Tín chỉ carbon: Nguồn lợi tỷ USD cho VinFast trong tương lai?

Nam Nguyễn

26/04/2024

Tín chỉ carbon có thể là một khái niệm xa lạ và không tác động trực tiếp đến người mua ô tô, nhưng chúng là tài sản rất quan trọng mà các công ty ô tô cần cân nhắc. Trên thế giới, khái niệm này đã được nhiều quốc gia áp dụng và nhiều công ty đã thu được nguồn lợi không nhỏ.

Cơ hội từ thị trường tín chỉ carbon

Trên thế giới, các quốc gia khác nhau có các quy định riêng về cách phân bổ tín chỉ carbon. Ở Anh, một công ty ô tô kiếm được tín dụng carbon cho mỗi phương tiện phát thải cực thấp mà họ bán, tức là một chiếc ô tô có chỉ số phát thải CO2 chính thức dưới 50g/km . Điều này có nghĩa là bạn có thể kiếm được tín chỉ carbon từ nhiều loại xe plug-in hybrid, cũng như tất cả ô tô chạy bằng hydro và chạy hoàn toàn bằng điện, vốn không có lượng khí thải CO2 qua ống xả.

Tín chỉ carbon cho phép ô tô plug-in hybrid, hydro và chạy hoàn toàn bằng điện có tác động lớn hơn đến lượng CO2 trung bình của ô tô so với ô tô chạy bằng năng lượng thông thường. Vào năm 2022, tất cả các loại xe có lượng khí thải cực thấp sẽ được tính là 1,33 ô tô - nghĩa là doanh số bán của ba ô tô có lượng khí thải cực thấp sẽ tương đương với doanh số bán ra của bốn chiếc ô tô thông thường được bán ra.

Mặc dù tín chỉ carbon được tự động gán cho các công ty ô tô dựa trên số lượng ô tô phát thải cực thấp mà họ bán, nhưng trong một số trường hợp, nhà sản xuất ô tô có thể có nhiều tín dụng carbon hơn mức họ cần để đáp ứng giới hạn phát thải. Điều này đặc biệt xảy ra với các công ty chỉ sản xuất ô tô điện, chẳng hạn như Tesla, Polestar và Smart, vì lượng khí thải CO2 trung bình của đội xe của họ theo mặc định là 0g/km.

Các công ty ô tô có lượng tín chỉ carbon dự phòng có thể sử dụng chúng theo những cách khác. Một trong những lựa chọn phổ biến hơn là bán chúng cho một công ty ô tô khác nếu không thì sẽ không thể đáp ứng được mục tiêu phát thải của mình. Về mặt lý thuyết, điều này ít nhất được coi là đôi bên cùng có lợi: công ty bán tín chỉ carbon có thêm nguồn doanh thu để hưởng lợi và công ty mua chúng có thể tránh phải trả số tiền phạt cao hơn nhiều vì vượt quá mức trung bình giới hạn CO2. Nó cũng có thể có nghĩa là nó có thể tiếp tục bán nhiều phương tiện gây ô nhiễm cao hơn.

Trong các hãng xe kiếm tiền được từ tín chỉ carbon lớn nhất thế giới hiện nay có lẽ chỉ có Tesla khi hãng này bán tín chỉ cho các công ty khác. Lấy Honda làm ví dụ: vào năm 2022, số liệu phát thải CO2 trung bình của hãng sẽ được nhóm ở Anh với Tesla. Vì Tesla chỉ sản xuất ô tô điện nên hãng có lượng khí thải trung bình chính xác là 0g/km, điều này sẽ giúp Honda giảm lượng khí thải CO2 trung bình của mình xuống dưới ngưỡng phạt. Không rõ Honda sẽ phải trả cho Tesla bao nhiêu để có được đặc quyền này, nhưng công ty Mỹ đã kiếm được hơn 1 tỷ bảng Anh bằng cách bán tín dụng cho các nhà sản xuất khác trong khoảng thời gian từ 2016 đến 2018.

Trong hồ sơ quý 4 và hàng năm năm 2023 gần đây, nhà sản xuất xe điện Tesla đã báo cáo thu nhập 433 triệu USD từ việc bán tín chỉ carbon. Con số đó thể hiện mức giảm 7% so với cùng kỳ năm ngoái (YoY) so với 467 triệu USD kiếm được trong quý 4 năm 2023.

Tổng doanh thu hàng năm của Tesla từ việc bán tín chỉ carbon vào năm 2023 đã tăng lên 1,79 tỷ USD từ 1,78 tỷ USD. Tuy nhiên, điều đó đã giúp nhà sản xuất ô tô đạt được mức cao kỷ lục khác vào năm 2023.

Doanh số bán tín chỉ carbon hàng năm của Tesla cao kỷ lục vào năm 2023. Doanh thu bền vững này có thể khiến Tesla ngạc nhiên, dựa trên những kỳ vọng trước đây rằng thu nhập tín chỉ theo quy định sẽ giảm khi các đối thủ cạnh tranh tăng cường sản xuất xe điện.

Doanh thu tạo ra từ việc bán tín chỉ carbon đã trở thành nguồn thu nhập đáng kể cho Tesla. Trên thực tế, các khoản tín chỉ chiếm tới 11% tổng tỷ suất lợi nhuận gộp đáng kinh ngạc của Tesla trong quý, tức 4.065 triệu USD, giảm từ mức 25,9% được thấy trong quý 4 năm 2022.

Cơ hội cho VinFast

Mới đây, ngày 25/4, tại Hà Nội, Tập đoàn Vingroup đã tổ chức Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) thường niên 2024. Đáng chú tại ĐHĐCĐ lần này đó là HĐQT Vingroup đề ra mục tiêu 200.000 tỷ đồng doanh thu và đạt 4.500 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế và ông Phạm Nhật Vượng đã tiết lộ việc VinFast có thể bán chứng chỉ carbon không chỉ ở Việt Nam mà còn ở các nước khác.

Thông tin này ngay lập tức đã nhận rất nhiều sự quan tâm vì hiện VinFast là nhà sản xuất xe điện hàng đầu của Việt Nam đang mở rộng thị phần ra nhiều quốc gia khác trên thế giới. Do đó, nếu bán được tín chỉ carbon ở Việt Nam và các thị trường khác trên thế giới thì chắc chắn đây sẽ là một nguồn lợi không nhỏ cho hãng xe này.

Hồi đầu năm 2024, tại cuộc họp về Đề án thành lập thị trường tín chí carbon tại Việt Nam, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã nhấn mạnh việc hình thành thị trường tín chỉ carbon là thực hiện cam kết giảm phát thải ròng khí nhà kính bằng 0 (Net Zero) trên thực tế, bằng công cụ kinh tế để quản lý phát thải khí nhà kính của doanh nghiệp. Theo Phó Thủ tướng, thị trường tín chỉ carbon chỉ có hiệu quả, lợi ích thực sự nếu được áp dụng đồng bộ, rộng khắp và công bằng trên quy mô toàn cầu, nhưng đến nay mới chỉ có một số quốc gia, khu vực bắt đầu áp dụng những công cụ kinh tế để quản lý lượng phát thải khí carbon đối với một số sản phẩm hàng hóa.

Mục tiêu chung của Đề án là phát triển thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam, góp phần thực hiện mục tiêu giảm nhẹ phát thải khí nhà kính với chi phí của doanh nghiệp và xã hội thấp, thúc đẩy phát triển công nghệ phát thải thấp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam, hướng tới phát triển nền kinh tế carbon thấp và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu.

Nhà máy VinFast tại Khu công nghiệp Triangle Innovation Point, Hạt Chatham, Bắc Carolina, Mỹ. Ảnh: Wral.

Tại thị trường Mỹ, VinFast hiện đã khởi công nhà máy sản xuất xe điện. Nhà máy đầu tiên của VinFast tại Mỹ có công suất 150.000 xe mỗi năm, sản xuất và lắp ráp ba dòng ôtô điện cho thị trường nội địa, khởi công sáng 29/7. Dự án nhà máy sản xuất xe điện của VinFast đặt tại hạt Chatham, Bắc Carolina đánh dấu bước tiến trong chiến lược mở rộng thị trường, phát triển thương hiệu xe điện toàn cầu, tự chủ nguồn cung tại khu vực Bắc Mỹ. Theo VinFast, đây là cơ sở sản xuất xe điện đầu tiên tại Bắc Carolina, đồng thời là dự án phát triển kinh tế lớn nhất hiện nay của bang này.

Trong khi đó ở Mỹ, California và ít nhất 13 tiểu bang khác có các quy định về tín dụng theo quy định. Họ yêu cầu các nhà sản xuất ô tô sản xuất một số lượng nhất định được gọi là phương tiện không phát thải (ZEV) dựa trên tổng số ô tô được bán ở bang cụ thể đó. Điều này đồng nghĩa với việc VinFast cũng sẽ được cấp một số lượng tín chỉ carbon nhất định khi đáp ứng đủ các quy định ở thị trường khó tính hàng đầu thế giới này. Đương nhiên, trong bối cảnh hiện tại thì đó sẽ là nguồn lợi không nhỏ cho nhà sản xuất Việt Nam khi kinh doanh ở đất Mỹ.

Chính phủ Mỹ sẽ dựa trên quy mô sản xuất và cấp lượng tín chỉ carbon tương ứng. Như vậy, cũng sẽ giống với Tesla, quy mô càng lớn, VinFast càng nhận về nhiều tín chỉ carbon.

Khi có được nguồn lợi từ tín chỉ carbon, chắc chắn VinFast sẽ có thêm nguồn tài chính phục vụ phát triển các sản phẩm chất lượng hơn nữa, đủ để cạnh tranh sòng phẳng với những tên tuổi đến từ các thương hiệu mạnh toàn cầu ngay ở “xứ người”.

Bên cạnh đó, bằng cách cung cấp cho các công ty cùng ngành một cơ chế để bù đắp lượng khí thải carbon của họ, VinFast sẽ đóng một vai trò quan trọng trong thị trường tín chỉ carbon toàn cầu, điều này rất quan trọng với một hãng xe non trẻ.

Không chỉ ở Mỹ, tại thị trường châu Âu, khi ngành ô tô tìm cách tuân thủ các tiêu chuẩn khí thải do các cơ quan quản lý đặt ra, VinFast cũng có thể bán tín chỉ carbon nhằm giúp các công ty giảm phát thải khí nhà kính thông qua năng lượng tái tạo và các sáng kiến giảm hoặc loại bỏ carbon khác.

Rõ ràng việc VinFast định hướng tới tham gia vào thị trường kinh doanh tín chỉ carbon là bước đi rất cần thiết khi đa dạng hoá nguồn thu như việc doanh thu tạo ra từ việc bán tín chỉ carbon đã trở thành nguồn thu nhập đáng kể cho Tesla.