Chiến lược “ngoại giao công nghệ” trong kỷ nguyên xe tự hành

Cái giá của sự hợp tác

" />

Cuộc tranh luận này gợi nhớ đến kỷ nguyên 5G, khi Châu Âu phải đối mặt với áp lực cân bằng giữa những lo ngại về an ninh liên quan đến Huawei với nhu cầu về công nghệ giá cả phải chăng.

Sự xuất hiện của các công ty xe tự hành Trung Quốc giờ đây lại khơi lại tình thế tiến thoái lưỡng nan tương tự, chỉ khác là lần này các thuật toán điều khiển xe thay vì mạng lưới.

Chiến lược công nghiệp của chính Châu Âu đang được định hình lại bởi thực tế địa chính trị này. Các sáng kiến như "Đạo luật Chip EU" và "Đạo luật AI" nhằm mục đích bảo vệ chủ quyền công nghệ đồng thời duy trì mở cửa thị trường. Tuy nhiên, các công ty Trung Quốc đang học cách thích nghi.

WeRide đã mở một văn phòng tại Frankfurt và cam kết lưu trữ tất cả dữ liệu người dùng Châu Âu tại địa phương. Apollo Go của Baidu đang phát triển một phiên bản phần mềm dành riêng cho EU, phù hợp với các quy tắc minh bạch AI của Châu Âu. Những bước đi như vậy cho thấy nỗ lực thực dụng của Trung Quốc trong việc bản địa hóa ảnh hưởng thay vì áp đặt, một dấu ấn của "ngoại giao công nghệ" mới của Bắc Kinh.

Những tiến bộ của Trung Quốc cũng là một phần của một câu chuyện địa chính trị rộng lớn hơn: Sự chuyển dịch từ sự thống trị trong sản xuất sang thiết lập chuẩn mực công nghệ.

Trong khi đó, đối với các nhà sản xuất ô tô châu Âu, sự gia nhập của Trung Quốc mang lại cả cơ hội lẫn rủi ro. Việc hợp tác với các công ty xe tự hành Trung Quốc giúp đẩy nhanh việc tiếp cận các hệ sinh thái tự động hóa đã hoàn thiện tại các thành phố như Quảng Châu và Thâm Quyến.

Tuy nhiên, điều này cũng có nguy cơ làm gia tăng sự phụ thuộc vào kiến trúc AI của Trung Quốc, phản ánh những lo ngại trong lĩnh vực pin xe điện.

Uber và Momenta của Trung Quốc có kế hoạch bắt đầu thử nghiệm xe tự hành Cấp độ 4 tại Munich vào năm 2026, trong khi Baidu đang hợp tác với Lyft để triển khai dịch vụ robotaxi tại Đức và Anh.

Từ thống trị trong sản xuất đến thiết lập chuẩn mực công nghệ

Những tiến bộ của Trung Quốc cũng là một phần của câu chuyện địa chính trị rộng lớn hơn: sự chuyển dịch từ sự thống trị trong sản xuất sang thiết lập chuẩn mực công nghệ. Khi Washington tăng cường kiểm soát xuất khẩu và cấm chip AI, Bắc Kinh đang mở rộng ảnh hưởng thông qua các công nghệ dân sự, làm mờ ranh giới thương mại và chiến lược.

Bằng cách đưa các công ty của mình vào các cụm đổi mới sáng tạo châu Âu, Trung Quốc đang xuất khẩu không chỉ xe cộ mà còn xuất khẩu các mô hình quản trị và kiến trúc dữ liệu. Đây là một hình thức “ngoại giao dẫn dắt”, nơi ảnh hưởng toàn cầu được xây dựng không phải thông qua hệ tư tưởng, mà thông qua các tiêu chuẩn thúc đẩy các nền kinh tế tương lai.

Theo nghĩa này, châu Âu đã trở thành một chiến trường giữa tầm nhìn của Mỹ và Trung Quốc về quản trị AI, nơi các chuẩn mực về minh bạch thuật toán và đạo đức dữ liệu phản ánh những chia rẽ tư tưởng sâu rộng hơn.

Chiến lược này ngày càng mở rộng từ sản phẩm sang quy trình. Bắc Kinh đang xuất khẩu triết lý quản trị của mình thông qua các hệ sinh thái kỹ thuật số, cách dữ liệu được thu thập, lưu trữ và xử lý trong các hệ thống tích hợp chặt chẽ nhưng hướng đến hiệu quả.

Cách tiếp cận tương tự được thấy trong các khuôn khổ “thành phố thông minh” và nền tảng xe điện trong nước giờ đây đã được đưa vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số của châu Âu thông qua các liên doanh và tiêu chuẩn kỹ thuật.

Mô hình “phụ thuộc lẫn nhau được điều chỉnh” của họ mang lại khả năng dự đoán và quy mô, trái ngược với các khuôn khổ quy định rời rạc của các nền dân chủ phương Tây.

Việc châu Âu chấp nhận các thử nghiệm này xuất phát từ cả nhu cầu kinh tế lẫn chủ nghĩa thực dụng chính trị. Đối mặt với nhu cầu ô tô trì trệ và các quy định khí thải chặt chẽ hơn, các thành phố châu Âu coi tự động hóa là một cách để phục hồi các ngành công nghiệp và giảm lượng khí thải carbon.

Các hệ thống của Trung Quốc, vốn đã được chứng minh hiệu quả tại các siêu đô thị châu Á đông đúc, cung cấp các giải pháp sẵn có với chi phí cạnh tranh.

Các yếu tố tác động

Tuy nhiên, các chiến lược gia châu Âu lo ngại về sự phụ thuộc vào dữ liệu: xe tự hành tạo ra dữ liệu không gian quan trọng. Sự kiểm soát của Trung Quốc có thể khiến châu Âu phụ thuộc vào các thuật toán nước ngoài để vận hành mạng lưới giao thông của mình.

Để giảm thiểu vấn đề này, Ủy ban Châu Âu đã bắt đầu thảo luận về các giao thức dữ liệu xuyên biên giới chặt chẽ hơn cho xe tự hành (AV) và tìm hiểu các tiêu chuẩn chung với Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ.

Các biện pháp như vậy có thể hạn chế quyền truy cập của các công ty Trung Quốc vào dữ liệu di động thời gian thực, yếu tố then chốt của các hệ thống tự hành, buộc họ phải nội địa hóa đào tạo AI và có khả năng làm xói mòn đòn bẩy của Bắc Kinh trong việc thiết lập các chuẩn mực dữ liệu toàn cầu.

Trong khi đó, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc như Leapmotor và SAIC đang mở rộng hoạt động R&D tại Châu Âu. Leapmotor đang chuẩn bị triển khai công nghệ lái xe thông minh vào năm 2026, trong khi IM Motors của SAIC đã bắt đầu thử nghiệm xe tự hành Cấp độ 2+ trên khắp Pháp và Hà Lan.

Cách Châu Âu phản ứng trước vai trò ngày càng tăng của Trung Quốc trong lĩnh vực di động tự hành sẽ không chỉ ảnh hưởng đến việc ai sẽ chế tạo những chiếc xe của tương lai mà còn ảnh hưởng đến việc ai sẽ viết ra các thuật toán và cuối cùng là các quy tắc để quản lý chúng.

Khi thế giới đang tiến gần hơn đến một tương lai không người lái, châu Âu đã trở thành sân khấu cho một cuộc cạnh tranh địa chính trị mới, không phải bằng thuế quan hay tàu chiến, mà bằng các thuật toán, cảm biến và quy tắc quản lý. Các con đường của lục địa này hiện đang thử nghiệm các tầm nhìn cạnh tranh về quản trị, đổi mới và chủ quyền kỹ thuật số.

Khả năng của châu Âu trong việc tận dụng sự năng động về công nghệ của Trung Quốc trong khi vẫn duy trì quyền tự chủ chiến lược của riêng mình có thể mang tính quyết định - định hình quỹ đạo của sức mạnh toàn cầu và tương lai của giao thông vận tải trong thế kỷ 21.

Cách châu Âu phản ứng trước vai trò ngày càng tăng của Trung Quốc trong lĩnh vực di chuyển tự động không chỉ ảnh hưởng đến việc ai sẽ chế tạo ô tô của tương lai mà còn ảnh hưởng đến việc ai sẽ viết các thuật toán và cuối cùng là các quy tắc để quản lý chúng.