Xe năng lượng mới và vấn đề an toàn gây tranh cãi

Video do người qua đường ghi lại cho thấy một số người đàn ông đã cố gắng giải cứu những người ngồi trong xe, kéo tay nắm cửa xe, nhưng không ai có thể mở được cửa.

 Tuy nhiên, một lần nữa, những câu hỏi về an toàn của NEV lại trở thành tâm điểm chú ý của hàng triệu người tiêu dùng. Đáng chú ý nhất là, trong trường hợp khẩn cấp, làm thế nào để mở được cửa xe?

Khi nào cửa xe nên tự động mở?

Cơ chế khóa cửa ô tô là một hệ thống vật lý phức tạp bao gồm hai bộ phận chính: khóa và chốt. Khi người lái sử dụng chìa khóa, điều khiển từ xa, ứng dụng trên điện thoại thông minh hoặc bảng điều khiển trung tâm để khóa hoặc mở cửa xe, những hành động đó sẽ điều khiển phần khóa. Tuy nhiên, việc kéo tay nắm sẽ vận hành chốt mở cửa. Cơ bản việc mở cửa ô tô cần hai bước: mở khóa, sau đó nhả chốt.

Khóa cửa được thiết kế để ngăn chặn sự xâm nhập trái phép và bảo vệ hành khách. Trong điều kiện bình thường, người lái và hành khách có thể chọn giữ cửa khóa.

Tuy nhiên, trong trường hợp va chạm, người ngồi trong xe có thể bất tỉnh. Nếu chỉ những người bên trong mới có thể mở khóa cửa, lực lượng cứu hộ có thể gặp khó khăn nghiêm trọng, thường phải dùng đến việc cắt xuyên qua thân xe. Quá trình này làm tăng cả rủi ro và chi phí sửa chữa.

Để giải quyết vấn đề, các nhà sản xuất ô tô đã phát triển một cơ chế an toàn liên kết việc mở khóa cửa tự động với việc triển khai túi khí.

Túi khí là hệ thống an toàn hàng đầu của xe. Cảm biến va chạm và mạch điều khiển túi khí có mức độ ưu tiên vận hành cao nhất, được chế tạo với hệ thống dây điện chính xác và truyền dữ liệu nhanh chóng. Khi cảm biến phát hiện va chạm mạnh, hệ thống sẽ quyết định có bung túi khí hay không. Nếu đáp ứng được các điều kiện, túi khí sẽ bung ra và ngay lập tức, cửa xe sẽ tự động khóa.

Việc khóa cửa này là có chủ đích. Nó trùng khớp với việc thắt chặt dây an toàn và hỗ trợ thắt lưng, giúp ổn định hành khách và giảm thiểu chấn thương thứ phát.

Khi xe dừng hẳn, các cảm biến sẽ kích hoạt hệ thống mở khóa cửa, cho phép các nỗ lực cứu hộ bắt đầu.

Dù theo quy định hay thực tế, việc mở khóa tự động này chỉ mở khóa - nó không mở cửa thực tế. Một kỹ sư ô tô chia sẻ rằng vẫn cần phải có người kéo tay nắm từ bên trong hoặc bên ngoài, vì việc tự động mở có thể gây ra những nguy hiểm mới trong những tình huống va chạm không thể đoán trước.

Túi khí phải được thay thế sau khi bung. Việc thay thế mười túi khí trên một chiếc xe hạng phổ thông tốn khoảng 10.000 Nhân dân tệ (1.400 USD), vì toàn bộ hệ thống, bao gồm cả hệ thống dây điện, phải được lắp đặt lại và hiệu chỉnh lại.

Bản thân việc kích hoạt túi khí là một sự cân bằng tinh tế. Nếu túi khí không bung ra trong một vụ va chạm lớn, hành khách sẽ không được bảo vệ. Nếu túi khí bung ra trong một vụ va chạm nhỏ, chúng có thể che khuất tầm nhìn của người lái hoặc gây ra thương tích thứ cấp do văng ra các vật thể lỏng lẻo. Do đó, các nhà sản xuất ô tô xử lý việc hiệu chỉnh túi khí hết sức thận trọng.

Khi va chạm không đủ nghiêm trọng để túi khí bung ra, hành khách thường vẫn tỉnh táo và có thể tự mở khóa cửa. Trong những trường hợp như vậy, chuỗi mở khóa tự động là không cần thiết.

Hệ thống này - kết nối việc mở khóa cửa tự động với việc kích hoạt túi khí - đã được kiểm chứng nhiều lần trên toàn ngành ô tô toàn cầu. Vậy tại sao một số vụ tai nạn vẫn dẫn đến tình trạng cửa không thể mở? Dựa trên cả lý thuyết và thực tế, có hai lý giải chính.

Tính dự phòng là rất quan trọng

Trường hợp đầu tiên xảy ra khi cơ chế khóa-mở tự động không hoạt động bình thường. Để hệ thống hoạt động, nguồn điện, mô-đun điều khiển và hệ thống dây điện của xe phải được giữ nguyên. Trong một vụ va chạm nghiêm trọng, bất kỳ bộ phận nào trong số này đều có thể bị hỏng, vô hiệu hóa toàn bộ hệ thống khóa.

Để giảm thiểu rủi ro này, các nhà sản xuất ô tô thiết kế các hệ thống dự phòng. Ví dụ, khóa cửa có thể lấy điện từ cả ắc quy cao áp chính và ắc quy phụ nhỏ hơn, với các đường dây điện riêng biệt. Nếu phần đầu xe bị hỏng, hệ thống phía sau vẫn có thể hoạt động, và ngược lại. Tuy nhiên, tính dự phòng cũng làm tăng chi phí sản xuất.

Một số xe bổ sung thêm một mạch điện thứ ba, độc lập cho khóa cửa. Mỗi cửa trong bốn cửa đều kết nối với một nguồn điện chuyên dụng, thường nằm bên dưới hàng ghế thứ hai. Thiết lập này cung cấp một biện pháp bảo vệ bổ sung: ngay cả khi cả ắc quy chính và phụ đều hỏng, nguồn điện độc lập vẫn có thể hoạt động.

Một kỹ sư giải thích rằng ngay cả với hệ thống dự phòng, không có hệ thống nào hoàn toàn an toàn khi gặp sự cố. Nhưng nếu va chạm đủ mạnh để làm biến dạng cấu trúc bên dưới hàng ghế thứ hai, lực lượng cứu hộ có thể sẽ gặp nhiều thách thức hơn so với việc cửa bị kẹt.

Một số nhà sản xuất ô tô cũng tích hợp các cơ chế khẩn cấp cơ học. Trong các hệ thống này, một cần gạt vật lý sẽ kích hoạt chức năng mở khóa khi cảm biến va chạm gửi tín hiệu. Không phải nhà sản xuất nào cũng hoàn toàn tin tưởng vào hệ thống điện tử khi chi phí cho phép, họ thường trang bị thêm một hệ thống dự phòng cơ học.

Hệ thống cơ học vẫn không thể thiếu

Trường hợp thứ hai xảy ra khi cửa đã được mở khóa nhưng vẫn không thể mở được.

Vì việc mở khóa chỉ là một nửa quy trình, việc mở chốt cần có tay nắm hoạt động. Tay nắm cơ học truyền thống kết nối với chốt cửa thông qua cáp hoặc thanh, cho phép lực lượng cứu hộ mở cửa bằng cách kéo.

Nhiều loại xe hiện đại, bao gồm cả Xiaomi SU7, hiện nay sử dụng tay nắm điện tử. Tại buổi ra mắt sản phẩm, nhà sáng lập Xiaomi, Lei Jun, đã nhấn mạnh thiết kế tay nắm bán ẩn của xe, với một nút cảm ứng bên trong hốc để kích hoạt động cơ mở cửa. Thiết lập này loại bỏ hoàn toàn kết nối cáp vật lý.

Để mở được một cánh cửa như vậy, nút bấm, hệ thống dây điện và động cơ phải còn nguyên vẹn - bất kỳ hư hỏng nào cũng sẽ làm đứt xích. Càng nhiều linh kiện điện tử liên quan, nguy cơ hỏng hóc trong trường hợp khẩn cấp càng cao.

Một kỹ sư chia sẻ, hầu hết các xe du lịch đều có thể đạt tốc độ tối đa trên 180 km/h. Để đảm bảo cửa luôn được đóng kín ở tốc độ cao, các nhà sản xuất ô tô thiết kế chốt và gioăng cực kỳ chặt chẽ.

Với tay nắm điện tử, nếu động cơ bị hỏng, chốt sẽ không bị bung ra, bất kể người cứu hộ có kéo mạnh đến đâu, kỹ sư này cho biết. Ngược lại, tay nắm cơ học bên ngoài thường vẫn có thể mở cửa từ bên ngoài miễn là chúng vẫn được gắn chặt.

Đối với những xe có tay nắm điện tử cả bên trong và bên ngoài, thường có một biện pháp bảo vệ cuối cùng: một cơ cấu nhả cơ học cho tay nắm bên trong của người lái.

Ở hầu hết các mẫu xe, tay nắm này không được điều khiển điện tử và mở cửa trực tiếp khi được kéo. Nếu bị kẹt bên trong, người ngồi trong xe có thể dùng búa phá cửa sổ để đập vỡ cửa sổ bên tài xế, sau đó kéo tay nắm cơ khí để thoát ra ngoài.

Một kỹ sư cho biết thêm, nếu khung cửa chỉ bị biến dạng nhẹ, một cú kéo mạnh vẫn có thể hiệu quả. Tay nắm cơ khí vẫn là giải pháp an toàn cuối cùng.

Người tiêu dùng có thể kiểm tra xem xe có tay nắm cơ khí hay không bằng cách xem tay nắm có thể kéo ra ngoài thay vì chỉ ấn hoặc chạm vào hay không.

Cuối tháng 9, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc đã công bố dự thảo tiêu chuẩn an toàn quốc gia được đề xuất cho tay nắm cửa ô tô để lấy ý kiến công chúng. Dự thảo quy định rằng tất cả các phương tiện phải có cả cơ cấu tay nắm vật lý bên trong và bên ngoài. Sau khi được ban hành, tay nắm cơ khí bên ngoài sẽ trở thành bắt buộc trên tất cả các mẫu xe.

Tuy nhiên, nếu va chạm đủ nghiêm trọng để làm biến dạng toàn bộ cấu trúc cửa, ngay cả thiết kế tốt nhất cũng có thể không giúp ích gì. Cuối cùng, nền tảng của an toàn vẫn đơn giản: tuân thủ luật giao thông và lái xe có trách nhiệm.

Sau nhiều năm ưu tiên tính thẩm mỹ tương lai và tối ưu hóa khí động học, các nhà sản xuất xe điện (NEV) dường như đang tập trung lại vào điều quan trọng nhất: an toàn. Sự phát triển của tay nắm cửa có thể chỉ là sự khởi đầu. Trong tương lai, cả các nhà sản xuất ô tô và người tiêu dùng đều có thể sẽ xem xét kỹ lưỡng mọi chi tiết ảnh hưởng đến sự an toàn của xe.