Cơn sốt nhà máy pin của Trung Quốc làm dấy lên lo ngại về sức ép toàn cầu

Theo dữ liệu từ CRU Group, một công ty nghiên cứu thị trường, công suất sản xuất tại các nhà máy pin của Trung Quốc dự kiến sẽ đạt 1.500 gigawatt giờ trong năm nay - đủ cho 22 triệu xe điện - cao hơn gấp đôi mức nhu cầu, dự báo là 636GWh.

Các nhà điều hành trong ngành ô tô toàn cầu cảnh báo, các nhà sản xuất pin đang đi theo mô hình được áp dụng trong các ngành công nghiệp khác như thép, nhôm và tấm pin mặt trời, nơi các công ty Trung Quốc được hưởng lợi từ trợ cấp để chiếm thị phần lớn trên thị trường toàn cầu và hạn chế cạnh tranh quốc tế.

Olivier Dufour, cựu giám đốc điều hành của công ty khai thác mỏ Rio Tinto, đồng sáng lập của Verkor, cựu giám đốc điều hành của công ty khai thác mỏ Rio Tinto một công ty khởi nghiệp về pin của Pháp được Renault hỗ trợ, nhận định: “Chúng tôi cảm thấy lo lắng. Những gì tôi thấy ở đó rất giống với những gì tôi biết về nhôm. Nó còn hơn cả mối bận tâm”.

Thực tế, các khu vực của Trung Quốc đang chạy đua với nhau để tận dụng trợ cấp của chính phủ và trở thành trung tâm sản xuất pin trước nhu cầu tăng cao trong tương lai, có nguy cơ dư thừa sản xuất.

Việc gấp rút sản xuất pin đã khiến nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình lo ngại, người đã cảnh báo ngành này vào tháng 3 về nguy cơ mở rộng quá mức và khả năng xảy ra chu kỳ bùng nổ và phá sản, vốn đã xảy ra với một số ngành công nghiệp đang phát triển nhanh của Trung Quốc, bao gồm bất động sản và năng lượng mặt trời.

Sam Adham, người đứng đầu bộ phận vật liệu pin tại CRU Group, cho rằng sản lượng pin của Trung Quốc đạt khoảng 550GWh vào năm ngoái đã vượt xa mức 450GWh được đưa vào sản phẩm cuối cùng và xuất khẩu.

Ông Sam Adham nói: “Nhiều nhà sản xuất đang sản xuất quá mức và liên tục tăng cường tồn kho”.

Dựa trên các thông báo xây dựng nhà máy pin, tình trạng dư thừa công suất của Trung Quốc sẽ tăng lên gần gấp 4 lần nhu cầu của đất nước vào năm 2027, dữ liệu của họ cho thấy và gấp đôi khối lượng mà toàn bộ đội xe ô tô của Trung Quốc sẽ cần để chạy hoàn toàn bằng điện vào năm 2030.

Theo một giám đốc điều hành cấp cao của ngành công nghiệp ô tô phương Tây ở Trung Quốc, kế hoạch mở rộng của các nhà sản xuất là “hoàn toàn phi thực tế” và được thực hiện bất chấp hy vọng hợp nhất ngành. Hiện khi vấn đề dư thừa công suất trở nên trầm trọng hơn, có nguy cơ nhiều công ty chuyển sang xuất khẩu, cùng với ngành năng lượng mặt trời, và làm gia tăng căng thẳng địa chính trị giữa Trung Quốc và phương Tây.

“Liệu họ có bán chúng ở các thị trường khác không? Chúng tôi không biết. Nhưng đó chắc chắn là một khả năng”, người này nói.

Trong bài thuyết trình với các quan chức EU, Verkor cảnh báo rằng khoảng cách nguồn cung 500GWh ở châu Âu vào năm 2030 có thể được “bù đắp” bằng 1.100GWh dư thừa ở Trung Quốc.

Patrik Andreasson, phó chủ tịch chiến lược và bền vững tại Northvolt, nhà sản xuất pin Thụy Điển, cảnh báo rằng lĩnh vực lưu trữ năng lượng lưới điện của châu Âu đặc biệt dễ bị tổn thương trước hàng xuất khẩu của Trung Quốc. Ông Patrik Andreasson nói: “Việc nhập khẩu một lượng lớn pin Trung Quốc, giá rẻ sẽ làm giảm tham vọng bền vững của châu Âu và có thể bị coi là một sai lầm chiến lược”.

Trong khi đó, Trung Quốc có thể gặp trở ngại trong việc tràn ngập thị trường toàn cầu với xuất khẩu pin, các nhà sản xuất pin của nước này đang được khuyến khích thành lập tại địa phương vì các chính sách bảo hộ và khuyến khích ở Washington và Brussels.

Bất chấp lệnh cấm và hạn chế về công nghệ, các nhà sản xuất pin của Trung Quốc như CATL, công ty dẫn đầu thế giới với 37% thị phần toàn cầu, đang có kế hoạch mở rộng sang Mỹ và châu Âu.

CATL - nhà sản xuất pin duy nhất tận dụng tối đa các nhà máy của mình ở Trung Quốc - đã ký một thỏa thuận vào tháng 2 với Ford để cấp phép sử dụng công nghệ của mình trong nhà máy Michigan của hãng sản xuất ô tô Mỹ, trong khi AESC sẽ đóng vai trò quan trọng trong nhà máy sản xuất pin của Tata ở Anh.

Một số tranh luận về tình trạng dư thừa công suất nhưng nhiều chuyên gia cho rằng nỗi lo sợ đã bị thổi phồng quá mức khi pin sẵn sàng đóng một vai trò quan trọng trong việc Trung Quốc hỗ trợ điện từ năng lượng tái tạo không liên tục trong quá trình chuyển đổi lịch sử từ than đá.

Goldman Sachs dự báo nhu cầu lưu trữ năng lượng pin của Trung Quốc sẽ tăng gấp 70 lần vào năm 2030.

Tuy nhiên, theo phân tích của CRU, tỷ lệ sử dụng ước tính trung bình, đo lường sản lượng pin thực tế so với công suất mà nhà máy được thiết kế để sản xuất, là 55%.

Ngược lại, Adam Panayi, giám đốc điều hành của Rho Motion, một công ty tư vấn về pin, cho biết các nhà máy pin ở châu Âu không thể nhận được khoản vay tài chính trừ khi họ có thể đảm bảo tỷ lệ trên 70%.