Trung Quốc củng cố vị trí dẫn đầu thế giới về ngành pin ô tô điện

Hoàng Lâm

10/03/2023

Gã khổng lồ ngành pin CATL của Trung Quốc đã tiếp tục duy trì vị thế là nhà sản xuất pin ô tô điện lớn nhất thế giới, chỉ vài ngày sau khi nhà lãnh đạo quốc gia tỷ dân Tập Cận Bình cảnh báo về những rủi ro thành công khi rạn nứt địa chính trị với phương Tây ngày càng sâu sắc.

Vị trí đỉnh cao của ngành pin

Trụ sở chính của CATL có hình dạng giống như một cục pin lithium ngoại cỡ, ở Ninh Đức, Trung Quốc. Ảnh: FT.

Theo Tân Hoa Xã, ông Tập Cận Bình, người sắp có nhiệm kỳ thứ ba với tư cách là chủ tịch Trung Quốc, tuần này cho biết ông vừa “vui mừng vừa lo lắng” trước vị trí dẫn đầu thị trường của CATL.

Ông Tập đưa ra lời cảnh báo rằng tập đoàn này có thể dễ bị phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu thô từ nước ngoài vào thời điểm căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc đang làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.

CATL cũng phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các đối thủ địa phương như BYD khi nhu cầu về phương tiện giao thông thân thiện với môi trường ngày càng tăng, giống như Mỹ và EU đang cố gắng thúc đẩy ngành công nghiệp pin trong nước của họ.

Trong nỗ lực chống lại các đối thủ, CATL được cho là đã giảm giá cho các khách hàng bao gồm Nio, Li Auto và Huawei để đổi lấy cam kết rằng các nhà sản xuất ô tô sẽ ủy quyền cho công ty về nhu cầu pin của họ.

CATL cho biết mới đây rằng thu nhập ròng hàng năm của hãng pin khổng lồ này đã tăng 92,9% lên 30,7 tỷ Nhân dân tệ vào năm 2022, đánh bại kỳ vọng của các nhà phân tích là 28,8 tỷ Nhân dân tệ. Doanh thu cả năm của CATL đã tăng 152% lên mức kỷ lục 328,6 tỷ Nhân dân tệ.

Công ty có trụ sở tại tỉnh Phúc Kiến, phía đông nam Trung Quốc, hiện có nhiều khách hàng phương Tây, bao gồm Tesla, Daimler, BMW và Volkswagen.

Tháng trước, Ford cho biết họ sẽ cấp phép công nghệ từ CATL để sản xuất pin lithium iron phosphate tại một nhà máy trị giá 3,5 tỷ USD ở Michigan.

Tại sao một công ty Trung Quốc thống trị ngành pin ô tô điện

Thị phần pin EV toàn cầu năm 2022. CATL cung cấp cho các nhà sản xuất EV Trung Quốc bao gồm Nio, XPeng và Li Auto. CATL chiếm tới 37% doanh số bán pin EV toàn cầu trong 11 tháng đầu năm 2022, theo dữ liệu từ SNE Research của Hàn Quốc.

CATL hiện đang đóng vai trò là một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng công nghệ xanh toàn cầu. Các công ty Trung Quốc, đặc biệt là CATL, đã đảm bảo nguồn cung cấp nguyên liệu thô khổng lồ bên trong pin. Sự thống trị đó đã làm dấy lên lo ngại ở Washington rằng Detroit một ngày nào đó có thể trở nên lỗi thời và Bắc Kinh có thể kiểm soát việc lái xe của người Mỹ.

Thực tế thì các quan chức chính phủ Trung Quốc đảm bảo rằng hoạt động kinh doanh của CATL vẫn nằm trong tay người Trung Quốc. Họ đã tạo ra một thị trường cố định gồm những khách hàng sử dụng pin.

Bill Russo, cựu giám đốc của Chrysler tại Trung Quốc, hiện là cố vấn xe điện ở Thượng Hải, cho biết: “Vấn đề của Trung Quốc với động cơ đốt trong là họ luôn chơi trò đuổi bắt. Bây giờ, Mỹ lại phải chơi trò đuổi bắt với xe điện”.

Chính phủ Trung Quốc từ lâu đã xác định pin là ngành công nghiệp chiến lược, vào năm 2011 đã thực hiện một trong nhiều bước để nuôi dưỡng ngành công nghiệp nội địa. Trung Quốc yêu cầu các nhà sản xuất ô tô nước ngoài muốn bán ô tô điện ở Trung Quốc phải chuyển giao công nghệ quan trọng cho một công ty địa phương. Chỉ khi đó, chính phủ mới trợ cấp cho việc bán ô tô của họ, số tiền có thể lên tới 19.300 USD cho người mua ô tô.

Pin của CATL yêu cầu nguồn cung cấp sẵn lithium và coban. Để giải quyết bài toán này, các công ty Trung Quốc đã gấp rút mua coban ở những nơi như Cộng hòa Dân chủ Congo, nơi các mỏ khổng lồ từng được một công ty Mỹ khai thác. Mới đây, CATL đã mua lại 1/4 trữ lượng coban Kisanfu, một trong những trữ lượng lớn nhất thế giới, ở Congo với giá 137,5 triệu USD.

Các nhà khoa học tại CATL, do Robin Zeng đồng sáng lập, đã phát triển một loại pin sử dụng natri, rẻ hơn và ưu thế hơn so với lithium. Ảnh: FT.

Thực tế, để có ngày hôm nay, CATL đã hưởng lợi rất nhiều từ nỗ lực của chính phủ nhằm khiến các nhà sản xuất ô tô ở Trung Quốc chỉ sử dụng pin sản xuất trong nước.

Với các khoản trợ cấp và thị trường nội địa được bảo vệ, CATL kiếm bộn tiền. Ngành công nghiệp ô tô coi tỷ suất lợi nhuận sau thuế đạt ít nhất 5% doanh số bán hàng là một thành công. Tỷ suất lợi nhuận của CATL năm 2020 là 11,1%. Bất chấp lợi nhuận đó, công ty vẫn tiếp tục nhận trợ cấp của chính phủ bằng 1/5 thu nhập ròng.

Nỗ lực này cũng đã biến Trung Quốc thành một gã khổng lồ về pin xe điện. Theo Benchmark Mineral Intelligence, một công ty tư vấn ở London, Trung Quốc có năng lực sản xuất pin ô tô điện gấp 14 lần Mỹ. Hãng phân tích này cũng dự đoán rằng Trung Quốc sẽ giữ vị trí dẫn đầu ngay cả sau khi có sự tăng cường của Mỹ.

CATL hiện đã xây dựng một nhà máy rộng lớn gấp ba lần quy mô của Tesla và nhà máy sản xuất pin ô tô điện của Panasonic ở sa mạc Nevada. Nhà máy khổng lồ của CATL ở Fuding, cách trung tâm thành phố Ninh Đức 90 phút lái xe về phía đông bắc, là một trong tám nhà máy mà CATL hiện đang xây dựng, với chi phí hơn 14 tỷ USD.