Thị trường xe máy tiếp tục giảm sâu, cơ hội cho xe máy điện?

Lê Vũ

11/04/2024

Thị trường xe máy của 5 nhà sản xuất lớn nhất tại Việt Nam tiếp tục trong giai đoạn “dò đáy”. Một số chuyên gia cho rằng, đây là cơ hội để xe máy điện “bùng nổ” tại Việt Nam, vừa góp phần giảm phát thải theo cam kết tại COP26, vừa là hướng đi mới bền vững cho các doanh nghiệp.

Thị trường xe máy chạy xăng tiếp tục giảm sâu

Xe máy chạy xăng khó bán, xe máy điện dần "lên ngôi". Ảnh: Lê Vũ.

Báo cáo mới nhất của Hiệp hội Các nhà Sản xuất Xe máy Việt Nam (VAMM), doanh số bán hàng quý I/2024 (tính từ tháng 01/2024 đến hết tháng 3/2024) là 603.745 xe, giảm 4,88% so với cùng kỳ năm 2023. 5 thành viên của VAMM hiện nay gồm: Công ty Honda Việt Nam, Công ty Piaggio Việt Nam, Công ty Việt Nam Suzuki, Công ty SYM Việt Nam và Công ty Yamaha Motor Việt Nam.

Trước đó, theo số liệu của VAMM, doanh số bán hàng quý I giai đoạn 2020-2023 lần lượt là 731.077 xe, 701.454 xe, 753.571 xe và 634.688 xe. Như vậy, ngoại trừ năm 2022, thị trường xe máy Việt Nam đang trên đà lao dốc mạnh. Lý do năm 2022 là điểm sáng tăng trưởng duy nhất nhờ nhu cầu đi lại gia tăng đột biến kể từ sau thời điểm kết thúc giãn cách xã hội.

Honda Việt Nam (HVN) cho biết doanh số xe máy tháng 3/2024 đạt 134.196 xe, tăng 11,4% so với tháng trước và giảm 14,2% so với cùng kỳ năm trước. Tổng doanh số cả năm tài chính 2024 (từ tháng 4/2023 đến tháng 3/2024) là 2.051.194 xe, giảm 12,2% so với năm tài chính 2023. Hiện tại, HVN vẫn là hãng xe máy lớn nhất tại Việt Nam với thị phần đạt 82,5%.

Thị trường xe máy Việt Nam bão hòa đã được các chuyên gia dự báo từ cách đây gần 10 năm. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn là thị trường xe máy lớn thứ 4 thế giới với lượng tiêu thụ mỗi năm gần 3 triệu chiếc. Do đó, các thương hiệu xe máy lớn của Nhật Bản, Ý, Đài Loan đều không muốn để vuột mất “miếng bánh” thị phần của mình. Mặc dù vậy, các nhà sản xuất cũng đã có đủ thời gian để điều chỉnh chiến lược của mình cho phù hợp với tình hình mới.

Theo đó, HVN tập trung nhiều hơn vào mảng xuất khẩu xe nguyên chiếc. Báo cáo định kỳ cho thấy, trong tháng 3, sản lượng xuất khẩu xe CBU của Honda đạt đỉnh 57.692 chiếc. Trong tháng 1 và tháng 2, sản lượng CBU đạt lần lượt 53.457 chiếc và 42.670 chiếc. Trước đó, trong năm 2023, sản lượng CBU của HVN chỉ đạt từ 15.000-35.000 chiếc/tháng. Trong thời gian tới, xuất khẩu sẽ tiếp tục là mảng kinh doanh trọng tâm của HVN, bao gồm cả xe CBU và linh kiện, phụ tùng.

Đối với Suzuki Việt Nam, hiện chỉ còn chào bán 3 mẫu xe côn tay và 1 mẫu xe tay ga với mức giá từ 48-132 triệu đồng, nhưng không có nhiều cải tiến về mẫu mã. Các mẫu xe từng để lại ấn tượng tốt cho khách hàng như GSX-S150, GSX-R150, Impulse 125 và Intruder 150 đều đã ngừng bán. Đây là động thái khá rõ ràng cho thấy hãng xe Nhật Bản không còn tập trung vào mảng xe máy mà sẽ dồn lực phát triển trong lĩnh vực ô tô.

“Thời cơ” của xe máy điện

Doanh số xe máy điện VinFast tăng mạnh kể từ quý III/2023. Nguồn: VNDIRECT.

Chiến lược giảm phát thải CO2 của Chính phủ trong lĩnh vực giao thông và sự sụt giảm của thị trường xe máy truyền thống đang tạo ra cơ hội hiếm có để phát triển xe máy điện tại Việt Nam.

Theo nghiên cứu của Motorcycles Data, mặc dù bắt đầu bước vào giai đoạn “ô tô hóa”, Việt Nam vẫn là thị trường xe máy lớn tại Đông Nam Á và trên thế giới. Nhìn chung, xe máy vẫn là phương tiện di chuyển thân thuộc, phù hợp với thu nhập của đại đa số người lao động. Đặc biệt, nhóm đối tượng khách hàng là nữ giới, học sinh, sinh viên ngày càng ưa chuộng xe máy điện nhờ thiết kế trẻ trung, bắt mắt, kích thước nhỏ gọn, linh hoạt. Bên cạnh đó, giá bán xe máy điện cũng được điều chỉnh phù hợp hơn với mặt bằng thu nhập của người dân.

Hiện tại, người tiêu dùng có rất nhiều lựa chọn xe máy điện ở khoảng giá từ 18-30 triệu đồng, rẻ hơn so với nhiều mẫu xe tay ga trên thị trường. Do đó, việc chuyển đổi từ xe dùng động cơ đốt trong sang xe điện sẽ hứa hẹn đáp ứng được yêu cầu giảm phát thải và ứng phó với tình trạng doanh số chung sụt giảm như hiện nay.

Cũng theo đánh giá của Motorcycles Data, VinFast, Pega và Yadea là 3 thương hiệu hàng đầu về xe máy điện tại Việt Nam, cả về doanh số, chất lượng và uy tín đối với người tiêu dùng. Tuy nhiên, người dùng rất khó để tiếp cận thông tin về các thương hiệu này do đa số hãng xe đều không công khai doanh số bán hàng định kỳ, trừ VinFast.

Từ tháng 9/2023, VinFast lần đầu công bố báo cáo kinh doanh chi tiết theo quý của các dòng xe máy điện. Cụ thể, quý II/2023, doanh số xe máy điện VinFast đạt 10.182 chiếc, quý III/2023 đạt 28.220 chiếc, quý IV/2023 đạt 24.309 chiếc. Lũy kế năm 2023, VinFast đã bàn giao 72.468 chiếc xe máy điện tới khách hàng, tăng 21% so với năm 2022 và chiếm gần 3% tổng doanh số xe máy cả năm tại Việt Nam (theo số liệu của VAMM). Năm 2024, mục tiêu số lượng xe điện bàn giao trong năm 2024 của VinFast là 100.000 xe điện. Trong đó, Việt Nam sẽ tiếp tục là thị trường tiêu thụ lớn nhất. VinFast đặt mục tiêu giảm 40% chi phí nguyên vật liệu trong vòng hai năm kể từ khi ra mắt từng mẫu xe, thông qua các cải tiến về kỹ thuật (thiết kế lại bộ phận và tối ưu hóa nền tảng) cũng như việc lựa chọn các nguồn cung ứng.

Điều này cho thấy, tiềm năng phát triển thị trường xe máy điện tại Việt Nam rất lớn. Trong thời gian tới, khi các thương hiệu xe máy truyền thống như Honda, Yamaha, SYM, Piaggio, Suzuki thực sự tập trung đầu tư vào lĩnh vực xe máy điện, thị trường sẽ đón nhận tín hiệu phục hồi tích cực và người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi nhờ kết quả từ hoạt động cạnh tranh.