Nghịch lý trong xu hướng xanh hoá ngành ô tô toàn cầu

Các nhà sản xuất ô tô khuyến khích việc giảm dần nhiên liệu hóa thạch như một giải pháp cứu cánh cho ngành công nghiệp, còn các nhóm vận tải điện lại cho rằng việc chuyển đổi sang xe điện nhanh chóng là cần thiết để hạn chế lượng khí thải CO2.

Những nhà hoạch định chính sách phương Tây đã áp dụng các biện pháp như thuế nhập khẩu để bảo vệ thị trường của họ khỏi mối đe dọa từ xe điện được trợ cấp mạnh mẽ của Trung Quốc, nhưng các nhà sản xuất ô tô Mỹ và châu Âu cũng phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các loại xe chạy bằng xăng của Trung Quốc trên thị trường toàn cầu.

Theo một nghiên cứu mới đây, có tới một nửa số người mua ô tô toàn cầu có kế hoạch mua ô tô động cơ đốt trong mới hoặc đã qua sử dụng trong 24 tháng tới, tăng 13 điểm phần trăm so với năm 2024.

Tỷ lệ ưa chuộng xe điện chạy bằng pin và xe hybrid đã giảm lần lượt 10% và 5 điểm phần trăm, xuống còn 14% và 16%.

Trong số những người mua xe điện tiềm năng, 36% đang cân nhắc lại hoặc trì hoãn việc mua xe do các diễn biến địa chính trị khó lường, hãng nghiên cứu EY cho biết.

Trước biến động phức tạp của thị trường, ngay cả các CEO trong ngành cũng đã phải gióng lên hồi chuông cảnh báo. Việc chấm dứt khoản tín dụng thuế 7.500 USD cho xe điện mới vào tháng 9 tại Mỹ đã khiến ông chủ Ford, Jim Farley, dự đoán rằng thị phần xe điện tại Mỹ sẽ giảm gần một nửa xuống còn khoảng 5% trong thời gian tới, trong khi CEO Tesla, Elon Musk, đã cảnh báo từ tháng 7 rằng công ty có thể phải đối mặt với "vài quý khó khăn" khi hỗ trợ của liên bang cho xe điện bị cắt giảm.

Stephanie Valdez Streaty, chuyên gia về ngành của Cox Automotive, chia sẻ với Business Insider rằng việc chính phủ cắt giảm hỗ trợ sẽ "làm thay đổi tiến độ" cho việc áp dụng xe điện.

Bà ước tính xe điện hiện sẽ chiếm khoảng 24% doanh số bán xe mới vào năm 2030, thấp hơn nhiều so với mục tiêu tham vọng là một nửa doanh số bán xe do chính quyền của ông Biden đặt ra bốn năm trước.

Trong khi đó, ông Trump cho biết Bộ Giao thông Vận tải Mỹ sẽ giảm đáng kể các yêu cầu về hiệu suất nhiên liệu đối với hàng chục triệu ô tô và xe tải nhẹ mới. Chính quyền tuyên bố những thay đổi này sẽ giúp người Mỹ tiết kiệm 109 tỷ USD trong 5 năm và giảm 1.000 USD so với chi phí trung bình của một chiếc ô tô mới.

Các tiêu chuẩn hiệu suất khắt khe hơn của chính quyền dưới thời ông Biden đã "buộc các nhà sản xuất ô tô phải chế tạo ô tô bằng những công nghệ đắt tiền, làm tăng chi phí, đẩy giá lên cao và khiến chất lượng xe trở nên tồi tệ hơn nhiều", ông Trump nói. "Mọi người đã phải trả quá nhiều tiền cho một chiếc xe không hoạt động tốt”.

Nhiều báo cáo truyền thông trong những tuần gần đây cho rằng Ủy ban EU có kế hoạch thúc đẩy điện khí hóa thị trường cho thuê, cho thuê dài hạn và xe công ty vào năm 2030, đồng thời nới lỏng đáng kể lệnh cấm rộng hơn vào năm 2035 đối với tất cả các loại động cơ đốt trong và cho phép các phương tiện thay thế cho xe điện (EV).

Một giám đốc điều hành của một công ty cho thuê xe lớn nói rằng, dựa trên các cuộc thảo luận của họ với EU, họ dự kiến EU sẽ đề xuất hạn ngạch xe điện nghiêm ngặt cho các đơn vị vận hành đội xe.

Họ cho biết các cuộc thảo luận cho thấy các công ty cho thuê xe, cho thuê xe và các nhà điều hành xe công ty có thể phải đối mặt với hạn ngạch lên tới 90% hoặc cao hơn vào năm 2030.

Trong khi Mỹ và các nước EU đang loay hoay trong cuộc đua xanh hoá và động cơ đốt trong thì Trung Quốc lại đang đẩy một số lượng lớn… xe xăng ra để chiếm lĩnh các thị trường nước ngoài.

Xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch chiếm tới 76% kim ngạch xuất khẩu ô tô của Trung Quốc kể từ năm 2020, và tổng số lô hàng hàng năm đã tăng vọt từ 1 triệu lên hơn 6,5 triệu trong năm nay, theo dữ liệu từ công ty tư vấn Automobility có trụ sở tại Trung Quốc.

Sự bùng nổ xuất khẩu xe chạy bằng xăng được thúc đẩy bởi chính các khoản trợ cấp và chính sách về xe điện đã từng phá hủy hoạt động kinh doanh của các nhà sản xuất ô tô tại Trung Quốc, bao gồm VW, GM và Nissan, bằng cách bảo lãnh cho hàng loạt nhà sản xuất xe điện Trung Quốc và châm ngòi cho một cuộc chiến giá cả tàn khốc, theo một cuộc khảo sát của Reuters.

Hiện tượng này làm nổi bật những tác động sâu rộng của chính sách công nghiệp Trung Quốc, khi các đối thủ cạnh tranh nước ngoài đang phải vật lộn để theo kịp các công ty được chính phủ hậu thuẫn đang theo đuổi mục tiêu thống trị các lĩnh vực quan trọng của Bắc Kinh trên phạm vi quốc gia và toàn cầu.

Sự tràn ngập của xe chạy bằng xăng Trung Quốc vào các thị trường mới nổi và hạng hai trên thế giới phản ánh sự xung đột giữa nỗ lực thúc đẩy xe điện hiện tại của Bắc Kinh và các chính sách cũ đã xây dựng ngành công nghiệp xe chạy bằng xăng trong nước của Trung Quốc bằng cách tận dụng công nghệ của các nhà sản xuất ô tô nước ngoài.

Có thể thấy, thị trường ô tô toàn cầu đang có những biến động rất phức tạp liên quan đến nhiều yếu tố địa chính trị khác nhau. Sự phân hoá lớn về chính sách của các thị trường Mỹ, EU, sự bành trướng của Trung Quốc với sự mở rộng của xe điện giá rẻ hay xe xăng đẩy ra tràn ngập khiến ngành công nghiệp ô tô toàn cầu bước sang năm 2026 chắc chắn sẽ không hề dễ đoán định.