Với tốc độ tăng trưởng liên tục trong giai đoạn 2016 – 2020 nhóm hàng này đã giúp Việt Nam lập nhiều kỷ lục về xuất khẩu. Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, trong giai đoạn 2016 - 2020, nhóm hàng điện tử, máy tính và linh kiện tăng trưởng bình quân 23,8%.

Kết quả này đã đưa Việt Nam từ trí vị 47 năm 2001 lên vị trí 12 trên thế giới và đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN về xuất khẩu điện tử với kim ngạch 44,6 tỷ USD trong năm 2020, tăng 24,1% (tương đương 8,7 tỷ USD) so với 2019.

ĐIỆN TỬ VƯỢT MẶT DỆT MAY

Năm 2019, giá trị xuất khẩu nhóm hàng điện tử, máy tính và linh kiện đạt 36,3 tỷ USD, tăng 22,8% so với năm 2018, chiếm tỷ trọng 13,7% trong tổng kim ngạch xuất khẩu, chính thức vượt qua mặt hàng dệt may (giá trị xuất khẩu đạt 32,8 tỷ USD, tăng 7,7%, chiếm tỷ trọng 12,4% trong tổng kim ngạch xuất khẩu) để trở thành nhóm hàng xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam.

Đến năm 2020, mặc dù nền kinh tế chịu ảnh hưởng lớn của dịch Covid-19 nhưng nhóm hàng này vẫn đạt tốc độ tăng cao và ổn định vững chắc, giá trị xuất khẩu tiếp tục tăng mạnh, đạt 44,6 tỷ USD, tăng 22,8% so với năm 2019, chiếm tỷ trọng 15,8% trong tổng kim ngạch xuất khẩu, vượt xa xuất khẩu hàng dệt may cả về giá trị, tốc độ tăng và tỷ trọng (hàng dệt may đạt 29,8 tỷ USD, giảm 9,2% so với năm 2021, tỷ trọng chiếm 10,5% trong tổng kim ngạch xuất khẩu).

9 tháng năm 2021, trong số 31 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, điện tử, máy tính và linh kiện đạt 36,4 tỷ USD, tăng 13,1% so với cùng kỳ năm 2020, chiếm tỷ trọng 15,1% trong tổng kim ngạch xuất khẩu, tiếp tục giữ vững vị trí số 2 trong nhóm các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam (sau điện thoại và linh kiện).

Theo dự báo của Bộ Công Thương, năm 2021, ngành điện tử tiếp tục sẽ tăng trưởng mạnh mẽ do nhu cầu tiêu dùng các mặt hàng phục vụ thông tin liên lạc cũng như phương tiện làm việc trong điều kiện giãn cách xã hội vì ảnh hưởng của dịch Covid-19. Ngoài ra, dịch bệnh cũng khiến các công ty sản xuất máy tính, điện tử trên thế giới phải đóng cửa.

Do đó xuất khẩu máy vi tính, linh kiện và sản phẩm điện tử cả năm 2021 có thể đạt khoảng 50 tỷ USD, tăng 13,5% so với năm 2020. Đây là những tín hiệu đáng mừng, dự báo một năm tăng trưởng mạnh mẽ của nhóm ngành này đem lại nhiều đóng góp lớn cho quá trình khôi phục và đạt mục tiêu tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2021.

Trong quy hoạch công nghiệp Việt Nam giai đoạn năm 2016 - 2020 tầm nhìn 2030, tăng trưởng của ngành điện tử trong giai đoạn năm 2016 - 2020 đạt 17 - 18%/năm; giai đoạn đến năm 2030 đạt 19 - 21%/năm. Mục tiêu là xây dựng ngành điện tử trở thành ngành công nghiệp chủ lực, cung ứng cho thị trường nội địa và tham gia xuất khẩu.

CƠ CẤU ĐÃ CÓ SỰ THAY ĐỔI

Cơ cấu xuất khẩu máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện trong giai đoạn 2016 – 2020 có sự thay đổi lớn. Năm 2016 tỷ trọng xuất khẩu sản phẩm linh kiện và bán thành phẩm chiếm tỷ trọng lớn như xuất khẩu linh kiện điện tử chiếm 65,7%, đến năm 2020 tỷ trọng giảm còn 59,9% tổng kim ngạch xuất khẩu của nhóm hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện.

Trong khi năm 2020 xuất khẩu sản phẩm nguyên chiếc, thành phầm chiếm tỷ trọng lớn, đáng chú ý là kim ngạch xuất khẩu máy tính và linh kiện chiếm 27,9%, tăng  4,8 điểm phần trăm so với năm 2016, tương tự các nhóm hàng khác như thiết bị máy văn phòng tăng từ 6,7% năm 2016 lên 7,3% trong năm 2020. Nhóm thiết bị nghe nhìn và linh kiện tăng từ 4,4% trong năm 2016 lên 4,9% trong năm 2020.

Cơ cấu xuất khẩu cải thiện theo hướng tích cực của cách mạng công nghiệp 4.0, hàng Việt tham tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, nâng cao năng suất ngành công nghiệp. Cơ cấu xuất khẩu sản phẩm điện tử có sự chuyển biến tích cực, tăng tỷ trọng của nhóm hàng nguyên chiếc và bán thành phẩm.

Trong năm 2020, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm nguyên chiếc và bán thành phẩm, chiếm tới 52% tổng kim ngạch xuất khẩu của nhóm hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện và 70% đối với nhóm điện thoại các loại. Trong đó, tỷ trọng các sản phẩm máy tính bảng, linh kiện máy tính, tivi, thiết bị máy văn phòng, điện thoại nguyên chiếc… ngày càng tăng.

Nhiều mặt hàng công nghệ như tivi, máy tính bảng, điện thoại các loại… có vị trí xếp hạng xuất khẩu cao so với khu vực và thế giới. Năm 2020 và 9 tháng năm 2021, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, xuất khẩu gặp nhiều khó khăn, đặc biệt ở các thị trường truyền thống của nước ta nhưng kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này vẫn có mức tăng trưởng cao.

KHÔNG NGỪNG MỞ RỘNG THỊ TRƯỜNG MỚI

Theo đánh giá của Bộ Công Thương, nhóm hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện của Việt Nam đã khai thác tốt các thị trường truyền thống và tìm kiếm, phát triển các thị trường mới. Việt Nam xuất khẩu sản phẩm máy tính, linh kiện điện tử đến trên 100 thị trường trên thế giới.

Xuất khẩu nhóm hàng sản phẩm máy tính, linh kiện điện tử chủ yếu sang các thị trường Trung Quốc, Mỹ, ASEAN, Nhật Bản, Hàn Quốc và đang xuất khẩu mạnh sang thị trường EU gồm Hà Lan, Đức, Cộng hòa Séc, Ba Lan, Phần Lan...

Đáng chú ý, xuất khẩu tăng mạnh các nước thành viên khác của EU như: Hungary, Ba Lan, Cộng hoà Séc và Slovakia. Đặc biệt, tập trung và tạo bước đột phá mở rộng thị trường xuất khẩu mới, có tiềm năng tại các khu vực châu Phi, Mỹ La-tinh, Trung Đông và Ấn Độ…

Nhìn chung, mức độ phân bố xuất khẩu là tương đối tốt, với 9 thị trường xuất khẩu hàng đầu gồm: Trung Quốc, Mỹ, EU, ASEAN, Nhật Bản và Hàn Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Ấn Độ chiếm 86,7% kim ngạch xuất khẩu máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện năm 2016. Năm 2020 chiếm 88,6%, giảm 0,4 điểm phần trăm so với năm 2019 do tác động của dịch bệnh Covid-19.

Trong 9 thị trường xuất khẩu hàng đầu năm 2020, có tới 7 thị trường nằm ở khu vực châu Á gồm: Trung Quốc, Hồng Kông, Nhật Bản, Hàn Quốc, các thị trường trong khối ASEAN, Ấn Độ chiếm 52,4% tổng kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng sản phẩm máy tính, linh kiện điện tử trong cả nước. Dự kiến các năm tiếp theo sản phẩm máy tính, linh kiện điện tử sẽ xuất khẩu chủ yếu sang các thị trường này.

Dù chịu ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, Việt Nam vẫn không ngừng thu hút đầu tư nước ngoài vào ngành công nghiệp điện tử, từ đó thúc đẩy dư địa tăng trưởng mạnh mẽ hơn, bởi nhiều doanh nghiệp có kế hoạch mở rộng sản xuất. Trong thời gian qua, Việt Nam cũng liên tục cấp phép các dự án mới và dự án điều chỉnh tăng vốn trong lĩnh vực này.

Trong đó, điển hình là Dự án LG Display Hải Phòng (Hàn Quốc) vừa được cấp điều chỉnh tăng vốn đầu tư thêm 1,4 tỷ USD, nâng tổng vốn đầu tư tại Hải Phòng lên 4,65 tỷ USD. Samsung tiếp tục đẩy nhanh quá trình xây dựng trung tâm Nghiên cứu và Phát triển (R&D) lớn nhất của tập đoàn tại khu vực Đông Nam Á trị giá 220 triệu USD tại Hà Nội.

Trước đó, đầu năm 2021, tập đoàn Hon Hai Precision Industry của Đài Loan (gọi tắt là Foxconn) đầu tư Dự án Sản xuất máy tính bảng và máy tính xách tay với vốn đăng ký 270 triệu USD tại Bắc Giang. Tỉnh Quảng Ninh cũng cấp phép cho Dự án Công nghệ tế bào quang điện Jinko Solar PV Việt Nam của nhà đầu tư Hồng Kông (Trung Quốc), tổng vốn đầu tư đăng ký 498 triệu USD…

Các chuyên gia nhận định, làn sóng đầu tư của các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trong lĩnh vực công nghệ vào Việt Nam tăng mạnh sau khi dịch bệnh được khống chế. Việc tăng vốn của các nhà đầu tư nước ngoài để mở rộng sản xuất tại Việt Nam đồng nghĩa với việc nới rộng tăng trưởng xuất khẩu của ngành điện tử trong những năm tới.