Doanh số bán xe điện của Trung Quốc bùng nổ, Mỹ có thể bắt kịp?
"Chưa bao giờ trong một trăm năm qua, ngành công nghiệp ô tô chứng kiến sự tăng trưởng bùng nổ về xuất khẩu từ một quốc gia như vậy", một nhà phân tích nhận định.
Khi các nhà lãnh đạo thế giới tụ họp tại Brazil vào tháng tới để tham dự hội nghị thường niên về khí hậu của Liên Hợp Quốc, các quan chức có thể sẽ nhìn thấy những chiếc xe điện mới bóng loáng được sản xuất tại Trung Quốc.
Đối với nhiều du khách, đó sẽ là một cảnh tượng quen thuộc. Các thương hiệu Trung Quốc như BYD Auto thống trị thị trường xe điện ở Trung và Nam Mỹ. Họ đang ngày càng hiện diện ở châu Á. Và các công ty Trung Quốc cũng nằm trong số những nhà sản xuất xe điện tăng trưởng nhanh nhất ở châu Âu.
Nhưng đối với những du khách đến từ Mỹ và Canada, những chiếc xe này có vẻ hơi bất thường vì hai quốc gia này đã sử dụng thuế quan cao để ngăn cản các công ty xe điện Trung Quốc thâm nhập thị trường của họ.
“Xe hơi Trung Quốc đang tràn ngập với tốc độ chóng mặt vào hầu hết mọi quốc gia ở mọi múi giờ, ngoại trừ Mỹ và Canada”, Michael Dunne, một nhà phân tích ô tô theo dõi sát sao thị trường xe hơi Trung Quốc, đã viết trong một báo cáo nghiên cứu mới đây. “Chưa bao giờ trong một trăm năm, ngành công nghiệp ô tô lại chứng kiến sự tăng trưởng bùng nổ về xuất khẩu từ một quốc gia như vậy”.
Sự tăng trưởng nhanh chóng này có thể giúp giảm ô nhiễm khí nhà kính toàn cầu, nhưng nó cũng đặt ra một vấn đề cho các công ty ô tô lâu đời và đã thành danh, đặc biệt là ở Mỹ. Chính quyền của ông Trump đã loại bỏ các quy định và ưu đãi tài chính nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô Mỹ hướng tới điện khí hóa.
Trong ngắn hạn, các nhà phân tích dự đoán doanh số bán xe điện mới tại Mỹ sẽ giảm sau chuỗi tăng trưởng kỷ lục hồi đầu năm nay. Trong tương lai, các công ty lớn ở Detroit có thể thấy mình bị loại khỏi Trung Quốc và các thị trường đang phát triển khác và phải vật lộn với sự cạnh tranh giá rẻ ở châu Âu.
“Chắc chắn người Trung Quốc đã cam kết thống trị thị trường này và chúng ta sẽ phải nỗ lực hơn nữa để cạnh tranh với họ”, Genevieve Cullen, chủ tịch Hiệp hội Vận tải Điện, cho biết.
Trung Quốc đã dành hơn một thập kỷ để hỗ trợ các công ty tư nhân và nhà nước sản xuất xe điện, sản xuất pin và khai thác lithium cùng các nguyên liệu quan trọng khác cần thiết cho toàn bộ quá trình.
Tesla, nhà sản xuất xe điện lớn nhất của Mỹ, đã chứng kiến doanh số bán hàng tại Trung Quốc sụt giảm trong tám tháng đầu năm 2025, trước khi tăng trưởng nhẹ 2,8% vào tháng 9, Reuters đưa tin.
General Motors thị cho biết doanh số bán hàng của hãng tại Trung Quốc đã tăng trong quý 3 năm nay, nhưng doanh số của công ty đã giảm mạnh vào năm 2024.
Trong khi đó, theo hãng thông tấn AP, các công ty ô tô Trung Quốc đang xuất khẩu nhiều xe hơn.
Theo dữ liệu từ Benchmark Mineral Intelligence, các công ty Trung Quốc đã bán được 18% xe điện tại châu Âu tính đến thời điểm hiện tại trong năm 2025 - tăng từ 2% vào năm 2020. Tại Vương quốc Anh, riêng BYD đã chứng kiến doanh số tăng gần chín lần trong tháng 9 so với cùng kỳ năm 2024.
Tại các quốc gia châu Á ngoài Trung Quốc, các công ty Trung Quốc chiếm 30% doanh số bán xe điện vào năm 2025, tăng từ 1% vào năm 2020. Trên khắp Mexico và Trung và Nam Mỹ, việc áp dụng xe điện chậm hơn châu Âu, nhưng các công ty Trung Quốc đã bán được hơn 80% xe điện, tăng từ mức gần như không có gì vào năm 2020, theo Benchmark.
Một lợi thế lớn cho Trung Quốc là khả năng tiếp cận các nguồn tài nguyên và linh kiện cần thiết để chế tạo xe điện.
Điều này đã giúp Bắc Kinh ở nhiều khía cạnh. Ví dụ, Trung Quốc đã hạn chế xuất khẩu nam châm đất hiếm như một phần của cuộc chiến thương mại đang diễn ra với chính quyền của ông Trump.
Tuy nhiên, sự phát triển của ngành xe điện Trung Quốc sẽ không phải là giải pháp hoàn hảo cho các mục tiêu khí hậu của đất nước. Và nó cũng đi kèm với một số vấn đề sau đó.
Tuy nhiên, các nhà sản xuất ô tô phương Tây đang theo dõi sự tăng trưởng này với sự lo ngại.
Tại Đức, Volkswagen và các nhà sản xuất ô tô khác đã nhận thấy mình có công suất nhà máy dư thừa khi những người mới đến làm giảm nhu cầu đối với xe nội địa, theo công ty tư vấn AlixPartners.
Giám đốc điều hành Ford Jim Farley, người đã thử nghiệm xe điện Trung Quốc, gọi ngành công nghiệp mới nổi này là "mối đe dọa hiện hữu". Nhưng nếu có tia hy vọng cho Mỹ, thì sự cạnh tranh từ Trung Quốc có thể thúc đẩy các nhà sản xuất ô tô Mỹ bắt đầu sản xuất nhiều xe điện hơn và rẻ hơn.
Các công ty Mỹ đã đầu tư hàng tỷ USD để phát triển xe điện, và giá có thể giảm khi sản lượng tăng lên, Ben Prochazka, giám đốc điều hành của Liên minh Điện khí hóa phi lợi nhuận, cho biết. Mặc dù vậy, ngành công nghiệp này vẫn có thể cần sự hỗ trợ để cạnh tranh với các công ty Trung Quốc được chính phủ hỗ trợ, ông nói.
"Tất cả chúng ta cần phải suy nghĩ về các chính sách mạnh mẽ về phía cầu để đảm bảo rằng các nhà sản xuất Mỹ có thể thành công trong cuộc cạnh tranh toàn cầu này", ông nói.
Thuế quan của Mỹ đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc sẽ giúp ngành công nghiệp có thêm thời gian, nhưng sẽ có những rủi ro thực sự nếu ngành công nghiệp không thích ứng.
Robbie Orvis, một nhà phân tích tại viện nghiên cứu Energy Innovation, cho rằng Mỹ có thể trở thành một thị trường biệt lập, nơi người mua bị mắc kẹt với những chiếc xe chạy bằng xăng đắt tiền hơn trong khi phần còn lại của thế giới chuyển sang xe điện rẻ hơn.
"Nếu các nhà sản xuất ô tô Mỹ không thể nhanh chóng tìm ra cách giảm chi phí sản xuất và cải thiện các sản phẩm xe của mình, họ sẽ tiếp tục mất thị phần bên ngoài Mỹ", Orvis nhấn mạnh.
