Xe điện cỡ nhỏ: Xu hướng mới sẽ “trỗi dậy” toàn cầu

Khôi Nguyên

17/05/2023

Ngành công nghiệp ô tô đang thay đổi nhanh chóng, về cơ bản là nhanh hơn bất cứ lúc nào trong 20 năm gần đây nhất. Có một sự thay đổi hướng tới phát triển xanh và mở rộng quãng đường do cả quy định và nhu cầu của người tiêu dùng. Trong vòng 5 đến 10 năm tới, mọi chiếc ô tô được bán sẽ cung cấp biến thể chạy hoàn toàn bằng điện, plug-in hoặc hybrid do tỷ lệ sử dụng những phương tiện và công nghệ này đang tăng lên mạnh mẽ. Trong đó, xe điện cỡ nhỏ được xem là xu hướng mới mà các nhà sản xuất đang hướng tới để chinh phục các thị trường có không gian đô thị hạn chế.

Tổng quan về thị trường xe điện cỡ nhỏ

Xe điện loại nhỏ bao gồm các mẫu hatchback và xe thương mại hạng nhẹ. Trong số các loại xe điện này, phân khúc xe du lịch hatchback chiếm thị phần lớn nhất trên thị trường xe điện cỡ nhỏ toàn cầu. Chỉ trong năm 2016, đăng ký xe điện cỡ nhỏ ghi nhận doanh số khoảng 400.000 xe trên toàn cầu.

Trung Quốc là quốc gia chiếm thị phần lớn nhất trong thị trường xe điện cỡ nhỏ vào năm 2016. Doanh số bán xe điện cỡ nhỏ tại Trung Quốc cao hơn gấp đôi so với doanh số tại Mỹ. Năm 2016, ở châu Âu, hầu hết các loại xe điện nhỏ được bán đã được đăng ký tại sáu quốc gia: Na Uy, Đức, Hà Lan, Vương quốc Anh, Pháp và Thụy Điển.

Trên toàn cầu, 90% doanh số bán xe điện nhỏ đang nằm ở các quốc gia như Trung Quốc, Mỹ, Canada, Nhật Bản, Na Uy, Đức, Hà Lan, Vương quốc Anh, Pháp và Thụy Điển.

Xe điện chiếm hơn 1% đội xe ở bảy quốc gia, bao gồm cả Trung Quốc. Na Uy có tỷ lệ ô tô điện cao nhất, ở mức 23%, tiếp theo là Hà Lan, ở mức 10%. Các quốc gia khác là Thụy Điển, Đan Mạch, Pháp, Trung Quốc và Vương quốc Anh. Doanh số bán hàng sụt giảm đã kéo thị phần xe điện của Mỹ xuống 0,7%.

Xu hướng xe điện cỡ nhỏ toàn cầu

Hiện việc đẩy mạnh đầu tư vào pin lithium-ion, tăng năng lực sản xuất của OEM trên toàn cầu và nhu cầu tiêu dùng ngày càng tăng đối với xe điện dự kiến sẽ thúc đẩy nhu cầu về xe điện cỡ nhỏ.

Tại Trung Quốc, quốc gia này cung cấp các ưu đãi tài chính và phi tài chính mạnh mẽ cho việc áp dụng xe điện vì là quốc gia sở hữu lượng khí thải CO2 lớn nhất thế giới. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), Trung Quốc miễn thuế mua xe điện và thuế tiêu thụ đặc biệt trị giá từ 6.000 đến 10.000 USD/xe. Chính phủ Trung Quốc cũng cho biết sẽ triển khai 1.00.000 trạm sạc công cộng chỉ trong năm 2017.

Ở Mỹ, Đạo luật Phục hồi và Tái đầu tư của Mỹ năm 2009 đã thiết lập các khoản tín dụng thuế để mua xe điện (từ 2.500 đến 7.500 USD mỗi xe, tùy thuộc vào dung lượng pin) và bộ dụng cụ chuyển đổi để trang bị thêm cho các phương tiện chạy bằng năng lượng thông thường có khả năng chạy bằng điện (tối đa 4.000 USD mỗi xe).

Trong khi đó với Hà Lan, xe điện được miễn thuế đường bộ. Kể từ giữa năm 2006, để khuyến khích doanh số bán xe hybrid đã đủ điều kiện được giảm đáng kể tiền thưởng/thuế trước bạ. Phần thưởng phụ thuộc vào nhãn tiết kiệm năng lượng của ô tô phản ánh mức tiết kiệm nhiên liệu của ô tô (nghĩa là đối với nhãn tiết kiệm nhiên liệu cao nhất A: 5.000 Euro; nhãn B: 2.500 Euro).

Nhiều quốc gia đang có những chính sách phát triển xe điện khác nhau.

Chính phủ Vương quốc Anh thì đã tạo ra một chương trình trợ cấp có tên là Plug-In Car Grant để trao quyền cho việc mua các loại xe có hàm lượng carbon cực thấp. Theo chương trình, những chiếc ô tô có lượng khí thải cực thấp đủ điều kiện sẽ nhận được khoản trợ cấp 25% cho chi phí của chiếc xe lên tới mức tối đa là 5.000 bảng Anh.

Ở Ấn Độ, chính phủ đã triển khai Đề án FAME Ấn Độ (Áp dụng và sản xuất nhanh hơn xe điện (Hybrid &) ở Ấn Độ), với mục tiêu hỗ trợ phát triển thị trường xe hybrid/xe điện. Đề án có 4 lĩnh vực trọng tâm là Phát triển công nghệ, Tạo nhu cầu, Dự án thí điểm và Cơ sở hạ tầng sạc.

Trên toàn cầu, chính sách hỗ trợ của các chính phủ là động lực chính dẫn đến thành công trong việc bán xe điện.

Trong một báo cáo nghiên cứu thị trường của TechSci Research, thị trường xe điện cỡ nhỏ toàn cầu được dự đoán sẽ tăng trưởng mạnh mẽ từ mức 2,2 triệu chiếc trước đó vào năm 2020 và được dự đoán sẽ tăng trưởng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) hai con số để đạt 3,2 triệu chiếc đến năm 2026.

Sự tăng trưởng của thị trường có thể là do các yếu tố như nâng cao nhận thức và áp đặt của chính phủ đối với năng lượng sạch, và do đó dẫn đến các tiêu chuẩn phát thải nghiêm ngặt hơn.

Hơn nữa, tuổi thọ của xe điện cao hơn so với xe chạy động cơ diesel là một trong những lý do chính khiến thị trường được dự đoán sẽ có tác động tích cực. Do mức độ ô nhiễm không khí ngày càng tăng và xu hướng của người tiêu dùng đối với ô tô sạch hơn, thị trường xe điện cỡ nhỏ toàn cầu được dự đoán sẽ tăng trưởng với tốc độ CAGR là 23,20% về giá trị trong giai đoạn 2016-2026. Khả năng chi trả ngày càng tăng và nhu cầu ô tô ngày càng tăng là một số yếu tố nổi bật dự kiến sẽ thúc đẩy thị trường xe điện cỡ nhỏ toàn cầu trong giai đoạn dự báo.

Trên thực tế, nếu người tiêu dùng “không chùn bước” trước thành tích an toàn kém của xe máy, có lẽ xe điện mini sẽ không tìm thấy nhiều nhu cầu ở các nước đang phát triển, đặc biệt là những nơi thời tiết không quá lạnh. Và xe đạp điện, xe tay ga, xe máy thậm chí còn rẻ hơn, xanh hơn và linh hoạt hơn trong không gian đô thị chật hẹp so với xe điện mini.

Deborah Seligsohn là một học giả có nghiên cứu tập trung vào năng lượng và chính trị môi trường ở Trung Quốc và Ấn Độ, đã có hơn 20 năm làm việc tại Bộ Ngoại giao Mỹ về các vấn đề năng lượng và môi trường ở Trung Quốc, Ấn Độ, Nepal và New Zealand, một ý kiến gần đây nói: “khi chúng ta nói về giao thông vận tải ở Mỹ, chúng ta có xu hướng chỉ đơn giản là ô tô hoặc chúng ta chuyển ngay sang câu hỏi khó hơn về mặt kỹ thuật là làm thế nào để điện khí hóa các phương tiện hạng nặng hơn (xe tải) hoặc để thay thế nhiên liệu máy bay”. Nhưng điều đó bỏ sót nhiều bộ phận khác của hệ thống giao thông có thể được điện khí hóa. Một ví dụ mà bà trích dẫn là xe hai bánh chạy điện: “Đây là giải pháp cốt lõi của Trung Quốc đối với giao thông đô thị và là phần mà các nhà bình luận Trung Quốc và nước ngoài thường bỏ qua nhất”.

Xe điện mini Trung Quốc có thể vươn ra toàn cầu?

Phiên bản concept mui trần của Wuling Hongguang, chiếc mini EV Cabrio, tại Triển lãm ô tô Thượng Hải 2021.

Nếu xe đạp điện không thắng thế, xe điện mini dường như sẽ là một thị trường tăng trưởng trong tương lai. Chúng thân thiện với môi trường và bán chạy ở Trung Quốc đủ để biết rằng chúng cung cấp một giải pháp thiết thực cho giao thông đô thị và đi lại. Và quan trọng hơn hết chúng rẻ.

Vì vậy, thật dễ dàng để tưởng tượng khi nhìn thấy rất nhiều ô tô như Hongguang đậu trên đường phố châu Âu bên cạnh những chiếc ô tô nhỏ của BMW, Citroën, Fiat, Mini và các công ty khác đã phổ biến trong nhiều thập kỷ. Trên thực tế, Hongguang đã được bán ở châu Âu dưới thương hiệu FreZe Nikrob với giá từ 13.000 đến 15.000 euro (13.800 đến 16.000 USD). Công ty đứng sau FreZe Nikrob là Dartz Motorz, một công ty tư nhân được thành lập từ Nhà máy toa xe Russo-Baltic, một công ty được thành lập tại Riga vào năm 1874 và tiếp tục sản xuất ô tô và máy bay.

Hongguang và các xe điện mini khác có thể cũng sẽ bán chạy trên khắp thế giới đang phát triển, nơi quá trình đô thị hóa tiếp tục diễn ra nhanh chóng. Ví dụ, các thành phố lớn nhất ở Nigeria sẽ vượt qua quy mô của các thành phố Trung Quốc trong những năm tới. Hongguang là nơi hoàn hảo cho một thành phố rộng lớn, đông dân cư.

Tuy nhiên, có một quốc gia mà Hongguang sẽ không tìm thấy bất kỳ nhu cầu thị trường nào đó là Mỹ, nơi kích thước quan trọng và có hơn 95.000 kết quả cho một tìm kiếm trên Google cho câu hỏi “Tại sao người Mỹ ghét ô tô cỡ nhỏ”.

Theo nhận định của giới chuyên gia, EV siêu nhỏ không nên được coi là một thị trường ngách. Chúng phải là tiêu chuẩn ở các thành phố có mật độ dân số cao, nơi không gian đô thị bị hạn chế và ở đó, sự tiện lợi, nhanh nhẹn và hiệu quả đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe của toàn bộ hệ thống đô thị.