Giàu khoáng sản, Indonesia tăng tốc phát triển công nghệ pin và xe điện

Cuộc đua tận dụng nguồn tài nguyên

Sự quan tâm đặc biệt bắt đầu diễn ra khi các nhà sản xuất EV toàn cầu bao gồm BYD của Trung Quốc và Tesla của Mỹ đã ký hoặc đang "hoàn tất" các thỏa thuận đầu tư vào Indonesia, Luhut Pandjaitan, Bộ trưởng điều phối các vấn đề hàng hải và đầu tư, nói trong một cuộc họp ngắn với các nhà lãnh đạo của Indonesia vào tháng trước.

Các công ty hy vọng sẽ thúc đẩy chính phủ sử dụng trữ lượng niken để phát triển ngành công nghiệp pin, tham gia chuỗi cung ứng xe điện toàn cầu và phát triển cơ sở sản xuất. Với dân số hơn 270 triệu người, Indonesia cũng mang đến một thị trường tiềm năng khổng lồ.

Nhưng những thách thức đối với việc áp dụng của cá nhân, cộng đồng và doanh nghiệp bao gồm khả năng chi trả của người tiêu dùng, thiếu cơ sở hạ tầng tính phí công cộng và các câu hỏi về quản trị doanh nghiệp đối với xung đột lợi ích tiềm ẩn phát sinh từ mối quan hệ thân thiết giữa các quan chức chính phủ, chính trị gia và các công ty.

Trong số những người tham gia tích cực nhất cho đến nay là Bakrie & Brothers, một tập đoàn gia đình có lợi ích bao gồm năng lượng, cơ sở hạ tầng và viễn thông, đã cung cấp hàng chục xe buýt điện của BYD cho hệ thống xe buýt công cộng TransJakarta vào năm ngoái thông qua công ty con VKTR Teknologi Mobilitas và đang tìm kiếm nhiều hợp đồng hơn.

“Trong 80 năm qua, Bakrie & Brothers đã tập trung vào thép, cơ sở hạ tầng và các lĩnh vực khác”, Anindya Bakrie, chủ tịch công ty, cho biết tại một sự kiện công khai vào tháng 12. Ông nói thêm rằng ba lĩnh vực tiếp theo mà công ty sẽ tập trung vào là điện khí hóa, năng lượng tái tạo và số hóa.

Indonesia là nhà sản xuất niken lớn nhất thế giới, một thành phần quan trọng trong pin EV tầm xa. Hàng chục dự án liên quan đến pin đang được xây dựng - chủ yếu trên các đảo Sulawesi và Halmahera giàu niken, bao gồm cả những dự án do gã khổng lồ pin Trung Quốc Contemporary Amperex Technology (CATL) và đối thủ LG Energy Solution của Hàn Quốc dẫn đầu.

Một số công ty địa phương đang xây dựng các nhà máy luyện kim để xử lý quặng niken thành nguyên liệu để sản xuất pin. Những người khác đang tập trung vào sản xuất hoặc phân phối xe tay ga điện tử và xe điện thương mại như xe buýt và xe tải, vì hầu hết người dân Indonesia vẫn chưa mua được ô tô điện. Vẫn còn những người khác đang thiết lập các trạm sạc hoặc trao đổi pin. Và nhiều người đang hợp tác với các công ty nước ngoài để bắt kịp công nghệ và hỗ trợ tài chính.

Bên cạnh Bakrie, các công ty được gọi là nền kinh tế cũ khác tại Indonesia đều cảm nhận được cơ hội. Các công ty khai thác than lớn như Indika Energy, Adaro Energy và TBS Energi Utama, có được lợi nhuận kỷ lục từ giá than tăng vọt trong hai năm qua, coi lĩnh vực xe điện là một cách để đa dạng hóa trong bối cảnh áp lực khí hậu gia tăng.

Indika, thông qua công ty con Ilectra Motor Group, đã công bố hợp tác vào tháng 1 với Damon Motors để phân phối trong nước các sản phẩm của công ty khởi nghiệp xe máy điện Canada. Điều đó diễn ra sau khi Ilectra ra mắt thương hiệu xe tay ga điện tử Alva One vào năm ngoái, trong khi Indika thành lập liên doanh với tập đoàn công nghệ Đài Loan Foxconn - Foxconn Indika Motor - với kế hoạch ban đầu là sản xuất pin và xe buýt điện trong nước.

Ngoài ra, TBS năm ngoái đã thành lập Electrum, một liên doanh với gã khổng lồ gọi xe Gojek của Indonesia để cung cấp 2 triệu xe tay ga điện tử cho các tài xế Gojek trong thập kỷ này. Electrum đang hợp tác với nhà sản xuất xe tay ga điện tử Gogoro của Đài Loan và nhà sản xuất xe tay ga điện tử Gesits thuộc sở hữu nhà nước của Indonesia để mua sắm, nhưng cũng đang lên kế hoạch xây dựng cơ sở sản xuất của riêng mình trong năm nay.

Trong khi đó, Adaro đã thành lập công ty con về pin Adaro Baterai Indonesia và đang xây dựng một nhà máy luyện nhôm trị giá 2 tỷ USD cùng các cơ sở hỗ trợ trên đảo Borneo, với giai đoạn đầu tiên dự kiến hoàn thành vào năm 2025.

Tuy nhiên, rào cản chính đối với việc sử dụng EV là thiếu cơ sở hạ tầng sạc công cộng và một số công ty đang chuyển sang lấp chỗ trống.

Công ty khởi nghiệp EV có trụ sở tại Singapore ION Mobility, GDP Venture - chi nhánh đầu tư mạo hiểm của tập đoàn lớn Djarum Group, thuộc sở hữu của những người đàn ông giàu nhất Indonesia, anh em nhà Hartono - đã tham gia tài trợ hạt giống, đang chuẩn bị sản xuất pin và xe tay ga điện tử tại Indonesia. Công ty cũng có kế hoạch lắp đặt ít nhất 100 trạm sạc với sự hợp tác của nhà nước Indonesia Perusahaan Listrik Negara (PLN).

Sự tham gia của khu vực tư nhân bổ sung vào các sáng kiến do các doanh nghiệp nhà nước dẫn đầu bao gồm gã khổng lồ dầu khí Pertamina, PLN, công ty khai thác Aneka Tambang và công ty cổ phần khai thác MIND ID. Bốn cái tên này đã thành lập Indonesia Battery Corp. vào năm 2021, hợp tác riêng với CATL và LG Energy Solution để phát triển "chuỗi cung ứng pin lithium đầu cuối".

Pandjaitan, Bộ trưởng đầu tư, cho biết ngày 2/2 vừa qua rằng, Indonesia có thể bắt đầu sản xuất pin lithium-ion sớm nhất là vào năm 2024, thêm vào tuyên bố của ông vào tháng trước rằng nước này vào năm 2027 quốc gia này "có thể trở thành một trong ba nhà sản xuất lớn nhất thế giới" loại pin đó.

Vivek Lath, một đối tác của công ty tư vấn McKinsey tại Singapore, nói với Nikkei Asia vào tháng 12 rằng: “Indonesia có lợi thế đáng kể khi phát triển xe điện. Chúng tôi mong đợi một sự hấp thụ đáng kể ở Indonesia trong tương lai. Và điều này xuyên suốt chuỗi giá trị xe điện”.

McKinsey trong từng cho biết vào tháng 10/2022 rằng, tổng doanh thu của Indonesia từ chuỗi đó dự kiến sẽ đạt gần 50 tỷ USD vào năm 2035.

Ưu đãi từ Chính phủ

Chính phủ Indonesia cũng đang chuẩn bị các biện pháp khuyến khích, bao gồm trợ cấp và đặt mục tiêu tăng doanh số bán ô tô điện lên 20% tổng doanh số bán ô tô vào năm 2025. Doanh số bán ô tô điện của Indonesia đã tăng lên hơn 10.000 xe vào năm ngoái, từ khoảng 600 xe vào năm 2021, theo dữ liệu bán buôn từ Hiệp hội các ngành công nghiệp ô tô Indonesia. Hơn 1 triệu ô tô chạy bằng xăng đã được bán trong cùng năm đó.

"Những ưu đãi này sẽ được đưa ra dựa trên tính toán và nghiên cứu về các chính sách tương tự ở các quốc gia khác, chủ yếu là châu Âu", Tổng thống Indonesia Joko Widodo cho biết vào tháng 12. "Chúng tôi sẽ tiết lộ sau khi chúng tôi hoàn thành các tính toán”.

Luhut Pandjaitan, Bộ trưởng điều phối các vấn đề hàng hải và đầu tư, hôm thứ Tư cho biết các ưu đãi theo kế hoạch, sẽ sớm được công bố, bao gồm khoản trợ cấp khoảng 7 triệu rupiah (470 USD) cho mỗi lần mua xe tay ga điện tử.

Nhưng kế hoạch này đã gây tranh cãi, với những người chỉ trích cho rằng các khoản trợ cấp nên được hướng tới người nghèo hơn là giúp những người có tiền mua ô tô điện. Và những lo ngại về xung đột lợi ích tiềm ẩn đã làm dấy lên sự xem xét kỹ lưỡng đối với các mối quan hệ chính trị-doanh nghiệp.

Andry Satrio Nugroho, một nhà phân tích tại Viện Phát triển Kinh tế và Tài chính, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Jakarta, cho biết việc khai thác và chế biến niken tại Indonesia bị chi phối bởi các công ty có quan hệ với các chính trị gia địa phương và quốc gia. Các nhà bảo vệ môi trường coi những liên kết như vậy là cho phép các công ty thoát khỏi các hoạt động khai thác và công nghiệp kém hiệu quả.

Nugroho gọi tình huống này là "một dạng rủi ro đạo đức ảnh hưởng từ thượng nguồn đến hạ lưu" các doanh nghiệp liên quan đến EV và lợi ích chính trị có thể dẫn đến các khoản trợ cấp có mục tiêu kém, thay vì khuyến khích người dùng EV, sẽ "chỉ thực sự mang lại lợi ích" cho các nhà sản xuất và đại lý EV.