Khi các cơ quan quản lý tài chính toàn cầu đang loay hoay tìm cách giám sát việc triển khai trí tuệ nhân tạo (AI) trong lĩnh vực ngân hàng và tài chính, Malaysia đã chủ động tiến thêm một bước với cách tiếp cận riêng, theo Tech Wire Asia.

Ngân hàng Trung ương Malaysia (Bank Negara Malaysia - BNM) vừa công bố tài liệu tham vấn về quản trị AI, khởi động giai đoạn tham vấn kéo dài 10 tuần nhằm định hình cách ngân hàng, công ty bảo hiểm và fintech triển khai công nghệ học máy.

Khung quản lý này giải quyết thách thức chung của nhiều ngân hàng trung ương, từ Singapore tới Liên minh châu Âu, khi các nhà hoạch định chính sách phải cân bằng giữa đổi mới và ổn định tài chính trong bối cảnh AI đang được áp dụng nhanh chóng.

Thông qua sự kiện MyFintech Week, Thống đốc Abdul Rasheed Ghaffour đã giới thiệu lộ trình quản lý rộng rãi, kéo dài đến cuối năm 2025, bao gồm dự thảo về tài chính mở (Open Finance) và mã hóa tài sản (asset tokenisation), phản ánh cách tiếp cận đồng bộ của Malaysia với công nghệ tài chính mới nổi.

BA MŨI NHỌN QUẢN LÝ

Phát biểu tại Sasana Kijang, ông Ghaffour nêu rõ ưu tiên quản lý trước mắt của BNM: “Hôm nay, chúng tôi phát hành Tài liệu Tham vấn về Trí tuệ Nhân tạo, trình bày cách tiếp cận quản lý và phát triển, bao gồm các lĩnh vực ưu tiên để hợp tác do ngành dẫn dắt và áp dụng AI một cách có trách nhiệm trong dịch vụ tài chính”.

Lộ trình quản lý không chỉ dừng ở AI. Trước cuối năm 2025, BNM sẽ phát hành Dự thảo Tài chính Mở, xây dựng khung chia sẻ dữ liệu có sự cho phép của khách hàng. Sau đó là tài liệu tham vấn về Mã hóa tài sản, đề cập các trường hợp ứng dụng tiềm năng và biện pháp bảo vệ.

Cách tiếp cận phối hợp này phản ánh “chương trình F-I-N-D” (Foster, Invest, Nurture, Democratise) do Bộ trưởng Tài chính Amir Hamzah Azizan đề xuất, nhấn mạnh đổi mới có trách nhiệm và phát triển hạ tầng chung.

ĐỘNG LỰC ỨNG DỤNG AI TRONG NGÀNH TÀI CHÍNH MALAYSIA

Thời điểm Malaysia thảo luận khung quản lý AI trùng khớp với xu hướng áp dụng của ngành. Theo Khảo sát AI 2024 của BNM, 71% ngân hàng và tổ chức tài chính phát triển đã triển khai ít nhất một ứng dụng AI vào cuối năm 2024, tăng 56% so với năm trước. Bảo hiểm cũng ghi nhận mức tăng tương tự, từ 58% lên 77%.

Tài liệu tham vấn cho biết: “Phần lớn ứng dụng AI đang phát triển hoặc sắp triển khai nhằm mục đích hỗ trợ thay vì thay thế con người”, chủ yếu tập trung phân tích khách hàng, cải thiện vận hành nội bộ và phát hiện gian lận, thay vì công việc tài chính quan trọng.

Hơn 60% ngân hàng và doanh nghiệp bảo hiểm coi AI là ưu tiên chiến lược trong 1-3 năm tới, đặc biệt quan tâm đến AI tạo sinh (Generative AI) cho cải tiến quy trình nội bộ.

BNM nhấn mạnh nguyên tắc “ngang bằng, tương xứng và trung lập công nghệ”: các hoạt động mang cùng loại rủi ro sẽ được quản lý theo cùng cách, trong khi mức độ giám sát được điều chỉnh phù hợp với mức độ rủi ro.

BNM cho rằng yêu cầu quản lý hiện tại, vốn không phụ thuộc công nghệ và tập trung vào kết quả, vẫn đủ bao quát cho các ứng dụng AI hiện nay. Tuy nhiên, một số trường hợp mới có thể cần sự điều chỉnh cụ thể khi công nghệ phát triển.

HỢP TÁC VÀ ĐỔI MỚI CÓ TRÁCH NHIỆM

Tài liệu nhấn mạnh các trường hợp ứng dụng “win-win-win”, vừa có lợi cho người tiêu dùng, vừa cải thiện kết quả cho nhà cung cấp, vừa đáp ứng mục tiêu quản lý. Ví dụ hệ thống phát hiện gian lận giảm báo động sai và công cụ quản lý tài chính cá nhân dựa trên dữ liệu được người dùng cho phép.

Nhiều định chế tài chính đã lập bộ máy quản trị chuyên biệt cho dự án AI. BNM khuyến khích hợp tác qua Diễn đàn Giám đốc Rủi ro (Chief Risk Officers’ Forum), đơn vị xây dựng Khung Quản trị AI dựa trên nguyên tắc công bằng, trách nhiệm, minh bạch và độ tin cậy.

Một số yếu tố nền tảng kinh tế cũng ủng hộ bước tiến này. BNM dự báo GDP 2025 tăng 4%-4,8%, lạm phát duy trì ở 1,5%-2,3%. Đồng ringgit tăng 5,55% so với USD tính đến 4/8/2025.

Malaysia có 97% hộ gia đình truy cập internet và 98% sở hữu smartphone. Quốc gia này đứng thứ hai thế giới về thanh toán QR, với DuitNow trở thành một phần không thể thiếu trong giao dịch hàng ngày.

Tài liệu tham vấn cảnh báo rằng AI có thể tạo ra những rủi ro mang tính hệ thống mới nếu nhiều tổ chức cùng sử dụng chung một mô hình nền tảng hoặc cùng nguồn dữ liệu, vì điều này có thể dẫn đến phản ứng đồng loạt của thị trường khi có biến động.

Ngân hàng Negara Malaysia (BNM) cho biết sẽ quản lý vấn đề này thông qua cơ chế thử nghiệm sandbox, tập trung vào ứng dụng AI mang lại giá trị thực tiễn rõ ràng thay vì chạy theo công nghệ mới nhưng chưa chứng minh được hiệu quả.