Lo ngại gián điệp, Mỹ giám sát chặt thử nghiệm xe tự lái của Trung Quốc

Hoàng Lâm

06/03/2023

7 công ty sản xuất xe tự hành của Trung Quốc đã thử nghiệm xe của họ ở California vào năm ngoái, tổng cộng hơn 724.000 km. Nhưng khi các nhà hoạch định chính sách Mỹ tập trung hơn vào hoạt động gián điệp và giám sát, việc thử nghiệm của các công ty Trung Quốc có thể bị chậm lại.

Báo cáo hàng năm của Cục Phương tiện Cơ giới California (DMV) về thử nghiệm xe tự lái (AV) tại bang được công bố mới đây cho thấy các công ty Trung Quốc tiếp tục thử nghiệm phương tiện của họ tại bang trong suốt năm 2022, ngay cả khi một số nhà hoạch định chính sách bày tỏ lo ngại về rủi ro an ninh quốc gia.

Các công ty Trung Quốc bao gồm Baidu Apollo, Pony.ai, AutoX, WeRide, Didi Chuxing, và Qcraft, và Deeproute.ai đã thử nghiệm các phương tiện tự hành của họ ở California vào năm ngoái, tổng cộng đã chạy được hơn 724.000 km trong quãng đường thử nghiệm trong thời gian đó. Pony.ai dẫn đầu nhóm các công ty Trung Quốc, với các xe thử nghiệm đã chạy tổng cộng hơn 451.000 km.

Theo các nhà sản xuất AV Trung Quốc, kết quả chưa hoàn toàn phù hợp với mức độ thử nghiệm mà họ đã tiến hành vào năm 2021, khi họ lái các phương tiện thử nghiệm hơn 820.000 km quanh California. Trong khi hầu hết các nhà sản xuất AV đã giảm thử nghiệm ở California so với năm trước, WeRide và Apollo đều vượt qua số lượng thử nghiệm của họ từ năm 2021.

Các công ty Trung Quốc Inceptio, NIO và XPeng cũng có giấy phép thử nghiệm tại bang này, nhưng hồ sơ cho thấy họ đã không tiến hành lái thử vào năm ngoái.

THEO DÕI CHẶT VIỆC LÁI XE HIỆU QUẢ

Xe thử nghiệm của Pony.ai trên đường phố California.

Ngoài dữ liệu về quãng đường đã đi, DMV của California còn ghi lại số lần AV phải được ngắt kết nối theo cách thủ công. Báo cáo về việc không tham gia giao thông của các công ty mô tả nhiều tình huống mà người lái xe phải điều khiển phương tiện, từ việc phương tiện không thể phát hiện chính xác các vật thể, rủi ro do các phương tiện khác không tuân thủ luật lệ giao thông gây ra và các trường hợp mà các phương tiện khác đã thực hiện thay đổi làn đường đột ngột. Một công ty có thể lái thử càng nhiều km mà không cần phải khống chế các hệ thống tự trị thì hệ thống đó càng hiệu quả.

Baidu Apollo và Deeproute.ai nổi tiếng là các công ty AV Trung Quốc duy nhất không ghi nhận trường hợp nào mà người lái xe an toàn phải rời khỏi phương tiện. Qcraft có tỷ lệ ngừng hoạt động cao nhất, với trung bình nhân viên an toàn phải can thiệp sau mỗi 1388 km thử nghiệm.

Mặc dù Pony.ai đã thực hiện hơn một nửa số km thử nghiệm được lái ở California, nhưng nó có thể ít hơn nhiều so với những gì công ty đã lên kế hoạch, vì DMV của California đã thu hồi giấy phép thử nghiệm AV vào tháng 5 năm 2022 sau khi công ty không giám sát hoạt động của mình.

Pony.ai kể từ đó đã lấy lại giấy phép thử nghiệm AV với sự có mặt của nhân viên an toàn. Pony.ai đã phải chi 120.000 USD cho việc vận động hành lang ở Washington trong quý 3 và quý 4 năm 2022, theo cơ sở dữ liệu vận động hành lang Open Secrets, mặc dù không rõ liệu hoạt động vận động hành lang có liên quan trực tiếp đến vấn đề giấy phép thử nghiệm hay không. Ngoài giấy phép ở California, Pony.ai còn có giấy phép thử nghiệm ở Arizona và đã công bố kế hoạch bắt đầu thử nghiệm ở đó.

Ngoài thử nghiệm, một số công ty AV của Trung Quốc đang có kế hoạch triển khai các hoạt động thương mại tại Mỹ, chẳng hạn như cung cấp dịch vụ robotaxi ở khu vực Vịnh San Francisco. Cả AutoX và Pony.ai đều đã công bố kế hoạch cung cấp dịch vụ robotaxi ở Vùng Vịnh.

LO NGẠI XE GIÁN ĐIỆP TRÊN NƯỚC MỸ

Khi các nhà sản xuất AV Trung Quốc xuống đường ở California để thử nghiệm phương tiện của họ, một số nhà hoạch định chính sách Mỹ đang kêu gọi hạn chế hoạt động của các công ty này vì lo ngại vấn đề gián điệp và giám sát của Trung Quốc.

Trong một bức thư vào tháng 11 năm 2022 gửi cho Uỷ ban Quản lý An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia Mỹ(NHTSA), đại diện Mỹ August Pfluger (R-TX) đã cảnh báo về những rủi ro khi các công ty Trung Quốc thử nghiệm phương tiện ở nước này. Vấn đề mà các nhà chức trách của Mỹ quan tâm là các công ty xin giấy phép thử nghiệm, liệu họ có biết về bất kỳ hoạt động chuyển dữ liệu nào từ Mỹ sang Trung Quốc do các hoạt động này hay không và liệu NHTSA có thiết lập bất kỳ quy tắc nào về loại dữ liệu mà các công ty có thể thu thập hay không.

“Các công ty xe tự hành của Trung Quốc phải được coi là mối đe dọa tiềm ẩn đối với an ninh quốc gia của chúng ta dựa trên lượng dữ liệu khổng lồ được thu thập khi họ lái xe trên đường của Mỹ”, Hạ nghị sĩ Pfluger nhấn mạnh.

Tuy nhiên, không rõ AV có thể hiệu quả như thế nào với tư cách là một phần của công nghệ giám sát. James Andrew Lewis, Giám đốc Công nghệ tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nói rằng mặc dù AV gây ra một số rủi ro, nhưng chúng không phải là công cụ giám sát lý tưởng.

“Khi bạn nghĩ về cách bạn thu thập thông tin tình báo, một chiếc xe không người lái ở giữa hư không không phải là cách tốt nhất. Ngay cả một chiếc xe không người lái ở San Francisco cũng không phải là cách tốt nhất. Nếu nó hữu ích, họ sẽ sử dụng một chiếc ô tô, không nghi ngờ gì về điều đó, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy họ đã làm điều đó cho đến nay”, James Andrew Lewis nói.

Các công ty AV Trung Quốc cho rằng thử nghiệm và triển khai các hoạt động thương mại ở Mỹ vẫn có thể gặp phải một số rào cản. Sự cố khinh khí cầu giám sát gần đây của Trung Quốc đã dẫn đến cuộc tranh luận rộng rãi từ các chuyên gia truyền thông và chính trị gia về hoạt động gián điệp của Trung Quốc, là hình ảnh thu nhỏ của những nghi ngờ ngày càng tăng về các hoạt động giám sát của Trung Quốc.

Trong khi đó, DMV California hiện không hạn chế nơi bất kỳ người có giấy phép nào có thể kiểm tra phương tiện khi có người lái xe an toàn.

“Các nhà sản xuất xe tự hành được phép thử nghiệm với người lái xe an toàn có thể thử nghiệm trên bất kỳ con đường công cộng nào ở California”, một đại diện của DMV California nói. “Các nhà sản xuất được phép thử nghiệm mà không có sự hiện diện của người lái xe an toàn ngồi sau tay lái phải xác định vị trí địa lý nơi thử nghiệm sẽ được tiến hành và có giới hạn, ví dụ: thời tiết, loại đường, tốc độ”.

VẤN ĐỀ CHUỖI CUNG ỨNG

Ngoài các công ty như Pony.ai và Baidu Apollo phát triển AV hoàn chỉnh, các công ty Trung Quốc cũng tham gia sản xuất các khối xây dựng của phương tiện, bao gồm LiDAR, cảm biến RADAR, máy ảnh và chip điện toán cho phép AV cảm nhận và phản hồi.

Ví dụ: công ty Trung Quốc Robosense sản xuất cảm biến LiDAR cho nhiều công ty Trung Quốc và Horizon Robotics sản xuất chất bán dẫn được sử dụng trong AV. Các công ty này cũng đang hợp tác với các nhà sản xuất ô tô không phải của Trung Quốc để phát triển xe AV của họ, điều này có thể làm phức tạp thêm cách Mỹ phản ứng với những lo ngại về an ninh quốc gia xung quanh việc lái xe tự trị. Ví dụ: Horizon đã hợp tác với nhà sản xuất ô tô Volkswagen của Đức và Robosense cung cấp cho Toyota các cảm biến LiDAR. Ngay cả khi Mỹ hạn chế hoạt động của các công ty như Pony.ai và Qcraft, các công cụ giám sát của Trung Quốc vẫn có thể xuất hiện trên các con đường của Mỹ trong các AV do các công ty không phải của Trung Quốc sản xuất.

“Mọi người có thể không cảm thấy thoải mái khi dựa vào Trung Quốc trong chuỗi cung ứng của họ bởi vì người Trung Quốc sẽ khai thác nó nếu họ có cơ hội, nhưng việc loại bỏ họ, đưa ra các sản phẩm thay thế của Mỹ hoặc châu Âu sẽ mất một thời gian”, Lewis chia sẻ. “Vì vậy, ít nhất trong vài năm tới, chúng ta có thể bị mắc kẹt”.

Các công ty AV Trung Quốc vẫn tương đối không bị hạn chế trong các hoạt động của mình ở California, đang tận dụng tối đa giấy phép thử nghiệm và trong một số trường hợp đang lên kế hoạch triển khai các hoạt động robot thương mại ở khu vực Vịnh San Francisco. Nhưng sự lo lắng ngày càng tăng về hoạt động gián điệp của Trung Quốc ở Washington và ngày càng tăng trong công chúng Mỹ có thể gây khó khăn cho các công ty AV của Trung Quốc ở Mỹ trong những năm tới.

Ngoài ra còn có câu hỏi về việc xe Mỹ tại Trung Quốc đó là Trung Quốc đã có động thái hạn chế hoạt động của AV Mỹ trên lãnh thổ của mình. Xe của Tesla đã bị cấm vào thị trấn ven biển Beidaihe vào mùa hè năm ngoái trong khi các chính trị gia hàng đầu của Trung Quốc tổ chức các cuộc họp bí mật và xe AV của công ty cũng bị hạn chế vào các cơ sở quân sự và chính phủ vào năm 2021 do lo ngại về an ninh liên quan đến các cảm biến trên xe. Trong bầu không khí chính trị hiện tại, các cơ quan quản lý của Mỹ được cho có thể sẽ áp dụng cách tiếp cận tương tự.