỏ vì người Trung Quốc có xu hướng nghĩ rằng bất cứ ai có trình độ học vấn cao hơn đều phải áp dụng vào thực tế và làm việc chăm chỉ”, bà và cho biết thêm rằng giáo dục thường là khoản đầu tư lớn nhất của một gia đình ở Trung Quốc ngoài đầu tư vào nhà ở.

Bà Wang cũng lưu ý rằng nhiều người trong số những người trẻ “hưu trí” này có thu nhập nhất định từ những nguồn như bán hàng trực tuyến hoặc vai trò người có ảnh hưởng trên mạng xã hội. Vùng nông thôn có thể là bối cảnh phù hợp để điều hành các hoạt động kinh doanh này vì khung cảnh thiên nhiên và lối sống thư giãn có thể thu hút người xem.

Các cơ sở kinh doanh khác cũng đã nắm bắt được xu hướng thất nghiệp của giới trẻ và đang tích cực khai thác xu hướng này, với sự ra đời của các “viện dưỡng lão thanh niên”. Theo một nhà sáng lập “viện dưỡng lão” như vậy, những cơ sở này cho khách hàng là người trẻ đặt phòng bất cứ khi nào họ muốn và thường từ chối những vị khách trên 45 tuổi.

Giới chuyên gia cho rằng đây có thể là một chiêu thức quảng cáo, nhưng mức độ phổ biến của những “viện dưỡng lão” cho người trẻ vẫn phản ánh cảm giác căng thẳng thế hệ Z và thế hệ millennial ở Trung Quốc đang phải trải qua, cũng như mong muốn của họ về một cuộc sống chậm rãi hơn.

Phó giáo sư Jia Miao của Đại học NYU Thượng Hải, nhận định: “Những người trẻ gặp căng thẳng cao độ hoặc cảm giác tuyệt vọng đang tìm kiếm những nơi để suy ngẫm và thậm chí thiết lập lại cuộc sống của mình, do đó thúc đẩy nhu cầu đối với các ‘viện dưỡng lão cho người trẻ’”. Bà Jia cho rằng điều tích cực là thị trường đang đa dạng hóa để đáp ứng nhu cầu của những người trẻ đang tìm kiếm một không gian để thư giãn và phục hồi.

Nhưng làn sóng “nghỉ hưu” và “viện dưỡng lão” ở người trẻ này có thể kéo dài bao lâu?

Các vùng nông thôn Trung Quốc sẽ tiếp tục là nơi nghỉ ngơi và ẩn náu tốt cho người thất nghiệp ở thành thị, nhưng những thanh niên này có thể sẽ không ở lại nông thôn quá lâu. Theo bà Wang, nông thôn Trung Quốc không có lối sống hiện đại, trung lưu mà giới trẻ Trung Quốc mong muốn, chứ đừng nói đến giáo dục và chăm sóc y tế chất lượng cao.

“Sự di cư ngược này có lẽ sẽ không phải là một xu hướng dài hạn. Đây chỉ là một xu hướng tạm thời. Mục tiêu cuối cùng của những người trẻ này vẫn là quay trở lại với thành phố”, bà Wang nói.