Châu Âu có thể vực dậy thị trường xe cỡ nhỏ đang suy thoái?

Thay đổi chính sách

Để cuộc cách mạng xe điện thành công trên thực tế cần phải thiết lập một thị trường đại chúng. Hiện vẫn chưa rõ liệu những sáng kiến được đề xuất cho xe nhỏ có bao gồm cả động cơ đốt trong (ICE) lẫn xe điện hay không.

Thị trường xe cơ bản giá 10.000 euro (11.600 USD) dành cho những chiếc Fiat 500 sử dụng động cơ đốt trong (ICE), Ford Kas, Peugeot 108 của Citroen C1 và Renault Twingo đã biến mất, mặc dù xu hướng này đã bắt đầu trước khi các quy định nhằm mục đích bắt buộc người dân phải sử dụng xe điện có hiệu lực vào năm 2021.

Theo S&P Global Mobility, phân khúc xe nhỏ của EU sẽ giảm 11,1% vào năm 2025.

“Đây là mức giảm đáng kể từ gần 1,8 triệu xe được bán ra vào năm 2009 xuống chỉ còn hơn 500.000 xe vào năm 2024. Giờ đây, trong một thay đổi chính sách đáng kể, Ủy ban Châu Âu đang phát đi tín hiệu về kế hoạch hồi sinh phân khúc quan trọng này, tạo ra một bước ngoặt tiềm năng cho người tiêu dùng và ngành công nghiệp ô tô của lục địa này”, S&P cho biết trong một báo cáo.

EU đã buộc phải thay đổi chính sách vì quy định bắt buộc tất cả xe hơi và xe SUV mới phải không phát thải carbon dioxide vào năm 2035 đã bỏ qua thực tế là Trung Quốc đã đi trước nhiều năm trong lĩnh vực sản xuất xe điện. Chắc chắn, họ có thể bắt buộc tất cả xe hơi mới được bán ra đều là xe điện vào năm 2035.

Vấn đề là điều đó sẽ phá hủy chính ngành công nghiệp ô tô chủ lực của EU. Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu cho biết ngành ô tô là một nguồn tuyển dụng đáng kể, cung cấp 2,4 triệu việc làm trong lĩnh vực sản xuất và tổng cộng 13,2 triệu việc làm.

Vết thương tự gây ra này đã rõ ràng vào thời điểm các quy tắc này được tranh luận do Trung Quốc dẫn đầu rất lớn trong việc sản xuất xe điện, chưa kể đến xe động cơ đốt trong (ICE) và xe hybrid. Ngay cả mức thuế mới lên tới 40% vào năm ngoái cũng không có nhiều tác động.

"Hàng triệu người châu Âu muốn mua xe châu Âu giá rẻ. Chúng ta không thể để Trung Quốc và các nước khác chiếm lĩnh thị trường này", Chủ tịch Ủy ban Ursula von der Leyen phát biểu trong bài phát biểu hồi tháng 9.

Những chiếc xe nhỏ hơn này có thể sẽ không phải trang bị các thiết bị an toàn đắt tiền như hỗ trợ lái xe tiên tiến và sẽ có các biện pháp hạn chế khí thải ít gây áp lực hơn để khôi phục lợi nhuận và hạ giá thành.

Sự thay đổi chính sách đột ngột có thể đã đến quá muộn để cứu vãn người dân châu Âu. Các quy định, về lý thuyết sẽ phải được Nghị viện châu Âu phê duyệt, vẫn còn lâu mới được thiết lập.

Nhà phân tích Ian Fletcher của S&P Global Mobility cho rằng việc thay đổi các quy định về xe nhỏ có thể mất vài năm trước khi sản phẩm này ra mắt thị trường. Một số nghị sĩ có thể phản đối, trong khi những người khác sẽ nhìn thấy cơ hội để cứu các nhà máy hiện có, hoặc thậm chí là thu hút các khoản đầu tư mới.

“Tôi nghĩ Stellantis và Renault sẽ là hai nhà sản xuất ô tô sẽ xem xét rất kỹ các quy định mới, bởi vì họ đã phần lớn ủng hộ động thái này kể từ đầu năm nay”, Fletcher nói.

Giám đốc điều hành Renault, Francois Provost, gần đây cho biết các quy định về ô tô nên được giữ nguyên trong 10 đến 15 năm để khuyến khích sự xuất hiện của một dòng xe nhỏ mới. Theo Automotive News Europe, chủ tịch Stellantis, John Elkann, đã kêu gọi EU cho phép các nhà sản xuất ô tô sản xuất xe nhỏ một cách có lãi, giống như dòng xe "Kei" của Nhật Bản, vốn nhỏ, rẻ và cơ bản.

Ủy viên Công nghiệp Châu Âu, Stephane Sejourne, thì cho rằng mục tiêu của các nhà sản xuất ô tô là tạo điều kiện cho những chiếc xe nhỏ có giá từ 15.000 euro (17.350 USD) đến 20.000 euro (23.100 USD) sinh lời, nhưng điều này dường như quá tốn kém. Theo một số chuyên gia, mức giá gần 10.000 euro sẽ hợp lý hơn.

Nhưng Fletcher nhận định vẫn còn nhiều điều cần quyết định, và vẫn chưa rõ liệu người dân châu Âu có muốn những chiếc xe thực sự nhỏ hay không.

“Chi phí phát triển, tìm nguồn cung ứng và sản xuất tại châu Âu có thể khiến việc tiết kiệm chi phí so với các mẫu xe cỡ nhỏ hiện có trở nên khó khăn. Hơn nữa, mặc dù đã có những thảo luận về việc giảm thiểu hàm lượng khí thải ở một số khu vực, nhưng những chiếc xe này sẽ phải cạnh tranh trực tiếp với các xe nhập khẩu có hàm lượng khí thải cao hơn”, Fletcher nhấn mạnh.

Cơ hội lật ngược thế cờ?

Jamel Taganza, phó chủ tịch công ty tư vấn ô tô Inovev của Pháp, thì cho rằng sáng kiến xe nhỏ dường như còn lâu mới trở thành hiện thực. Taganza cho biết Renault đã bác bỏ ý tưởng tạo ra các quy định cụ thể cho những chiếc xe nhỏ, nhẹ và giá cả phải chăng, thay vào đó, họ tìm kiếm các khoản miễn thuế cho xe điện có kích thước và khả năng tương đương với dòng sedan 4 và 5 của hãng, với mức giá năng lượng cố định và các ưu đãi thuế.

“Khái niệm về “xe điện” vẫn chưa được xác nhận và vẫn cần được Ủy ban Châu Âu và các nhà sản xuất ô tô thảo luận”, Taganza nói.

Câu hỏi đặt ra là khi nào thì sản lượng sẽ đạt đến mức tạo ra sự khác biệt trên thị trường châu Âu? “Rất khó để dự đoán chính xác doanh số. Trong trường hợp tốt nhất, chúng ta có thể thấy thị phần xe nhỏ quay trở lại mức đỉnh điểm giai đoạn 2010–2012 — khoảng 10% thị trường châu Âu vào thời điểm đó. Dựa trên dự báo năm 2030, nếu phân khúc mới này thu hút người mua từ phân khúc (cao hơn một chút) và thậm chí cả thị trường xe đã qua sử dụng, thì việc đạt được doanh số khoảng một triệu chiếc tại châu Âu đã được coi là thành công, mặc dù đây là một ước tính rất lạc quan”, Taganza nói thêm.

Khả năng sinh lời vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ. Chỉ có bản thân các nhà sản xuất ô tô mới có cái nhìn rõ ràng về biên lợi nhuận của họ. Tuy nhiên, sẽ là không chính xác nếu cho rằng các nhà sản xuất đang đầu tư vào những chiếc xe này chỉ vì lý do xã hội hoặc di chuyển.

Điều rõ ràng là ngành công nghiệp của EU đang tìm kiếm sự giảm thuế đối với các loại xe nhỏ để duy trì cơ cấu chi phí bền vững và lợi nhuận. Thông điệp cơ bản từ các nhà sản xuất ô tô là họ không sẵn sàng thỏa hiệp hoàn toàn các mô hình kinh doanh của mình vì các mục tiêu di chuyển xã hội.

Nhưng mhóm vận động hành lang xanh, Giao thông & Môi trường (T&E) có trụ sở tại Brussels, không hài lòng với các đề xuất này, cho rằng chúng không chỉ làm suy yếu các mục tiêu CO2 của Châu Âu mà còn làm suy yếu khả năng cạnh tranh của ngành công nghiệp Châu Âu với Trung Quốc.

“Việc loại bỏ các quy định về CO2 của EU đối với ô tô sẽ không chỉ xóa bỏ một trụ cột quan trọng của Thỏa thuận Xanh Châu Âu, mà còn đẩy các nhà sản xuất ô tô Châu Âu vào viện bảo tàng ô tô. Trong khi cả thế giới đang chuyển sang điện khí hóa, Châu Âu có nguy cơ mất thị phần trong một ngành công nghiệp quan trọng khác vào tay các đối thủ cạnh tranh toàn cầu”, bà Emilie Casteignau Bernardini, Giám đốc Chính sách Phương tiện tại T&E, cho biết.

“Thật không may, một số công ty trong ngành công nghiệp ô tô, đặc biệt là Mercedes Benz, muốn tiếp tục sản xuất những chiếc xe phụ thuộc vào năng lượng nước ngoài, khiến người tiêu dùng phải chịu chi phí cao hơn. Điều này sẽ khiến châu Âu bị mắc kẹt trong chính những căng thẳng địa chính trị mà chúng ta đang nỗ lực thoát khỏi, và sẽ là một sai lầm. Đồng thời, cũng có động lực ngày càng tăng, như Audi, Volvo và VW đã thấy, trong việc điện khí hóa tất cả các mẫu xe trong mười năm tới, giảm chi phí cho người tiêu dùng và tránh những giải pháp sai lầm”.