“Bão kinh tế" càn quét ngành công nghiệp ô tô thế giới

Ngành công nghiệp ô tô toàn cầu đang phải đối mặt với suy thoái, khi các nhà sản xuất ô tô Đức, cái nôi của ngành công nghiệp ô tô thế giới, báo cáo mức giảm thu nhập đáng kể trong nửa đầu năm. Một phân tích gần đây của công ty kiểm toán và tư vấn độc lập EY cho thấy sự suy giảm rõ rệt giữa các công ty chủ chốt trong ngành.

Volkswagen, BMW và Mercedes-Benz, những trụ cột của sức mạnh ô tô Đức, đã cùng nhau tạo ra 25,9 tỷ euro lợi nhuận hoạt động (EBIT) từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2024. Con số này phản ánh mức giảm 18% so với năm trước, báo hiệu những điểm yếu tiềm ẩn trên thị trường. Nghiên cứu của EY, trong đó xem xét kỹ lưỡng hiệu suất tài chính của 16 nhà sản xuất ô tô lớn nhất trên toàn thế giới, nêu bật một xu hướng đáng lo ngại.

Mặc dù doanh số tăng khiêm tốn 3,7%, tổng cộng hơn 1 nghìn tỷ euro trong giai đoạn này, nhưng EBIT chung đã giảm 7,8% xuống còn 80,4 tỷ euro. Sự suy giảm này nhấn mạnh áp lực ngày càng tăng mà các nhà sản xuất châu Âu phải đối mặt, do chi phí cao liên quan đến quá trình chuyển đổi sang xe điện, những thách thức dai dẳng về chuỗi cung ứng và sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường đã làm giảm biên lợi nhuận.

Các nhà sản xuất ô tô lớn của châu Âu đưa ra cảnh báo lợi nhuận khi họ vật lộn với nhu cầu yếu, chi phí tăng và sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ Trung Quốc. Các nhà sản xuất ô tô châu Âu đang phải đối mặt với giai đoạn thách thức nhất trong lịch sử gần đây khi sự hội tụ của các áp lực toàn cầu đe dọa định hình lại bối cảnh ngành. Đầu tháng 10, Stellantis đã trở thành nhà sản xuất lớn mới nhất đưa ra cảnh báo lợi nhuận nghiêm trọng, cùng với Volkswagen và các công ty khác vẽ nên bức tranh ảm đạm về tương lai gần của ngành. Thông báo của Stellantis đã gây ra phản ứng dữ dội trên thị trường, với cổ phiếu Stellantis giảm gần 15% xuống mức thấp nhất kể từ tháng 12 năm 2022, góp phần làm mất 38% giá trị thị trường trong năm nay.

Những rắc rối của ngành ô tô không chỉ giới hạn ở Stellantis. Nhà sản xuất ô tô hạng sang Aston Martin đã chứng kiến ​​cổ phiếu của mình lao dốc tới 28%, chạm mức thấp nhất trong gần hai năm, trong khi cổ phiếu của Volkswagen giảm sau cảnh báo lợi nhuận lần thứ hai trong vòng chưa đầy ba tháng. Những diễn biến này đã xóa sổ hàng tỷ USD giá trị thị trường trên toàn ngành ô tô, làm nổi bật mối lo ngại ngày càng tăng của các nhà đầu tư về khả năng vượt qua nhiều thách thức cùng lúc của ngành.

Cốt lõi của những rắc rối này là một mạng lưới phức tạp của động lực thị trường toàn cầu. Tại Trung Quốc, nơi các nhà sản xuất Đức thường dựa vào để đạt được khoảng một phần ba doanh số bán hàng của họ, nền kinh tế suy yếu và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các nhà sản xuất ô tô trong nước đã tạo ra một cơn bão hoàn hảo. Các nhà sản xuất Trung Quốc đang chứng tỏ khả năng đặc biệt trong việc phát triển và sản xuất xe điện nhanh hơn và tiết kiệm chi phí hơn so với các đối tác châu Âu của họ, dẫn đến một cuộc chiến giá cả khốc liệt đã làm giảm biên lợi nhuận trên diện rộng.

Thị trường châu Âu trong khi đó không có nhiều sự cải thiện, với doanh số bán ô tô mới giảm 18,3% trong tháng 8 xuống mức thấp nhất trong ba năm. Các thị trường lớn bao gồm Đức, Pháp và Ý đều đã trải qua sự sụt giảm đáng kể, với doanh số bán xe điện đang gặp khó khăn mặc dù ngành công nghiệp này thúc đẩy điện khí hóa. Điểm yếu này ở thị trường trong nước đã khiến các nhà sản xuất ô tô châu Âu đặc biệt dễ bị tổn thương trước áp lực toàn cầu.

Đối với Stellantis, những thách thức đặc biệt nghiêm trọng ở Bắc Mỹ, nơi mức tồn kho cao và doanh số bán hàng yếu đã buộc phải cắt giảm sản xuất và giảm giá sâu. Công ty đã điều chỉnh đáng kể các dự báo tài chính của mình, hiện đang kỳ vọng biên lợi nhuận điều chỉnh từ 5,5% đến 7%, giảm so với dự báo hai chữ số trước đó. Thậm chí còn đáng lo ngại hơn là dự đoán về dòng tiền âm từ 5 tỷ euro đến 10 tỷ euro (5,6 tỷ USD).

Các nhà phân tích thị trường đặc biệt chỉ trích ban quản lý của Stellantis, lưu ý rằng phản ứng chậm chạp của họ trong việc giải quyết các mối lo ngại về hàng tồn kho của Mỹ và sự vắng mặt đáng chú ý của các giám đốc điều hành chủ chốt trong các cuộc gọi của nhà đầu tư. Các nhà phân tích của Bernstein mô tả các động thái gần đây của công ty là "một sự thay đổi lớn" và nhấn mạnh rằng cần phải có "nỗ lực đáng kể" để xây dựng lại niềm tin của nhà đầu tư.

Những thách thức về mặt cấu trúc mà ngành ô tô châu Âu phải đối mặt được phản ánh trong định giá thị trường. Tỷ lệ giá trên thu nhập 12 tháng tới của các nhà sản xuất ô tô lớn của châu Âu dao động quanh mức 3, thấp hơn đáng kể so với các đối thủ cạnh tranh của họ tại Mỹ và Toyota. Sự chênh lệch này làm nổi bật sự hoài nghi của thị trường về khả năng điều hướng thành công quá trình chuyển đổi sang xe điện của các nhà sản xuất châu Âu trong khi vẫn duy trì được lợi nhuận.

Các khó khăn của ngành cũng đang có tác động lan tỏa đến quan hệ lao động. Volkswagen đã cảnh báo về khả năng đóng cửa nhà máy tại Đức, tạo tiền đề cho các cuộc đàm phán căng thẳng với liên đoàn IG Metall hùng mạnh. Công ty phải đối mặt với nhiệm vụ khó khăn là cân bằng các biện pháp cắt giảm chi phí cần thiết với bảo vệ lao động tại một quốc gia nổi tiếng với quyền lao động mạnh mẽ.

Khi các nhà sản xuất ô tô châu Âu vật lộn với các vấn đề về năng suất dư thừa và nhu cầu đẩy nhanh quá trình phát triển xe điện, họ cũng phải quản lý các điều kiện thị trường phức tạp trên nhiều khu vực. Quá trình chuyển đổi sang xe điện đặc biệt khó khăn, vì các công ty phải vật lộn để bán hết hàng tồn kho hiện có trong khi đầu tư mạnh vào các mẫu xe mới, giá cả phải chăng. Quá trình chuyển đổi dây chuyền sản xuất sang các mẫu xe mới càng làm phức tạp thêm vấn đề, khiến năng lực tạo doanh thu ngừng hoạt động vào thời điểm dòng tiền đang chịu áp lực.

Ngược lại, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đã tăng vọt, đạt mức tăng đáng kể 37,1% về lợi nhuận và tăng 14,2% về doanh số. Sự mất giá của đồng yên đã đóng một vai trò quan trọng ở đây, khiến giá xe Nhật Bản cạnh tranh hơn trên thị trường toàn cầu và mang lại thêm lợi ích thông qua tỷ giá hối đoái thuận lợi.

Constantin Gall, một chuyên gia tại EY, cảnh báo không nên coi mức tăng trưởng lợi nhuận của các nhà sản xuất Nhật Bản là chỉ báo về sức khỏe của toàn bộ ngành. Đằng sau thành công này là một bức tranh phức tạp hơn - bức tranh mà các nhà sản xuất ô tô trên toàn thế giới phải đối mặt với chi phí tăng cao liên quan đến điện khí hóa, gián đoạn nguồn cung và giảm giá mạnh. Những yếu tố này dự kiến ​​sẽ buộc nhiều nhà sản xuất phải áp dụng các chiến lược cắt giảm chi phí.

Đối mặt với những hạn chế về quy định bên ngoài, Gall nhấn mạnh nhu cầu các nhà sản xuất ô tô phải tinh chỉnh các quy trình nội bộ, cắt giảm chi phí và chuyển hướng đầu tư vào các lĩnh vực khuếch đại bản sắc thương hiệu và giá trị khách hàng. Khi ngành này vượt qua những vùng nước đầy biến động này, hiệu quả và định vị chiến lược nổi lên như những yếu tố quan trọng để duy trì khả năng cạnh tranh trong một thị trường đang phát triển nhanh chóng.

Khả năng sinh lời rõ ràng đã chịu áp lực. Biên lợi nhuận EBIT trung bình trong toàn ngành đã giảm 1% xuống còn 8,0% trong nửa đầu năm. Tuy nhiên, Kia của Hàn Quốc đã thách thức xu hướng này, trở thành nhà sản xuất ô tô có lợi nhuận cao nhất với biên lợi nhuận là 13,1%. Mercedes-Benz và BMW theo sau, với biên lợi nhuận lần lượt là 10,9% và 10,8% - cả hai đều giảm so với cùng kỳ năm trước.

Tesla, nhà sản xuất xe điện hàng đầu của Mỹ, cũng phải đối mặt với sự sụt giảm mạnh về lợi nhuận, với biên lợi nhuận giảm mạnh từ 10,5% xuống còn 5,9%. Sự suy giảm này phản ánh thêm những thách thức lớn hơn đang kìm hãm ngành công nghiệp ô tô toàn cầu.