Tại cuộc họp trực tuyến toàn quốc về tăng cường kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật về dược, an toàn thực phẩm ngày 7/5, đại diện Bộ Y tế nhấn mạnh công tác quản lý thực phẩm vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn.

SẢN PHẨM GIẢ ĐƯỢC SẢN XUẤT TINH VI, KHÓ PHÂN BIỆT VỚI HÀNG THẬT

Ông Nguyễn Hùng Long, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), cho biết tình trạng thực phẩm giả đang diễn biến phức tạp và có xu hướng gia tăng tại Việt Nam trong thời gian gần đây. Hoạt động mua bán, vận chuyển hàng cấm, buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, gian lận thương mại và hàng giả là thực phẩm qua các tuyến biên giới, cửa khẩu đất liền, đường mòn, lối mở biên giới vẫn diễn biến phức tạp.

Các sản phẩm giả thường được sản xuất tinh vi, khó phân biệt với hàng thật, và chủ yếu được tiêu thụ qua các kênh bán lẻ, mạng xã hội và sàn thương mại điện tử.

Hằng năm, thông qua công tác hậu kiểm về an toàn thực phẩm, Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế cũng đã phát hiện, xử lý nhiều vụ việc vi phạm về an toàn thực phẩm, trong đó một số vụ việc có dấu hiệu sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả, đặc biệt là thực phẩm bảo vệ sức khỏe lưu hành ngoài thị trường khi chưa được công bố, giả nhãn hiệu, giả nguồn gốc, xuất xứ, giả về chất lượng… Cục An toàn thực phẩm đã chuyển cơ quan cảnh sát điều tra để xem xét, xử lý.

Theo ông Long, các nguyên nhân chính của việc sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả đó là lợi nhuận cao. Việc sản xuất và kinh doanh thực phẩm giả, đặc biệt là thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả mang lại lợi nhuận lớn, trong khi chi phí đầu tư thấp, khiến nhiều đối tượng bất chấp pháp luật để thực hiện hành vi này.

Cùng với đó, hệ thống pháp luật và công tác quản lý, nhất là trong giai đoạn hiện nay đang tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong đăng ký kinh doanh; đăng ký bản công bố sản phẩm. Đa số các thực phẩm hiện nay được tự công bố, chỉ có 3 nhóm sản phẩm phải được đăng ký bản công bố sản phẩm với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường.

Ông Long cũng cho biết công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong lĩnh vực an toàn thực phẩm được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban chỉ đạo liên ngành Trung ương, Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, Lãnh đạo Bộ Y tế, Ban chỉ đạo 389 Bộ Y tế quan tâm chỉ đạo quyết liệt.

Hiện cơ sở pháp lý để quản lý, xử lý thực phẩm giả đã có đầy đủ. Đó là, Bộ luật Hình sự 2015 và các nghị định xử phạt về hàng giả với mức phạt hành chính và hình sự nghiêm khắc. Công tác trao đổi, chia sẻ thông tin, phối hợp tổ chức đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả giữa các Bộ, ngành, địa phương đã có hiệu quả. Nhiều vụ việc vi phạm lớn đã được phối hợp phát hiện, xử lý theo quy định của pháp luật.

CÒN BẤT CẬP TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THỰC PHẨM

Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, song Cục An toàn thực phẩm cũng nhìn nhận, công tác này vẫn còn một số khó khăn. Cụ thể, một số quy định pháp luật chưa thực sự chặt chẽ, tạo kẽ hở cho các đối tượng lợi dụng, như việc tự công bố, đăng ký bản công bố sản phẩm đơn giản, trao quyền cho doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm.

Các đối tượng buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả hoạt động có tổ chức chặt chẽ, trên địa bàn rộng, liên tỉnh, xuyên quốc gia với phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi; lợi dụng chính sách thông thoáng trong đăng ký doanh nghiệp; đăng ký bản công bố sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe để trốn tránh trách nhiệm khi có vi phạm...

Mặt khác, còn những khó khăn trong kiểm soát hoạt động thương mại điện tử. Như việc mua bán thực phẩm qua mạng xã hội, các sàn thương mại điện tử, đặc biệt là hàng “xách tay” ngày càng phát triển, khiến việc kiểm soát, giám sát chất lượng trở nên khó khăn.

Trong khi đó, lực lượng hậu kiểm và kinh phí thực hiện công tác này còn mỏng và thiếu. Các vụ việc buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng...bị phát hiện, xử lý còn chưa tương xứng với tình hình thực tế và yêu cầu nhiệm vụ.

Trước tình hình như vậy, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đề nghị các đơn vị liên quan của Bộ khẩn trương hoàn thiện và sửa Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm để đảm bảo quản lý chặt công tác quản lý an toàn thực phẩm, khắc phục những vướng mắc, bất cập.

Ông cũng yêu cầu siết chặt quản lý về công tác đăng kí, tự công bố sản phẩm.Tăng cường hậu kiểm, tăng cường kiểm tra đột xuất phát hiện và xử lý kịp thời thiết lập tiêu chuẩn chất lượng bắt buộc đối với sản phẩm thực phẩm chức năng. Đặc biệt, yêu cầu doanh nghiệp phải công bố chất lượng và phương pháp kiểm tra chất lượng với cơ quan chức năng. 

Cục An toàn thực phẩm được giao chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành báo cáo lãnh đạo Bộ Y tế trước ngày 30/5/2025 về việc ban hành Chiến lược Quốc gia về an toàn thực phẩm. Đồng thời, tiếp tục triển khai thực hiện việc sửa Luật An toàn thực phẩm theo đúng quy định.