Sau khi nhận được nhiều góp ý khác nhau về hai phương án hưởng bảo hiểm xã hội một lần, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã có dự thảo Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đối với dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), trong đó có nội dung này.

NHIỀU Ý KIẾN VỀ SIẾT QUY ĐỊNH HƯỞNG BẢO HIỂM XÃ HỘI MỘT LẦN

Theo đó, hai phương án mới nhất về bảo hiểm xã hội một lần được đề xuất là Phương án 1: Người lao động có thời gian tham gia bảo hiểm xã hội trước thời điểm Luật này có hiệu lực và chưa đủ 20 năm đóng, thì vẫn tiếp tục được hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Còn người lao động bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội từ ngày Luật này có hiệu lực (dự kiến 1/7/2025), mà có thời gian đóng dưới 15 năm thì chỉ được hưởng bảo hiểm xã hội một lần khi đã đủ tuổi nghỉ hưu, trừ các trường hợp: đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định tại Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành).

Phương án 2: Chỉ giải quyết một phần nhưng không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất.

Cụ thể, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm, mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần, nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.

Thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội.

Trước đó, thẩm tra cho ý kiến về vấn đề hưởng bảo hiểm xã hội một lần, Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho biết có nhiều loại ý kiến khác nhau.

Ý kiến đồng ý với phương án 1 bởi cho rằng, dự thảo Luật đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn khuyến khích người lao động khi bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu, thay vì nhận bảo hiểm xã hội một lần. Đồng thời, quy định này cũng không gây xáo trộn, ảnh hưởng tới những người có thời gian bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội trước khi Luật này có hiệu lực thi hành.

Trong khi đó, ý kiến đồng tình với phương án 2 cho rằng sẽ giúp người lao động có thêm chi phí để giải quyết những khó khăn trước mắt, nhưng đồng thời cũng vẫn còn những yếu tố động lực để giữ người lao động ở lại hệ thống lâu hơn, tăng thêm khả năng được thụ hưởng các quyền lợi của bảo hiểm xã hội khi họ tiếp tục tham gia đóng, hoặc khi họ đến tuổi nghỉ hưu vẫn còn cơ hội để hưởng sớm khoản trợ cấp…

Ý kiến khác là đề nghị Chính phủ nghiên cứu, có chính sách hỗ trợ người lao động, giúp họ vượt qua khó khăn thật sự giúp họ giảm thiểu nguy cơ phải hưởng bảo hiểm xã hội một lần, hoặc bổ sung chính sách tín dụng ưu đãi đối với người lao động khi bị nghỉ việc...

TIẾP THU, BỔ SUNG CĂN CỨ ĐỂ LÀM RÕ THÊM CÁC PHƯƠNG ÁN

Theo Báo cáo tổng kết Nghị quyết số 93/2015/QH13 về việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội một lần đối với người lao động trong Hồ sơ dự án Luật, trong 7 năm (từ 2016 - 2022) có gần 5 triệu lượt người hưởng bảo hiểm xã hội một lần, và trong số này đã có khoảng gần 1,3 triệu người quay lại tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội (chiếm tỷ lệ 26% số lượt người hưởng bảo hiểm xã hội một lần).

Như vậy trong giai đoạn này, có ước khoảng 3,5 triệu người hưởng bảo hiểm xã hội một lần và rời bỏ hoàn toàn hệ thống bảo hiểm xã hội, chiếm tỷ lệ hơn 70% số lượt người hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Trong số gần 5 triệu lượt người hưởng bảo hiểm xã hội một lần có khoảng 66% có thời gian đóng bảo hiểm xã hội dưới 5 năm, nhóm dưới 40 tuổi chiếm 77,5% và đây cũng là nhóm có thời gian đóng bình quân dưới 5 năm.

Bên cạnh đó, theo khảo sát nhanh tháng 4/2023 của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam thì người lao động dự kiến chi tiêu số tiền rút được tập trung vào các khoản chi như tiêu dùng cho cuộc sống bản thân, gia đình (42,4%), dùng để trả nợ 44,7% (trong đó trả nợ ngoài lãi suất cao là 8,4%), điều này cho thấy sự không hiệu quả và sẽ dùng hết trong khoảng thời gian ngắn.

Tiếp thu ý kiến kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Xã hội, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho biết sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cơ quan thẩm tra, các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong quá trình hoàn thiện dự án Luật để rà soát, đánh giá, bổ sung thông tin dữ liệu làm rõ hơn căn cứ khoa học, thực tiễn.

“Bộ cũng sẽ tiếp tục tuyên truyền, phổ biến, tham vấn công chúng rộng rãi hơn về các phương án sửa đổi, bổ sung theo dự thảo Luật”, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội khẳng định.

Cũng trên cơ sở kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ sẽ chỉ đạo cơ quan soạn thảo phối hợp với các cơ quan có liên quan tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu, hoàn thiện hồ sơ dự án Luật để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6 tới.