Nhu cầu suy giảm, các nhà sản xuất toàn cầu giảm chi tiêu cho xe điện

Thông thường doanh thu tăng 50% được coi là rất tốt. Nhưng khi số lượng xe điện bán ra ở Mỹ trong quý 3 tăng nhiều như vậy so với cùng kỳ năm trước thì đó lại là một câu chuyện khác.

Nguyên nhân là vì các nhà sản xuất ô tô và các nhà phân tích đã mong đợi nhiều hơn thế. Thay vì ăn mừng, các giám đốc điều hành ô tô lo ngại nhu cầu về xe điện đang sụt giảm, đặt ra câu hỏi về kế hoạch đầu tư hàng chục tỷ USD của họ để phát triển mẫu xe mới và xây dựng nhà máy.

Trong những tuần gần đây, General Motors, Ford Motor và Tesla công bố doanh số bán hàng chậm hơn và các dấu hiệu cho thấy nền kinh tế đang suy yếu khi thông báo rằng họ sẽ trì hoãn khoản chi tiêu đó. Đó là một đòn giáng mạnh vào kế hoạch chống biến đổi khí hậu bằng cách thúc đẩy các phương tiện không phát thải của chính quyền Biden, đồng thời đặt ra nghi ngờ về việc liệu các khoản tín dụng thuế hào phóng của liên bang dành cho người mua ô tô điện có hoạt động tốt như các nhà hoạch định chính sách đã hy vọng hay không.

“Cam kết của chúng tôi đối với một hệ thống sử dụng toàn xe điện tương lai vẫn mạnh mẽ hơn bao giờ hết”, Mary T. Barra, giám đốc điều hành của GM nói với các nhà phân tích trong một hội nghị vào tháng trước. Tuy nhiên, bà nói thêm, thị trường đang trở nên “hơi gập ghềnh”. Kết quả là GM đang phải chờ vài tháng để bắt đầu bán một số mẫu xe điện mới, bao gồm cả mẫu xe thể thao đa dụng Chevrolet Equinox chạy bằng pin.

Ford và GM đã đầu tư hàng tỷ USD để trang bị lại các nhà máy và xây dựng các nhà máy mới để sản xuất xe điện, pin và các linh kiện khác. Nếu các nhà sản xuất ô tô tính toán sai, hậu quả có thể rất nặng nề. Stellantis, công ty mẹ của Chrysler, Jeep và Ram, vẫn chưa bắt đầu bán bất kỳ loại xe chạy hoàn toàn bằng điện nào ở Mỹ.

Doanh số bán xe điện ở Trung Quốc và châu Âu cũng tăng chậm hơn so với vài tháng trước. Tuy nhiên, doanh số bán xe điện đang tăng nhanh hơn bất kỳ loại ô tô chính nào khác và người Mỹ sẽ mua hơn một triệu chiếc trong năm nay, một kỷ lục. Theo Cox Automotive, từ tháng 7 đến tháng 9, ô tô chạy bằng pin chiếm 8% số ô tô mới bán ra ở Mỹ, tăng từ mức 6% một năm trước đó.

Nhưng một số mẫu từng hot đang bán chậm hơn. Tuần trước, Ford cho biết doanh số bán Ford Mustang Mach-E, vốn tăng mạnh cách đây một năm, đã giảm 10% trong tháng 10 so với cùng kỳ năm ngoái.

Jim Farley, giám đốc điều hành của Ford, nói với các nhà phân tích: “Những chiếc xe điện vẫn đang có nhu cầu cao. Nhưng sự cạnh tranh gia tăng đã đẩy giá xuống”.

Theo Cox, các nhà sản xuất ô tô đã giới thiệu ít nhất 14 mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện mới trong năm ngoái, đồng thời đẩy mạnh sản xuất các mẫu xe khác đang bị thiếu hụt. Chắc chắn, một số bán tốt hơn những người khác.

Rob Cochran, giám đốc điều hành của Cochran Automotive, công ty sở hữu 34 đại lý ở Pennsylvania và Ohio bán gần như tất cả các thương hiệu lớn, cho biết: “Nhu cầu đang tăng lên, nhưng nó không tăng gần đến mức mà nguồn cung và sản xuất đang tăng lên, bao gồm Ford, Chevrolet, Hyundai và Volkswagen”.

Ngay cả Tesla – hãng thống trị thị trường ô tô điện với khoảng một nửa tổng doanh số trong quý gần đây nhất – cũng gặp khó khăn trong việc bán ô tô và phải giảm giá hàng nghìn USD.

Một số người bảo thủ đã dựa vào dữ liệu gần đây để lập luận rằng xe điện đang bị thổi phồng quá mức. Các đảng viên Đảng Cộng hòa như Thượng nghị sĩ J.D. Vance của Ohio đã tuyên bố xe điện đang hủy hoại việc làm trong ngành ô tô và đã đề xuất các chính sách hạn chế nhằm khuyến khích mọi người mua ô tô chạy bằng pin.

Albert Gore III, giám đốc điều hành của Hiệp hội Vận tải Không phát thải, một nhóm ngành có thành viên bao gồm các nhà sản xuất ô tô như Tesla và Rivian, các công ty sạc điện như EVgo và ChargePoint, cho biết một chương trình nghị sự chính trị đang thúc đẩy một số người tuyên bố chấm dứt sự bùng nổ xe điện.

Ông Gore nói: “Có rất nhiều người mong muốn đưa ra kết luận rằng chúng ta nên bớt quyết liệt hơn trong chính sách”.

Thực tế thì một số nhà phân tích cho rằng sự tăng trưởng không đồng đều không có gì đáng ngạc nhiên khi ngành điện xe từ chỗ là một sản phẩm thích hợp trở thành một sản phẩm được cung cấp cho thị trường đại chúng hơn. Hầu hết các chủ sở hữu ô tô vẫn đang tìm hiểu về công nghệ, đồng thời các nhà sản xuất ô tô và đại lý đang tìm cách bán hàng tốt nhất cho họ.

Tom Narayan, nhà phân tích ô tô toàn cầu tại RBC Capital Markets, nhận định: “Chúng ta đã có rất nhiều người đầu tiên mua xe điện đắt tiền. Bây giờ bạn đang ở thời điểm mà người tiêu dùng đang xem xét về EV”.

Ford có những thông số cho thấy những tín hiệu lẫn lộn mà số liệu bán hàng đang gửi đi. Trong khi doanh số bán Mach-E chỉ tăng 1,5% trong 10 tháng đầu năm thì doanh số bán F-150 Lightning, một loại xe bán tải chạy bằng pin, đã tăng 43%. Tổng cộng, doanh số bán xe điện của Ford đã tăng 13% từ tháng 1 đến tháng 10 trong khi doanh số bán ô tô và xe tải sử dụng động cơ đốt trong tăng 7%. Doanh số bán xe hybrid, kết hợp động cơ điện với động cơ đốt trong, tăng 19%.

Các nhà phân tích cho biết doanh số bán Mach-E yếu có lẽ phản ánh sự cạnh tranh từ Tesla Model Y hơn bất kỳ xu hướng rộng lớn nào. Nhiều người mua có thể so sánh hai chiếc xe có kích thước và kiểu dáng tương tự nhau. Tesla đã giảm giá Model Y để mẫu xe rẻ nhất rẻ hơn Ford 2.500 USD sau khi áp dụng tín dụng thuế liên bang.

Sự kết thúc của các cuộc đình công gần đây của UAW chống lại Ford, GM và Stellantis đã tập trung lại sự chú ý vào nỗ lực cạnh tranh với Tesla của các nhà sản xuất ô tô truyền thống.

Xe điện đóng một vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán của UAW và các thỏa thuận hợp đồng dự kiến mở rộng ít nhất một số đặc quyền của công đoàn cho công nhân tại các nhà máy sản xuất pin mới. Nhưng các thỏa thuận này sẽ làm tăng chi phí sản xuất và gây khó khăn hơn nhiều cho Ford, GM và Stellantis để bắt kịp Tesla, công ty không có công đoàn.

Các cuộc khảo sát cho thấy người mua vẫn quan tâm đến xe điện nhưng gặp khó khăn trong việc mua được chúng. Theo Cox Automotive, giá trung bình phải trả cho một chiếc xe điện ở Mỹ là dưới 51.000 USD vào tháng 9. Đó là một sự sụt giảm lớn so với mức 65.000 USD của năm ngoái. Tuy nhiên, mức lãi suất này vẫn còn quá cao đối với nhiều người mua xe mới, đặc biệt khi lãi suất cao khiến khoản thanh toán mua xe hàng tháng trở nên đắt đỏ hơn. Theo dữ liệu của Cục Dự trữ Liên bang, lãi suất trung bình cho khoản vay mua ô tô là hơn 8%, so với mức dưới 5% vào đầu năm 2022.

Trong vài năm gần đây, các nhà sản xuất ô tô đã tung ra thị trường những chiếc SUV nhắm đến những chủ nhà giàu có ở vùng ngoại ô. Và vẫn còn thiếu những chiếc xe có giá dưới 30.000 USD mà người mua trung lưu có thể mua được.

Kevin Roberts, giám đốc phân tích và có hiểu biết sâu sắc về ngành tại CarGurus, một kênh thị trường ô tô trực tuyến, cho biết: “Rất nhiều nhà sản xuất ô tô đang đổ xô đưa xe vào thị trường. Bây giờ họ đang gặp phải tình huống trong môi trường lãi suất tăng cao và họ không được định giá hợp lý”.

Một số người muốn mua xe điện cũng có thể lo lắng về việc tìm đủ chỗ để sạc nhanh ô tô trong những chuyến đi đường. Sau giá cả, cơ sở hạ tầng sạc điện là điều số 1 mà mọi người lo lắng khi xem xét một chiếc xe điện.

Sạc công cộng cũng rất cần thiết đối với những ai sống trong căn hộ hoặc không thể lắp đặt bộ sạc tại nhà, một nhóm có xu hướng trẻ tuổi. Ông Cochran, đại lý Ohio và Pennsylvania, cho hay:“Nhóm nhân khẩu học trẻ tuổi cởi mở hơn với xe điện so với nhóm nhân khẩu học lớn tuổi hơn. Thông thường, nhóm nhân khẩu học trẻ hơn sống trong môi trường căn hộ. Việc cơ sở hạ tầng không được xây dựng là một yếu tố cản trở”.

Ông cho biết ít nhất hai khách hàng của ông Cochran đã trả lại những chiếc xe điện mới mua sau khi phát hiện ra không có đủ bộ sạc gần nhà họ.

Đối với những người quan tâm đến việc mua xe điện, tin tốt là giá có thể tiếp tục giảm khi các nhà sản xuất ô tô mở rộng các nhà máy mới. Bắt đầu từ tháng 1, tại Mỹ, các đại lý sẽ có thể áp dụng khoản tín dụng thuế liên bang lên tới 7.500 USD khi khách hàng mua ô tô. Trước đây, người mua phải đợi cho đến khi họ nộp thuế để nhận khoản tín dụng.

Hệ thống sạc cũng đang được cải thiện, mặc dù còn chậm. Các bộ phận trong mạng lưới bộ sạc nhanh của Tesla, lớn nhất ở Mỹ, sẽ mở cửa cho Ford, GM và các thương hiệu khác vào năm tới. Các nhà sản xuất ô tô khác đang chế tạo bộ sạc của riêng họ. Tuần trước, Mercedes-Benz cho biết họ sẽ lắp đặt ít nhất 55 trạm tại các trung tâm mua sắm cao cấp ở Mỹ và Canada do Simon Property Group, một công ty bất động sản lớn, điều hành.