Kịch bản của ngành ô tô Việt năm 2023

Hoàng Lâm

26/12/2022

Năm 2022 dù những tháng cuối năm thị trường xe Việt có phần chững lại nhưng đã đạt được con số kỷ lục trong việc tiêu thụ so với những năm trước. Tuy nhiên, vẫn còn đó nhiều vấn đề có thể kéo dài sang năm 2023 với những diễn biến khó lường.

Dung lượng thị trường tiếp tục tăng

Đến thời điểm hiện tại có thể nói thị trường ô tô Việt Nam năm 2022 gần như chắc chắn sẽ vượt ngưỡng 500.000 xe/năm. Dung lượng thị trường tăng là tín hiệu tích cực để Việt Nam thoát khỏi “vùng trũng” của khu vực. Tuy nhiên, ngành sản xuất ô tô trong nước lại vào thế bất lợi bởi vấn đề xe nhập khẩu tăng mạnh.

Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), 11 tháng năm 2022, các doanh nghiệp thành viên của đơn vị này đã bán được 369.334 xe, tăng 43% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, xe sản xuất lắp ráp trong nước đạt 208.822 chiếc, tăng 41% và xe nhập khẩu nguyên chiếc đạt 160.512 chiếc, tăng 46% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, như mọi khí thì con số này chưa tính đến doanh số bán xe Hyundai của Công ty TC Motor (Tập đoàn Thành Công) là 72.037 xe và khoảng 20.000 xe của Công ty Vinfast. Nếu gộp con số từ hai doanh nghiệp này và của các thương hiệu khác, như: Audi, Jaguar Land Rover, Mercedes-Benz, Subaru, Volkswagen, Volvo... (không công bố thông tin về doanh số bán), ước tính thị trường ô tô 11 tháng đã đạt gần 500.000 xe/năm.

Thống kê này cho thấy, thị trường ô tô Việt Nam đang có những bước tăng trưởng ấn tượng sau Covid-19. Nhưng có một vấn đề đáng quan tâm đó là theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, 11 tháng năm 2022, cả nước nhập khẩu 151.590 ô tô nguyên chiếc, tăng 4,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Indonesia là nhà cung cấp ô tô lớn nhất cho Việt Nam với 63.987 xe, kim ngạch 934,4 triệu USD; Thái Lan cung cấp 61.101 xe với kim ngạch 1,2 tỷ USD.

Mức tăng trưởng thị trường xe Việt đến tháng 11/2022. Nguồn: VAMA.

Thực tế, trong những năm gần đây tại Việt Nam, một số doanh nghiệp FDI luôn có doanh số bán xe nguyên chiếc nhập khẩu lấn át xe sản xuất, lắp ráp trong nước. Thậm chí một số doanh nghiệp có nhà máy tại Việt Nam nhưng lại “thích” nhập khẩu về bán xe nhiều hơn là sản xuất trong nước.

Chỉ trong tháng 11/2022, “gã khổng lồ” Toyota Việt Nam tiếp tục đứng đầu toàn thị trường xe du lịch. Tuy nhiên, đáng chú ý là doanh số toàn quốc của các mẫu xe Toyota đạt 8.678 xe, trong đó có 5.867 xe nhập khẩu nguyên chiếc và chỉ có 2.811 xe lắp ráp trong nước. Năm 2021 Toyota cũng bán 38.876 xe nhập nguyên chiếc và 30.126 xe lắp ráp trong nước. Hay như Ford, năm 2021, lượng xe nhập về Việt Nam chiếm tới 89% tổng lượng xe bán ra của Ford, còn năm 2020 chiếm 82%. Các hãng xe khác như Mitsubishi, Suzuki lượng xe nhập cũng chiếm thế áp đảo so với xe sản xuất, lắp ráp trong nước.

Số liệu được tổng hợp từ doanh số bán xe nhập nguyên chiếc và xe sản xuất trong nước từ VAMA cho thấy lượng xe nhập khẩu nguyên chiếc chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng sản lượng bán ra trên thị trường. Từ 2019 đến nay, lượng xe nhập chiếm từ 33-39% tổng lượng xe bán ra.

Chỉ có một số linh kiện được sản xuất trong nước nhưng sản lượng không đủ lớn để có mức giá tốt. Giá thành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước đang cao hơn các nước trong khu vực khoảng 20%. Trong khi xe nhập khẩu nguyên chiếc từ ASEAN tràn vào nhiều sẽ tạo ra rất nhiều áp lực cho những doanh nghiệp đang đầu tư lớn vào công nghiệp ô tô trong nước.

Ở chiều ngược lại, hiện các doanh nghiệp trong nước như Thaco, Thành Công (TC Motor), Vinfast vẫn đang tiếp tục đẩy mạnh sản xuất, lắp ráp ô tô ở Việt Nam để tăng sự cạnh tranh. Nổi bật như VinFast đã có lô hàng VF 8 đầu tiên xuất khẩu sang Mỹ, hay như TC Motor mới đây cũng đã khai trương nhà máy thứ 2 tại Ninh Bình. Đây là công trình thể hiện cam kết đầu tư lâu dài, bền vững của TC Group, Hyundai Motor vào lĩnh vực ô tô, nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô Việt Nam tiếp tục phát triển theo định hướng của Chính phủ. Cùng với nhà máy số 1, 2 nhà máy sẽ đưa tổng công suất xe Hyundai xuất xưởng đạt mức 180.000 xe/năm, phục vụ đáp ứng tốt nhu cầu trong nước cũng như hướng đến thị trường khác trong khu vực.

Theo thông tin từ Phòng Nghiên cứu và Dự báo thị trường của IPSI, căn cứ theo những yếu tố tác động chính đến tiềm năng phát triển công nghiệp ô tô có thể thấy, thị trường ô tô Việt Nam rất tiềm năng phát triển trong giai đoạn từ nay đến năm 2025 và tầm nhìn đến 2035. Sản lượng xe sản xuất dự báo đạt 531.585 xe vào năm 2025 và đạt 1,767 triệu xe vào năm 2035. Việt Nam đang trong giai đoạn dân số vàng với sự tăng trưởng nhanh chóng của tầng lớp trung lưu - những khách hàng tiềm năng của dòng xe cá nhân được dự báo sẽ tăng trưởng nhanh từ nay đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035. Dự báo, tăng trưởng tiêu thụ xe của Việt Nam sẽ đạt mức 22,6%/năm trong giai đoạn 2018-2025 và đạt khoảng 18,5%/năm trong giai đoạn 2025-2035.

Theo đánh giá của giới chuyên gia trong ngành, có thể thấy năm 2023 sẽ tiếp tục là năm cực kỳ sôi động với sự tăng trưởng vượt bậc của quy mô thị trường tiêu thụ xe ô tô tại Việt Nam, nhưng đằng sau đó sẽ là những thách thức ngày càng lớn với doanh nghiệp Việt trước xu thế xe nhập khẩu vẫn tăng trưởng mạnh.

Tâm lý thị trường diễn biến khó lường

Thị trường Việt Nam 2022 dịp cuối năm bị ảnh hưởng không nhỏ bởi vấn đề “room tín dụng”. Thời điểm từ tháng 10 đến tháng 12/2022, thị trường đã bị ảnh hưởng khá nặng do lãi suất ngân hàng tăng cao, ngân hàng hạn chế cho vay cũng như hết hạn mức tín dụng khiến người dân muốn tiếp cận nguồn tín dụng vay mua xe cũng khó khăn hơn dẫn đến sức mua giảm còn khoảng 60-70% so với bình thường.

Trước tình hình hiện tại, mặc dù vào những tháng cuối năm 2022 dung lượng thị trường cho thấy có nhiều khởi sắc nhưng với hạn mức tín dụng sẽ có những biến động trong năm mới 2023 thì tình hình tâm lý người người tiêu dùng sẽ có diễn biến khó lường trong khi lựa chọn vay mua xe.

Năm của xe Hybrid

Kịch bản của ngành ô tô Việt năm 2023 - Ảnh 2

Nhiều mẫu xe điện đã được giới thiệu tại Việt Nam trong năm 2022.

Năm 2022 có thể thấy sự nở rộ của các mẫu xe điện tại Việt Nam. Liên tục các mẫu xe được giới thiệu từ đầu năm 2022 đến nay.

Ngày 26/4/2022, Tập đoàn Thành Công (TC Group) và Hyundai Motor chính thức giới thiệu sản phẩm xe điện IONIQ 5 với mục tiêu mang lại trải nghiệm sớm cho khách hàng và thị trường. Tiếp đến là nhà phân phối xe Đức Audi cũng trình làng mẫu ô tô điện e-tron GT. Nổi bật nhất phải là Vietnam Motor Show 2022 với rất nhiều mẫu xe điện lần đầu tiên được trình làng như Mercedes EQS với hai phiên bản EQS 450+ và EQS 580 4MATIC, MG Marvel R và MG4, Lexus LF-Z, Toyota bZ4X.

Tuy nhiên, vấn đề để các mẫu xe này lăn bánh được trên đường phố Việt Nam còn nhiều câu chuyện đằng sau đó bởi Việt Nam vẫn còn chưa thực sự phát triển hạ tầng trạm sạc, giá các mẫu xe này còn quá cao so với mặt bằng chung. Ngoại trừ trường hợp của VinFast với VF 8 hay VF 5 Plus đã tạo cơn sóng trong quý cuối cùng của năm 2022 đã cho thấy một tương lai sáng lạn cho ngành ô tô Việt.

Trong khi đó, xe Hybrid được giới chuyên gia cho rằng sẽ là xu thế của năm 2023 tại Việt Nam vì những ưu thế được đánh giá cao và được coi là “bước chuyển” phù hợp với tình hình hiện tại trong nước. Nếu như xe điện cần phải có thời gian dài phía trước để phát triển thì các loại xe Hybrid tại Việt Nam đang xuất hiện ở các phân khúc khác nhau với nhiều mức giá có thể mang tới cho người tiêu dùng nhiều lựa chọn “mua ngay” trong năm 2023.