CEO Toyota buộc phải từ bỏ vị trí quyền lực vì “ngược dòng” xu thế xe điện

Ông Toyoda, người từng lên tiếng hoài nghi về những nỗ lực toàn cầu nhằm chuyển sang ô tô điện chạy bằng pin, sẽ từ chức giám đốc điều hành và trở thành chủ tịch công ty vào ngày 1 tháng 4 tới. Ông sẽ được kế nhiệm bởi Koji Sato, một giám đốc điều hành hàng đầu tại công ty con Lexus.

Trong hơn 13 năm, ông Toyoda, cháu trai của người sáng lập công ty, đã xoay chuyển tình hình tài chính của Toyota và giúp hãng duy trì vị thế là một trong những nhà sản xuất ô tô lớn nhất và quan trọng nhất thế giới thông qua các cuộc khủng hoảng cả bên ngoài và bên trong. Nhưng việc miễn cưỡng chấp nhận việc ngành công nghiệp ô tô chuyển hướng sang điện khí hóa đã khiến ông trở thành đối tượng bị chỉ trích gay gắt và khiến một số cổ đông lo ngại rằng công ty từng dẫn đầu thế giới về phát triển ô tô thân thiện với môi trường này có thể bị bỏ lại phía sau.

“Tôi là một nhà sản xuất ô tô và tôi coi đó là giới hạn của chính mình”, ông Toyoda, 66 tuổi, giải thích lý do tại sao ông từ bỏ quyền lực mà nhiều người mơ ước trong ngành ô tô. Ông Sato “có sứ mệnh biến Toyota thành một công ty di động”, ông nói thêm. “Tôi kỳ vọng đội ngũ mới này sẽ vượt qua những giới hạn mà tôi không thể vượt qua”.

Một video giới thiệu về ông Sato cho thấy ông và ông Toyoda đang chạy thử một chiếc Lexus chạy hoàn toàn bằng điện. Vào năm 2021, Lexus cam kết rằng đến năm 2030, ô tô chạy bằng pin sẽ chiếm toàn bộ doanh số bán hàng của thương hiệu hạng sang tại Mỹ, Châu Âu và Trung Quốc.

Trong thời gian làm chủ tịch, ông Toyoda đã dẫn dắt công ty thành công vượt qua hàng loạt thách thức đe dọa đến vị thế là một trong những nhà sản xuất ô tô hàng đầu thế giới của công ty. Khi ông tiếp quản vào năm 2009, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đã lần đầu tiên kể từ năm 1950 khiến công ty rơi vào cảnh thua lỗ, khiến triển vọng của công ty trở nên mờ mịt. Và ông ngay lập tức phải đối mặt với một đợt thu hồi quốc tế do chân ga xe ô tô của hãng bị kẹt, cuối cùng buộc phải làm chứng trước ủy ban Hạ viện Mỹ điều tra các hành động của công ty.

Phản ứng của công ty đối với những thách thức đó đã khiến nó trở nên mạnh mẽ hơn. Những bài học rút ra từ sự gián đoạn đối với chuỗi cung ứng nổi tiếng chặt chẽ của Toyota sau trận động đất và sóng thần năm 2011 ở Nhật Bản đã giúp công ty chuẩn bị cho đại dịch coronavirus, giúp công ty có vị trí tốt hơn so với các đối thủ để đáp ứng nhu cầu ô tô tăng cao trong vài năm qua và giành được danh hiệu của hãng xe bán chạy nhất thế giới

Tuy nhiên, “13 năm này là khoảng thời gian vật lộn để tồn tại ngày này qua ngày khác”, ông Toyoda nói trong bài phát biểu của mình.

Gia đình Toyoda có vai trò nổi bật trong ban lãnh đạo công ty kể từ năm 1937, khi Toyota được tách ra khỏi nhà sản xuất máy dệt tự động do Sakichi Toyoda thành lập. Ông nội và cha của Akio Toyoda đều lãnh đạo công ty, và ông đã được chuẩn bị trong nhiều thập kỷ để đảm nhận vị trí lãnh đạo của mình, tiến dần lên qua các cấp bậc trong công ty.

Mặc dù tên họ của ông chắc chắn đã giúp dễ dàng đi đến đỉnh cao, nhưng không có gì đảm bảo rằng ông sẽ duy trì được điều đó. Anh Toyoda cũng đã trải qua một thập kỷ đào tạo để đua xe ô tô, tham gia vào các cuộc thử nghiệm độ bền khắc nghiệt để chuẩn bị trở thành “tay đua bậc thầy” của công ty, một vai trò đã giúp ông Toyoda có thể đích thân lái thử các mẫu xe mới.

Ông Toyoda cũng được ghi nhận là người đã đưa Toyota trở thành công ty dẫn đầu về các loại xe tiết kiệm năng lượng hơn - tiêu biểu là chiếc xe lai chạy điện Prius bán chạy nhất của hãng - nhưng ông Toyoda đã chậm phản ứng trước xu hướng gần đây của ngành hướng tới điện khí hóa hoàn toàn.

Toyota vào năm 2017 đã sớm chấm dứt quan hệ đối tác với Tesla và ông Toyoda đã rất bối rối khi vốn hóa thị trường của công ty ô tô điện của Elon Musk vượt qua công ty của chính ông. Khi các đối thủ cạnh tranh ở Mỹ và các nơi khác chấp nhận tất cả các loại xe điện và khi các chính phủ và nhà sản xuất ô tô tiết lộ kế hoạch loại bỏ dần động cơ đốt trong, ông Toyoda nhấn mạnh rằng thế giới vẫn chưa sẵn sàng để thực hiện bước nhảy vọt, lập luận rằng nhiều khách hàng của công ty, đặc biệt là ở các nước đang phát triển, sẽ tiếp tục dựa vào nhiên liệu hóa thạch. Ông khẳng định Toyota sẽ tiếp tục sản xuất phát triển các loại xe hybrid tiên phong của mình, kết hợp động cơ điện và động cơ đốt trong, trong nhiều thập kỷ tới.

Trong một cuộc phỏng vấn do Toyota công bố trong tháng này, ông Toyoda cho biết quan điểm của ông về xe chạy pin đã bị giới truyền thông phóng đại quá mức.

“Tôi chưa bao giờ nói B.E.V.s là sai”, ông Toyoda nói. “B.E.V.s là một lựa chọn quan trọng. Tuy nhiên, chúng có thể không phải là lựa chọn duy nhất. Điểm đó không vượt qua được”.

Khi các đối thủ cạnh tranh đưa ra những yêu sách lớn hơn trên thị trường ô tô điện đang phát triển, Toyota đã phải vật lộn để bắt kịp. Chiếc xe chạy hoàn toàn bằng điện được sản xuất hàng loạt đầu tiên của hãng - một trong nhiều mẫu xe được lên kế hoạch - đã phải đối mặt với lệnh thu hồi ngay sau khi được giới thiệu vào năm ngoái. Và công ty đã có rất ít thành công cho đến nay trong việc thương mại hóa khoản đặt cược lớn của mình vào các phương tiện chở khách chạy bằng nhiên liệu hydro. Công ty cũng đã vận động hành lang chống lại các tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt hơn và các quy tắc bắt buộc đối với xe điện tại các thị trường trên thế giới.

Trong bài phát biểu tuần qua, ông Toyoda cho biết quyết định chuyển giao quyền lực của ông được thúc đẩy bởi sự nghỉ hưu của chủ tịch hiện tại, Takeshi Uchiyamada. Người nói rằng Toyoda được chọn vì ông còn trẻ, “yêu xe hơi” và đã làm việc “để nắm bắt triết lý, kỹ thuật và thực tiễn của Toyota”.

Ông Sato, 53 tuổi, đã dành toàn bộ sự nghiệp của mình tại Toyota hoặc các công ty con của Toyota, gia nhập công ty vào năm 1992 sau khi tốt nghiệp Đại học Waseda danh tiếng của Tokyo. Ông trở thành kỹ sư trưởng của Lexus vào năm 2016 và vươn lên trở thành chủ tịch của hãng trước khi được thăng chức thành giám đốc thương hiệu của Toyota.